ویکی‌پدیا

قره‌باغ: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز ویرایش Alinajafian1379 (بحث) به آخرین تغییری که HujiBot انجام داده بود واگردانده شد
برچسب: واگردانی
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۳۳٬۲۴۲ ویرایش‌ها
جز replaced: بوده است ← بوده‌است (3)، داشته است ← داشته‌است (2)، شده است ← شده‌است (12)، به طور ← به‌طور ، آنها ← آن‌ه با ویرایشگر خودکار فارسی
خط ۱۰۵:
 
== ریشه‌شناسی ==
نام قره‌باغ از دو کلمه ترکی قره و فارسی [[باغ]]<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/3658938.stm BBC News - Regions and territories: Nagorno-Karabakh<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> به معنی باغ سیاه یا باغ بزرگ بوجود آمده‌است.<ref name="bbc2005">The BBC World News. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/3658938.stm Regions and territories: Nagorno-Karabakh], ''[[BBC News Online]]''. Last updated October 3, 2007. Retrieved November 21, 2007.</ref><ref name="SovArm2">{{hy icon}} Ulubabyan, Bagrat. ''Karabagh'' (Ղարաբաղ). The Soviet Armenian Encyclopedia, vol. vii, Yerevan, Armenian SSR, 1981 p. 26</ref> این نام اولین بار در منابع گرجی و ایرانی در قرن سیزده و چهارده میلادی آمده‌است.<ref name="SovArm2"/> نام آرتساخ در [[سنگ‌نبشته]]‌های [[اورارتو]] (دوران پادشاهی «آیرارات» ،[[اوشاکان]] کنونی) به صورت‌های «آرداخونی» یا «اوردخینی» و «اوردخه» قید شده استشده‌است که نام [[آرتساخ]] از آن مأخوذ است و سرزمینی به این نام در [[هزاره اول (پیش از میلاد)]] جزو [[:w:en:Ayrarat|پادشاهی آیرارات]] و سپس یرواندیان ([[دودمان اروندی]]) قرار داشت.<ref>{{cite book|title=Ancient and medieval sources about Artsakh|publisher=''Caucasian Word'', 23.III.1919|pages=Part 1|url=http://www.karabakhcenter.com/images/menus/250/BarseghovAincentHistorical.pdf}}</ref><ref>Chorbajian, Levon; Donabedian Patrick; Mutafian, Claude. The Caucasian Knot: The History and Geo-Politics of Nagorno-Karabagh. NJ: Zed Books, 1994, p. 52</ref><ref name="ASE">{{hy icon}} Bagrat Ulubabyan. ''«Արցախ»'' (Arts'akh). Armenian Soviet Encyclopedia. vol. ii. Yerevan: [[فرهنگستان ملی علوم ارمنستان]]، 1976, pp. 150–151.</ref><ref>Christopher Walker. The Armenian presence in Mountainous Karabakh, in John F. R. Wright et al. : Transcaucasian Boundaries (SOAS/GRC Geopolitics). 1995, p. 91</ref>[[استرابون]] در (کتاب جغرافیای) خود قسمت سمت راست [[رود کورا]] (محل کنونی قره باغ) را با نام «ارخیستینا» (Orkhistene) به عنوان یک ایالت «هایک بزرگ» ([[ارمنستان بزرگ]])-([[ارمنستان]] = هایاستان) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشته استداشته‌است.<ref name="Strabo">[[استرابون]]. ''[[Geography (Strabo)|Geography]]'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0198&loc=11.14.1 11.14].</ref><ref>Ethno-history and the Armenian influence upon the Caucasian Albanians. Classical Armenian culture: Influence and creativity. Philadelphia: Scholars Press. 1982.</ref>
 
