طغرل بیک: تفاوت میان نسخه‌ها

=== شیوهٔ کسب مشروعیت ===

حکومت‌هایی که در طول قرون متمادی، در ایران قدرت را به دست می‌گرفتند، با توسل بر شیوه‌های گوناگون در صدد تأمین مشروعیت خویش بودند، تا بتوانند در نزد عامه مقبولیت خویش را حفظ نموده و حیات حکومتشان را تضمین نمایند. یکی از مرسوم‌ترین شیوه‌ها پیش از قدرت‌گیری سلجوقیان برای تأمین مشروعیت، انتساب حکومت و بزرگان آن به شاهان گذشته‌ ایران یا فرماندهان آنان و ساخت نسب‌نامه‌های جعلی بود که به وسیلهٔ آن درصدد کسب مشروعیت بودند و حکومتشان را موجه جلوه می‌دادند. اما طغرل برای کسب مشروعیت حکومت خویش از چندین روش بهره جست و به کمک آن مشروعیتی برای حکومت خویش تأمین کرد که تا مدت‌‌ها پایدار ماند. این شیوه‌ها بدین شرح می‌باشند.<ref>{{پک|معزی|شعبان|۱۳۸۹|ف=مبانی مشروعیت حکومتی طغرل سلجوقی|ک=مجله پژوهش‌های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان}}</ref>

شاید بتوان این مرحله را نخستین گام طغرل در راه کسب مشروعیت دانست که از طریق [[امارت استیلا]] صورت می‌پذیرفت. بر طبق شیوهٔ متداولی از مشروعیت‌گیری، حکومت‌های آن دوره به قوهٔ قهریه و به وسیلهٔ نیروی نظامی کنترل سرزمین‌ها را بر عهده می‌گرفتند و خلیفه نیز به منظور حفظ نظم و وحدت جامعه، فرمان حکومت آنان را صادر می کرد و به نوعی به آنان مشروعیت می‌بخشید. بدین ترتیب تمامی امیران و حاکمان فاتح در گام اول دارای مشروعیت و مقبولیتی پیش‌فرض از سوی خلیفه به علت پیروزی‌هایشان بودند و با بجای آوردن اعمالی همچون حفظ مقام خلافت، اجرای [[حدود شرعی|حدود]]، دینداری، دریافت عادلانهٔ [[زکات|وجوهات شرعی]] و... که بر هر حاکم مسلمان واجب بود، از سوی فقهای عصر تأیید می‌شدند.<ref>{{پک|معزی|شعبان|۱۳۸۹|ف=مبانی مشروعیت حکومتی طغرل سلجوقی|ک=مجله پژوهش‌های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان}}</ref>

طغرل پس از کسب این نوع از مشروعیت و تأیید فقها، اقدام به کسب محبوبیت و مقبولیت در نزد خلیفه نمود و با گرامیداشت وی و رهانیدنش از مشکلاتی همچون طغیان بساسیری و سلطهٔ آل‌بویه و بزرگداشت او در کنار بخشیدن مال و اموال فراوان و خدمت پیوسته به درگاهش، توانست تأیید شخص خلیفه را به دست آورده و بدین وسیله تاییدیه حکومت خویش را از او دریافت نماید چرا که طغرل به خوبی از میزان نفوذ معنوی خلیفه در اذهان عمومی که اکثریت آن را اهل سنت تشکیل داده و در نتیجه معتقد به جایگاه خلیفه بودند، آگاهی داشت. اقدامات طغرل به برقراری روابط حسنه میان او و خلیفه و تأیید او توسط خلیفهٔ عباسی منجر شد.<ref>{{پک|معزی|شعبان|۱۳۸۹|ف=مبانی مشروعیت حکومتی طغرل سلجوقی|ک=مجله پژوهش‌های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان}}</ref>

==== جلب قلوب اکثریت مردم ====

===== جلب نظر بزرگان جامعه =====

طغرل در قدم بعدی اقدام به تألیف قلوب بزرگان و افرادی که دارای نفوذ زیادی در سطح جامعهٔ ایرانی بودند، نمود و این کار را به شیوه‌های گوناگون به اجرا درآورد. او همواره با علما و بزرگان به نشست و برخاست می‌پرداخت و آنان را گرامی می‌داشت. وی همچنین به تذکرات و نصایح آنان گوش فرا می‌سپرد و آنان را در امور خویش بکار می‌بست. طغرل عده‌ای از این بزرگان را از ملازمان خویش قرار داد تا همواره همراه وی باشند و بدین ترتیب آنان را همنشین خویش نمود. او حتی از گناه کسانی همچون [[ابوالحسن ماوردی]] که بر علیه وی توطئه‌چینی می‌کردند گذشت و او را مورد تکریم قرار داد و در مواجهه با بزرگان آن دوره همچون [[باباطاهر]] و ... احترام زیادی نسبت به آنان ابراز داشت و از آنان نشانه یا وسیله‌هایی را به عنوان همراه همیشگی خود به ویژه در میدان نبرد حمل می‌کرد. به عقیدهٔ معزی و شعبان، طغرل تمامی این اعمال را بجای می‌آورد، چرا که نسبت به عمق اثرگذاری این دسته از افراد در جهت‌دهی به افکار عمومی آگاهی داشت.<ref>{{پک|معزی|شعبان|۱۳۸۹|ف=مبانی مشروعیت حکومتی طغرل سلجوقی|ک=مجله پژوهش‌های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان}}</ref>

