خوارزمی: تفاوت میان نسخه‌ها

گویند قبل از اینکه محمد بن موسی خوارزمی در ''دارالحکمه'' مستقر شود او را به سرزمین [[هند]] فرستادند تا حساب [[هند]]ی را بیاموزد خوارزمی پس از بازگشت از [[هند]] دو اثر «'''حساب الهند'''» و دیگری «'''الجبر و المقابله'''» را نگاشت. وی نتایجی را که [[یونان]]یان و [[هند]]یان بدست آورده بودند را تلفیق کرد و بدین ترتیب سبب انتقال مجموعه‌ای از معلومات [[جبر]]ی حسابی شد که در ریاضیات [[قرون وسطی]] تأثیر عمیقی گذاشت.<ref>{{یادکرد|نویسنده = جرج ساترن|عنوان = جلد یک|ناشر = |شهر = |صفحه =۵۳۳ |تاریخ = ۱۳۷۵}}</ref>

 

 

واثق خلیفه از قراری که ابن خردادبه حکایت می‌کند تحت تأثیر ذوق کنجکاوی، محمد بن موسی خوارزمی منجم را با عده‌ای به [[بیزانس]] فرستاد تا دربارهٔ محل غاری که می‌گویند [[اصحاب کهف]] در آنجا مدفون شده‌اند تحقیق کند.<ref name="تعاملات علمی جهان اسلام"/>

=== نجوم ===

یکی از کارهای مهم خوارزمی را باید در تلفیق علوم [[یونان]]ی و [[هند]]ی دانست. کاری که در جهان اسلام برای نخستین بار توسط وی صورت گرفت و با نظر به اینکه سرزمین ایران و جهان اسلام به شکل حلقه پیوند دهنده‌ای میان شرق و غرب عالم و دنیاهای اروپاییان و هندیان در میانه ایستاده بوده و با فواصل بعید و شرایط سخت و ناهموار که برای جابجایی انسان‌ها و به تبع آن انتقال فرهنگ‌ها و دانش‌ها وجود داشت، هر زمان اهمیت این خدمت بزرگ در چنان عصر و زمانی برای بشر امروزی بیشتر نمایان می‌شود. خوارزمی در سایر رشته‌های علوم و مخصوصاً [[نجوم]] هم کاری جالب و سودمند انجام داد؛ او دو کتاب در [[اسطرلاب]] نوشت؛ [[اطلس]]ی از نقشه آسمان و زمین تهیه کرد؛ و نیز نقشه‌های جغرافیایی [[بطلمیوس]]<ref group="واژه‌نامه">Claudius Ptolemy</ref> را اصلاح کرد.<ref name="جبر در جهان اسلام"/>

این ترجمه مبنای آثار نجومی شد که [[محمد بن ابراهیم فزاری]] و [[یعقوب بن طارق]] در اواخر قرن دوم هجری تصنیف کردند. اهمیت این کتاب امروز در این است که نخستین اثر نجومی عربی است که به صورت کامل به دست ما رسیده‌است. خوارزمی در تهیه [[زیج]] خود تنها تابع سند هند یا مجسطی بطلمیوس نبوده و به آثار منجمان ایرانی نیز نظر داشته و مطابق با رای خود مطالب را اختیار کرده‌است. مهم‌ترین شخصیت علمی که از [[زیج]] خوارزمی فراوان استفاده کرده، همانا [[ابوریحان بیرونی]] است که حتی وی کتابی دربارهٔ تحلیل علل زیج خوارزمی نوشته‌است. در سده دهم هجری این زیج توسط مسلمة بن احمد مجریطی تهذیب شد و در سال ۱۱۲۶ م. توسط آدلار آوباث به زبان لاتینی ترجه شد. متخصصان نجوم و ستاره‌شناسی این بخش را بهتر درک می‌کنند که جداول خوارزمی علاوه بر «جیب» مشتمل بر «ظل» نیز است. جیب یا جیا در اصل همان وتر است. رساله نجوم خوارزمی در واقع شامل جدول سینوس‌هاست که اولین بار منجمان هندی در قرن پنجم میلادی وارد ریاضی کردند و همین واژه وتر و جیب و جیا بود که وقتی از زبان عربی وارد ادبیات علمی شد، توسط مترجمان قرون وسطی به زبان لاتینی به «[[سینوس]]» ترجمه شد.<ref name="خوارزمی، آزرمی"/><ref name="خبرگزاری میراث فرهنگی"/> ساختار ریاضی و مقادیر بنیادین پارامتر کلیه جدول‌ها در ترجمه لاتین «''[[زیج]] السند هند''» خوارزمی عملاً بررسی شده و براساس اطلاعات ریاضی که بدست آمده می‌توان اصل و منشأ این جداول را به تحقیق مشخص نمود، یکی از جدول‌هایی که ساختار ریاضی آن هنوز مشخص نشده، جدول مربوط به «''تعدیل زمان''» در زیج خوارزمی می‌باشد.<ref name="زیج خوارزمی">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =دالن| نام =بنوفان| نام خانوادگی۲ =کنعانی| نام۲ =ناصر| عنوان =نگاهی دیگر به زیج خوارزمی بررسی و تعدیل جداول زمان | ژورنال =آینه میراث| مکان =| ناشر = | دوره =جدید| شماره =| سال =سوم| صفحه = | پیوند = | تاریخ بازبینی = بهار ۱۳۸۴ | doi =}}</ref>

 

 

=== تاریخ و جغرافیا ===

این کتاب شش بخش داشت و شامل مطالب زیر بود:<ref name="خوارزمی، آزرمی"/>

# فهرست اسامی شهرها