== تاریخچه ==
[[پرونده:Five principalities of karabakh farsi.png|280px|بندانگشتی|راست|محال خمسه ارامنه در قره‌باغ]]
در دوره [[صفویه]] قره‌باغ به مرکزیت [[گنجه]] یکی از [[بیگلربیگی|بیگلربیگی‌های]] ایران بود. مقام بیگلربیگی که در قرن دهم به طوربه‌طور موروثی به سران ایلات چادرنشین [[قزلباش]] می‌رسید، در قره‌باغ در اختیار یکی از شاخه‌های [[ایل قاجار]] بود.<ref name="تقسیمات کشوری"/> در این دوره [[محال خمسه ارامنه]] شامل [[دیزاق]]، [[ورنده]]، [[خاچین]]، [[چله‌برد]] و [[طالش (قره‌باغ)|طالش]] و همچنین [[برکشاط]] و خان‌های [[ایل جوانشیر]] و [[اتوزیکی]] تابع این بیگلربیگی بودند.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/266682 قراباغ و قلعه شوشی]، مجید یکتایی، مجله بررسی‌های تاریخی، شماره ۷۸، صفحهٔ ۲۷۶</ref>
 
در ۱۱۵۶ هجری قمری، ملک یکن ضابط محال خمسه ارامنه از بیگلربیگی‌های گنجه و [[تفلیس]]، به خاطر گرفتن چریک از ارامنه به [[نادرشاه افشار]] شکایت کرد، نادر نیز طی فرمانی مطالبه چریک از محال خمسه ارامنه را منع کرد<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/142010 فرمانی از نادر شاه]، جعفر سلطان‌القرایی، مجله یغما، شماره ۱۰۳، صفحهٔ ۵۰۶</ref> بعدتر نیز به گفته [[عباس‌قلی‌آقا باکیاخانوف]] «حکام گنجه و قراباغ نیز به لقب [[جواد قاجار#.D8.AE.D8.A7.D9.86.D8.AF.D8.A7.D9.86 .D8.AC.D9.88.D8.A7.D8.AF .D8.AE.D8.A7.D9.86 .D9.88 .D8.A8.DB.8C.DA.AF.D9.84.D8.B1.D8.A8.DB.8C.DA.AF.DB.8C .DA.AF.D9.86.D8.AC.D9.87|زیاد اوغلی قاجار]] از [[پل خدا آفرین]] تا قریه شولاور گرجستان بالاتر از پل سنق حکمرانی می‌نموده‌اند. چون در شورای کبرای مغان به سلطنت نادر شاه رضا نداده و در طلب استقرار دولت صفویه بودند، نادرشاه نیز بعد از تمکن بر سریر سلطنت ایران به مقام کسر حشمت و اقتدار ایشان برآمده بسیاری از اهالی قراباغ را به خراسان کوچانده ملکان برگشاط و خمسه را از تحت اختیار ایشان به در کرده و به سردار آذربایجان سپرد»<ref>گلستان ارم: تاریخ شیروان و داغستان از آغاز تا جنگهای ایران و روس، عباسقلی آقا باکیخانوف، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳، شابک: ۹۶۴۳۱۱۴۳۲۵، صفحهٔ ۱۹۷</ref> در ۱۱۶۱ هجری شمسی، [[پناهعلی‌خان جوانشیر|پناه‌خان جوانشیر]] مشهور به پناه علی‌بیگ ساروجلوی جوانشیر از [[عادل‌شاه افشار]] لقب خانی گرفت و به حکومت قره‌باغ منصوب شد. وی در زمان [[شاه‌عباس دوم]] از [[ترکستان]] به قره‌باغ آمده‌بود و در زمان نادرشاه [[جارچی‌باشی]] بود اما بعدتر مورد خشم نادر قرار گرفته بود و از ترس وی به کوهستان‌های قره‌باغ گریخته‌بود.<ref name="جوانشیر">مدخل [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5156 جوانشیر] در [[دانشنامه جهان اسلام]]</ref> رسیدن به این مقام بدون همکاری ارامنه ممکن نمی‌شد، پناه‌خان در این راه با ملک شاه نظربیگ حاکم ورنده متحد شد و وی را به حکومت خاچین گمارد و به همراه وی حکام دنزاق، چله‌برد و طالش را کنار زد.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/266682 قراباغ و قلعه شوشی]، مجید یکتایی، مجله بررسی‌های تاریخی، شماره ۷۸، صفحهٔ ۲۷۸</ref> همچنین پناه‌خان به درخواست ملک‌شاه نظربیگ قلعه پناه‌آباد را ساخت که بعدها به [[شوشی]] شهرت یافت.<ref name="جوانشیر"/>
خط ۱۴۲:
 