دیگر اقدام طغرل در راه کسب مشروعیت، گرامیداشت مذهب و برپایی اعمال و پیگیری مفاهیم مذهبی بود تا او را در سطح جامعه به عنوان شخصیتی مذهبی بشناسند، چرا که او به جو فوق‌العاده مذهبی آن دوران آگاهی داشت و قصد داشت از آن برای کسب مشروعیت حکومت خویش بهره جوید. او به بجای آوردن اعمال دینی از جمله نماز و روزه توجه نشان می‌داد و اعمال مستحب همچون صدقه را بجای می‌آورد و مساجد جدیدی را برپای می‌نمود. او همچنین به آغاز غزواتی به زعم خویش توجه نشان داد که در طی آن به جنگ با عمال رومی پرداخت و در طی یکی از این غزوه‌‌ها موفق به اسیر نمودن یکی از پادشاهان تابع حکومت روم شد و با بخششی که در آزادی وی نشان داد، موجب اقدامات مفید آن حاکم در حق مسلمانان از جمله ترمیم مسجد و برپایی نماز در محدودهٔ قلمرو خویش شد که با خواندن خطبه به نام طغرل همراه بود. طغرل همچنین هدایایی برای وی فرستاد و موفق به عقد صلح‌نامه‌ای با وی شد. اینچنین اقداماتی که به واسطهٔ اعمال طغرل توسط یکی از حاکمان رومی با وجود سابقهٔ دشمنی دیرین، انجام پذیرفت، در چشم مسلمانان آن دوره بسیار آمد و یکی از دلایل مشروعیت طغرل گشت.<ref>{{پک|معزی|شعبان|۱۳۸۹|ف=مبانی مشروعیت حکومتی طغرل سلجوقی|ک=مجله پژوهش‌های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان}}</ref>

===== تألیف قلوب اهل تسنن =====

طغرل در راه کسب قلوب اکثریت مسلمانان آن دوره که اهل سنت بودند به اقدامات تنبیهی نسبت به دیگر مذاهب و ادیان روی آورد و آنان را مورد تعقیب و پیگیری قرار داد تا بتوانند رضایت جامعهٔ مسلمانان را کسب نماید. او در این راه به آزار و اذیت شیعیان پرداخت و آنان را به گفتن شعار سنیان در نماز به جای حی علی خیرالعمل واداشت و همچنین شیعیان اسماعیلی را آماج جملهٔ خویش قرار داد. او در ادامهٔ کار خویش زرتشتیان و مسیحیان را نیز مورد سرکوب و پیگرد قرار داد و علاوه بر راندن آنان از خود، مناصب مهم را به سنیان به خصوص شافعیان و حنفیان سپرد، که جمعیت غالب آن دوره بودند.<ref>{{پک|معزی|شعبان|۱۳۸۹|ف=مبانی مشروعیت حکومتی طغرل سلجوقی|ک=مجله پژوهش‌های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان}}</ref>

طغرل پی برد که برای حکومت بر ایرانیان، باید وامدار عقاید و ساختار سیاسی گذشتهٔ آنان باشد تا بتواند با بهره‌گیری از آنان، حکومت خویش را مستقر سازد. او پیروزی خویش در کسب حکومت را ناشی از دارا بودن اقبال و یاری خداوند و پیامبر در این راه بیان می‌کرد و ادعا کرد که در خواب پیامبر را دیده که از او درخواست حفظ این حکومت را که از جانب خدا دریافت کرده، داشته‌است. او همچنین در این راه به آیاتی از قران تأسی جست و آنان را سند اثبات ادعای خویش قرار داد. اقدامات طغرل در این راه با موفقیت روبرو شد و مردم او را فرهمندی خواندند که دارای همت بلند بود، چرا که همت بلند از نشانه‌های شاهی بود. طغرل همچنین مسعود غزنوی را فردی شراب‌خوار و اهل لهو و لعب معرفی کرد تا صفات نیکو از وی مبرا گردد و بدینگونه وجههٔ وی را تخریب می‌نمود. نمود تأثیر این تفکر را به اذهان خواصی همچون [[محمد غزالی]] و مردم می‌توان اینگونه به تصویر کشید که مسعود و حکومتش به علت از دست دادن فره‌ ایزدی، در زمانی که به پیروزی نزدیک بودند، با چیره شدن خواب بی موقع بر مسعود، در مقابل طغرل مغلوب شدند و بدینوسیله اندیشهٔ دور شدن فره ایزدی با تقدیرگرایی گره خورد که از تفکرات غالب بر مردمان آن زمانه بود و شکست مسعود در برابر طغرل را به سود کامل طغرل تفسیر می‌کرد.<ref>{{پک|معزی|شعبان|۱۳۸۹|ف=مبانی مشروعیت حکومتی طغرل سلجوقی|ک=مجله پژوهش‌های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان}}</ref>