== تغییرات جمعیتی ==
توأم با دشمنی شکل گرفته بین روس‌ها و قاجاریان، سیاست‌های دولت تزاری روسیه در راستای حمایت از جمعیت مسیحیان خارج از قلمرو روسیه قرار گرفته بود که موجب جلب توجه هرچه بیشتر ارامنه به سوی روسیه شد. حتی قبل از جنگ‌های ایران و روس در سال ۱۷۹۳ ارامنه با ارسال نامه و گسیل هیئت از روسیه تقاضای کمک کردند و در زمان کاترین کبیر فرمانی باری اعطای تسهیلات برای مهاجرت ارامنه به قفقاز صادر شد. در عوض محبت روس‌ها نسبت به ارامنه سراسقف ارمنی ار. گیوتینسکی در ۲۲ می ۱۷۹۶ از ارامنهٔ دربند خواست که دلاوری خود را نزد روس‌ها اثبات و خود را از تسلط مسلمانان آزاد سازند. ریمسکی کویساکوف، ژنرال ارتش روسیه ضمن تقدیر از تلاش‌های سر اسقف اظهار امیدواری می‌کند که ارامنه تدارکات ارتش روسیه را به رود کر بیاورند. نقشی که ارامنه در پیشروی روس‌ها به گنجه داشتند نیز بسیار مهم بوده استبوده‌است.<ref>تاریخ ایران در اسناد ارامنه و روس‌ها، رجبعلی کاوانی، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 70 و 71، صفحه 134</ref>
 
در این زمینه سویتوخوفسکی به نامه‌ای اشاره می‌کند که در آن ورتسف-داشکف به نیکلای دوم امپراتور روسیه در مورد خدمات ارامنه می‌نویسد:
 
{{نقل قول|خط مشی روسیه از زمان پطر کبیر مبتنی بر حسن نیت با ارامنه بوده است که ایشان نیز با کمک‌های همه‌جانبه خود در طول جنگ‌ها آن را جبران کرده‌اند.<ref>آذربایجان و روسیه، تادیوش سویتوخوفسکی، تهران نشر شادگان، 1382، صفحه 55</ref>}}
ارامنه بعد از افتادن قفقاز به دست روسیه به ایفای نقش خود ادامه داده و در راستای سیاست‌های روسیه تزاری در دوره‌های مختلف در مناطق مسلمان نشین سکنی یافتند. در بیانیه‌ای که لازاروف در حین جنگ‌های ۱۸۲۸–۱۸۲۹ روس و عثمانی خطاب به ارامنه ایران و عثمانی صادر کردهکرده‌است است آنهاآن‌ها را به زندگی توأم با امنیت و سعادت در محال‌های ایروان، نخجوان و قره باغ و در اختیار داشتن مزارع حاصلخیز و معافیت از مالیات‌ها وعده می‌دهد.<ref>Atar,Zafer(2005) Dağlık Karabağda 1923 den Günümüze kadar yaşanan Gelişmeler, Sosyal Bilimler, Cilt 3, sayı , s: 2</ref>
 
در عهده نامه‌هایی مانند گلستان و ترکمانچای نیز در جهت تسهیل مهاجرت ارامنه به قفقاز موادی گنجانده شده بود که در عهدنامه ادرنه در سال ۱۸۲۹ که یکسال بعد از ترکمانچای و بین روسیه و عثمانی منقعد شد، نیز چنین مواردی تکرار شد.<ref>Aras,Osman Nuru(Edited)(2008)"Karabağ Savaşı siyasi-hukuki-ekonomik Analiz, KafkasyaAraştırmaları Enstütü yayınları, Bakü,s: 24.</ref> در این زمان تنها مشکل پذیرش مهاجرین از طرف ساکنین بود که در برخی اسناد وجود نگرانی در بین روس‌ها را تأیید می‌کند. در قسمتی از نامه گریبادوف به پاسکویچ فرماندار قفقاز در طی همین جنگ نوشته است که:
خط ۱۵۸:
 
{{نقل قول|نایب السلطنه عزیمت قراباغ کرده جمعی را به سرکردگی امیرخان قاجار و به اتفاق جعفر قلی آقا به کوچانیدن جبرئیللو و سایر ایلات قراباغ مأمور.<ref>گلستان ارم: تاریخ شیروان و داغستان از آغاز تا جنگهای ایران و روس، عباسقلی آقا باکیخانوف، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳، شابک: ۹۶۴۳۱۱۴۳۲۵، صفحه 195</ref>}}
همچنین در سال ۱۸۱۶ میلادی و در میانه جنگ ایران روس ۴ هزار خانوار مسلمان به همراه ابوالفتح آقا، پسر ابراهیم خلیل خان، قره باغ را ترک کردند<ref>Hüseynov,Yunis(2012) Qarabağ Tarixi Mənbələrdə, Şuşa Nəşriyyatı, Bakı, s: 102</ref> اولین منبع رسمی دربارهٔ جمعیت قره باغ مربوط به سرشماری ۱۸۰۵ است جمعیت آن ده هزار خانوار نفر ذکر شده استشده‌است. در سال ۱۸۰۸ در نتیجه جنگ ایران و روس جمعیت قره باغ به ۷ هزار و ۷۴۷ خانوار کاهش می‌یابد و درست بعد ار معاهده گلستان ۳۹۰ خانوار ارمنی در شوشا اسکان داده شدند. در سال ۱۸۲۳ از ۶۲۵ روستای قره باغ ۴۷۸ روستا مسلمان نشین گزارش شده استشده‌است<ref>Aras,Osman Nuru(Edited)(2008)"Karabağ Savaşı siyasi-hukuki-ekonomik Analiz, KafkasyaAraştırmaları Enstütü yayınları, Bakü,s: 22.</ref> بنا به گفته رضوانی نیز حدود ۳۵ تا ۴۵ هزار ارمنی از ایران به جنوب قفقاز مهاجرت کردند.<ref>Rezvani, Babk(2011)TheIrano- Russian War's Ethno-Demographic Consequences in the South Caucasus, University of Amsterdam, s: 6</ref>
 
یک هیئت انگلیسی که بعد از جنگ‌های ایران و روس از شوشی دیدار کرده است،کرده‌است، گزارش می‌دهد که عمده ساکنان شهر مسلمان و عموماً شیعه هستند.<ref>تاریخ جنگ‌های روسیه و ایران، مریم براتی، تهران، شرکت مطالعات و نشر کتاب پارسه، 1387، صفحه 134</ref> بنا به نوشته توماس داول ۹۰ درصد جمعیت شوشا تا همین اواخر و قبل از شروع جنگ قره باغ نیز مسلمان بوده استبوده‌است.<ref>https://books.google.com/books?id=XHR-t0gWGJUC&printsec=frontcover&dq=Black+garden+++google+book&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiNu5HZ-tTKAhWKEiwKHdwwAEgQ6AEIHTAA#v=onepage&q=Black%20garden%20+%20google%20book&f=false page 12</ref>
 
بر اساس آماری که موگیلوسکی و ژنرال ارملوف در سال ۱۸۲۳ ارائه داده‌اند در ایالت قره باغ ۹۰ هزار نفر در ۶۰۰ روستا زندگی می‌کردند که ۱۵۰ تا از آنهاآن‌ها ارمنی نشین بوده‌اند. همچنین در شهر شوشی هزار و ۴۸ خانوار مسلمان و ۴۷۹ خانوار ارمنی زندگی می‌کرده‌اند.<ref>Yoshimura,Takayuki(2005) Some Arguments on the Nagorno-Karabagh History, Tokyo University Foreign Studies. S: 54</ref>
 
بنابه گفته امیر احمدی بر اساس سرشماری نفوس سال ۱۸۹۸ در قره باغ ۵۴ هزار و ۸۷۱ خانوار وجود داشت است که ۲۹ هزار و ۳۵۰ خانوار ترک بوده‌اند<ref>قره باغ از دیروز تاکنون، بررسی رویدادها، بهرام امیر احمدی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز 1373، صفحه 139</ref>
به این ترتیب جمعیت ارامنهٔ قره باغ از ۹ درصد در سال ۱۸۲۳، به ۳۵ درصد در میانه قرن نوزدهم، ۴۰ درصد در اواخر قرن نوزدهم رسیده که در پایان جنگ جهانی اول به ۷۰ درصد جمعیت قره باغ افزایش پیدا کرده استکرده‌است.<ref>Kuburas, Melita(2011) Ethnic Conflict in Nagorno- Karabakh, Review of European amd Russian Affairs , No 6</ref>
 
بعد از آن نیز سیاست مهاجرت ارامنه منجر به این شد که نهایتاً در سال ۱۹۷۹ حدود ۷۶ درصد از جمعیت قره باغ را ارامنه تشکیل می‌دادند<ref>ریشه‌های رفتارهای سیاسی در آسیای مرکزی و قفقاز، علیرضا شیخ عطار، انتشارات وزرات امور خارجه، تهران، 1373، صفحه 36.</ref> این رقم در سال ۱۹۹۴ بعد از اخراج کامل ترکها از قره باغ به ۱۰۰ رسیده است. همچنین با وجود اینکه جمعیت خود ارمنستان در طی سال‌های جنگ و بعد از آن دائماً رو به کاهش بوده است،بوده‌است، جمعیت قره باغ همواره افزایش داشته استداشته‌است.<ref>بهرام امیر احمدی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز 1373، صفحه 139</ref>
 
== وضعیت فعلی ==
خط ۱۷۴:
مقامات این ناحیه خود را یک کشور مستقل می‌دانند، ولی تا امروز هیچ کشوری این جمهوری خودخوانده را به رسمیت نشناخته‌است. سازمان ملل نیز هنوز این ناحیه را بخشی از خاک جمهوری آذربایجان می‌داند و در مکالمات رسمی و غیررسمی در جهان (از جمله ایران) در هنگام نام بردن از این ناحیه یا رهبران آن، با لفظ «خودمختار» بیان می‌شود.<ref name="روزنامه اعتماد ملی"/>
 
از زمان اشغال قره باغ تاکنون، شورای امنیت سازمان ملل چهار قطعنامه صادر کرده استکرده‌است. '''قطعنامه ۸۲۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد''' که در تاریخ ۳۰ آوریل ۱۹۹۳ طی نشست ۳۲ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ رای ممتنع تصویب شد. در این قطعنامه بر غیرقابل قبول بودن تغییر مرزهای بین‌المللی و ممنوعیت توسل به زور در تصرف سرزمین‌های دیگر کشورها تاکیده شده و در بند یک آن خواستار توقف هرچه فوری همه مخاصمات و فعالیت‌های خصمانه و بر قراری آتش‌بس دائم و همچنین خروج فوری نیروهای اشغالگر از کلبجر و سایر نقاط اشغالی جمهوری آذربایجان شده استشده‌است.<ref>وب سایت سازمان ملل متحد، صفحه قطعنامه‌های 1993، قطعنامه شماره 822، http://daccess-ods.un.org/TMP/6665923.59542847.html</ref>
 
در '''قطعنامه ۸۵۳ شورای امنیت سازمان ملل متحد''' که در تاریخ ۲۹ ژوئیه ۱۹۹۳ طی نشست ۵۹ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد، بر حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای منطقه تأکید شده استشده‌است. در بند یک این قطعنامه، تصرف منطقه آقدام و سایر مناطقی که در آن زمان از قلمرو جمهوری آذربایجان به اشغال درآمده است، محکوم شده استشده‌است. در بند ۳ همین قطعنامه نیز توقف فوری همه مخاصمات و عقب‌نشینی بی قید و شرط نیروهای اشغالگر از منطقه آغدام و دیگر مناطق اشغالی آذربایجان آمده است. در بند نهم نیز از دولت ارمنستان خواسته شده استشده‌است که با اعمال نفوذ مؤثر بر قره باغ جهت رسیدن به توافق در اجرای قطعنامه ۸۲۲ و ۸۳۵ و پذیرش طرح پیشنهادی گروه مینسک توسط طرف ارمنی اقدام کند.<ref>وب سایت سازمان ملل متحد، صفحه قطعنامه‌های 1993، قطعنامه شماره 853، http://daccess-ods.un.org/TMP/5864110.5890274.html</ref>
 
'''قطعنامه ۸۷۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد''' که در تاریخ ۱۴ اکتبر ۱۹۹۳ طی نشست ۹۲ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد، دوباره بر قطعنامه‌های ۸۲۲ و ۸۵۳ تأکید شده استشده‌است. در بند اول از طرفین خواسته شده استشده‌است با گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری در اروپا برای برقراری آتش‌بس دائم و مؤثر با همکاری و مساعدت فدراسیون روسیه همکاری کنند. در بند ۱۲ آمده است که موضوع اشغال اراضی جمهوری آذربایجان به صورت فعال در شورای امنیت مورد بررسی قرار گیرد.<ref>وب سایت سازمان ملل متحد، صفحه قطعنامه‌های 1993، قطعنامه شماره 874، http://daccess-ods.un.org/TMP/4396487.77246475.html</ref>
 
'''قطعنامه ۸۸۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد''' در تاریخ ۱۲ نوامبر ۱۹۹۳ طی نشست ۳۳۱۳ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد. در این قطعنامه از تشدید مخاصمات مسلحانه به عنوان نقض آتش‌بس و کاربرد نیروی نظامی در پاسخ به این نقض، به ویژه منطقه زنگیلان و هورادیز جمهوری آذربایجان ابراز نگرانی شده و بر حاکمیت و تمامیت ارضی تأکید و بر غیرقابل تغییر بودن مرزهای بین‌المللی و ممنوعیت توسل به زور جهت تصرف سرزمین دیگران تأکید شده استشده‌است. در بند دوم از دولت ارمنستان می‌خواهد از نفوذ خود بر ارامنه قره باغ برای به دست آوردن رضایت آنان استفاده نموده و با اتکا به قطعنامه‌های ۸۲۲، ۸۵۳ و ۸۷۴ تضمین نماید که عوامل درگیر در مناقشه از عملیات استفاده ننمایند.<ref>وب سایت سازمان ملل متحد، صفحه قطعنامه‌های 1993، قطعنامه شماره 884، http://daccess-ods.un.org/TMP/6096819.04315948.html</ref>
 
در یکی از آخرین اقدامات بین‌المللی در خصو مناقشه قره باغ، پارلمان اروپا در '''نشست ۲۳ اکتبر''' خود در استراسبورگ به اصلاحیه قطعنامه‌ای در خصوص تقویت روابط با کشورهای عضو برنامه همسایگی شرقی و همچنین موفقیت‌ها و ناکامی‌های موجود رای مثبت داد. '''در بند ۱۶''' این قطعنامه همچنین به مناقشات موجود در مناطق عضو برنامه همسایگی شرقی اشاره شده استشده‌است و بر مشارکت فعال اتحادیه اروپا در حل مسالمت آمیز این مناقشات تأکید کرده و موضع خود را در قبال اشغال خاک یک کشور از سوی کشوری دیگر یادآور شده استشده‌است. در متن این قطعنامه به ویژه تأکید شده، که حل مناقشه قره باغ باید بر اساس چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که در سال ۱۹۹۳ و بر اساس اصول گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و اصول مندرج در بیانیه مشترک ۱۰ ژوئیه ۲۰۰۹ در لاکویلا صورت پذیرد<ref>
Resolution on the European Neighbourhood Policy: towards a strengthening of the partnership - position of the European Parliament on the 2012 reports, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P7-TA-2013-0446+0+DOC+PDF+V0//EN:
 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/قره‌باغ»