آمل: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها) جز ←فرهنگ: اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: افزودن القاب متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
خط ۴۰:
|ره‌آورد=<small> [[محصولات کشاورزی]]، [[لبنی|محصولات لبنی و دامی]]، [[صنایع دستی]]، [[مرکبات|محصولات باغداری]]، [[فهرست مواد معدنی|محصولات معدنی]]، [[آبزی‌پروری|محصولات آبزی‌پروری]]، [[وسیله|لوازم صنعتی و خانگی]]<small>
|پیش‌شماره=۰۱۱ منطقه یک مخابراتی کشور<ref>[http://www.ict-tcm.ir/50926 شرکت مخابرات مازندران]</ref>
| پلاک اتومبیل = {{IRN}} ۷۲ ب،
|وبگاه=[http://amol.ir/ شهرداری آمل]{{سخ}}[http://amol.gov.ir/ فرمانداری آمل]
|جمله‌خوشامد= <!--باید از تابلوهای ورودی شهر عکس بگیریم تا متن درست درج شود. -->به شهر هزارسنگر آمل خوش آمدید
|پانویس=
}}
'''آمل''' ({{تلفظ|Amol.ogg}}) یک شهر در [[استان مازندران]] و مرکز [[شهرستان آمل]] است.
آمل یکی از قدیمی‌ترین شهرهای [[ایران]]، قطب [[صنعت]] و [[صادرات]] و [[فرهنگ]] استان مازندران،<ref>[http://www.isna.ir/news/95040108663/68-درصد-صادرات-مازندران-متعلق-به-آمل-است ۶۸ درصد صادرات مازندران متعلق به آمل است]</ref><ref>[http://www.isna.ir/news/94082615715/قلب-صنعت-مازندران-در-انتظار-احیا قلب صنعت مازندران]</ref> پایتخت برنج ایران، قطب زیست‌فناوری و نبوغ ایران، <ref>[http://mazandasnaf.ir/News/26794/برگزاری-دومین-جشنواره-ملی-برنج-دابو-در-آمل.html جشن خرمن در پایتخت برنج ایران، شهرستان آمل]</ref> یکی از قدیمی‌ترین مراکز [[یک‌جانشینی]] جهان،<ref>[http://article.tebyan.net/139173/مهاجرت-آریائی-ها-به-ایران-و-تأثیرات-سیاسی-فرهنگی-آن-قسمت-دوم- مهاجرت آریائی‌ها به ایران و تأثیرات سیاسی - فرهنگی آن]</ref> از شهرهای مهم [[ترابری]]، [[کشاورزی]]، [[گردشگری]]، [[معدنی]] و [[صنعتی]] [[ایران]] و از مهم‌ترین شهرهای مرتبط به [[علم]] در تاریخ معروف به شهر [[تاریخ]] و [[فلسفه]] است.<ref>[http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13911221000439 شهر تاریخ و فلسفه در انتظار گردشگران / آمل شهر عمارت‌های قجری و مناطق جنگلی بکر]</ref> پیشینه شهر آمل به زمان [[آماردها]] بر می‌گردد و در تاریخ نوشتاری نیز، مانند [[شاهنامه]] آمل از مراکز مهم اتفاقات بوده‌است.<ref>[http://shomal.ac.ir/fa/amol.html درباره شهر آمل]</ref> آمل در زمان [[زیاریان]]، [[علویان (طبرستان)|علویان]] پایتخت ایران و در زمان [[اشکانیان]] یکی از مراکز ایران بود و در زمان [[افریدون]] تا زمان [[بهرام گور]] نیز آمل تختگاه و پایتخت ربع مسکون است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/01/08/1364710/آمل-شهری-3-هزار-ساله-در-تاریخ-ایران-شهری-به-نام-نخستین-پایتخت-علویان-و-مرکز-اشکانیان شهری به نام نخستین پایتخت علویان و مرکز اشکانیان]</ref> این شهر به دو [[منطقه شهری]] تقسیم می‌شود.<ref>[http://www.dana.ir/news/790549.html/شهردار-منطقه-دوم-آمل-معرفی-شد--تبدیل-ضلع-شرقی-آمل-به-منطقه-2 شهردار منطقه دوم آمل معرفی شد/ تبدیل ضلع شرقی آمل به منطقه 2]</ref> آمل سومین شهر پرجمعیت [[استان مازندران]] است.<ref>[http://yaftenews.ir/notes/other/3739-alexa-google-yahoo1437.html فهرست 100 شهر پرجمعیت ایران + آمار]</ref>
سطر ۱۱۷ ⟵ ۱۱۸:
=== سفرنامه ===
[[ناصر خسرو]]، [[ناصرالدین‌شاه قاجار]]، [[یاسنت لویی رابینو]]، [[رضاشاه]]، [[آلفرد کامین لیال]]، [[انوشیروان]]، [[انگلیسی|توماس هربرت]]، [[کارلتون استیونز کون]]، [[جیمز بیلی فریزر]]، [[ژان شاردن]]، [[آدام اولئاریوس]]، [[کارلا سرنا]]، [[ژاک دو مورگان]]، [[جرج کرزن]] و [[یاکوب ادوارد پولاک]] از جمله افرادی بودند که به آمل سفر کردند و سفرنامه خود را نوشتند.<ref>[http://www.mazandnume.com/fullcontent/6505/سفرنامه-مازندران/ سفرنامه مازندران]</ref>
== جمعیت و موقعیت ==
سطر ۱۷۵ ⟵ ۱۷۶:
در [[نبرد گوگمل]]، [[داریوش]] با تمام خانواده و نجبای ایرانی، جنگ آوران هندی، کاری، آناپاست و تیراندازان ماردی «آمارد» نیز گرداگردش صف بسته بودند.<ref>[http://www.vareshnews.ir/detail/News/11974 نام "شهر آمل" به چه معناست؟/ از ریشه در افسانه‌ها تا رونقی بی بدیل در عهد کهن]</ref>
آماردها در جنگ با [[کرزوس]] پادشاه لیدی نیز متحد کوروش بوده‌اند و به همراه او و دیگر قبایل متحد به مدت چهارده ماه [[سارد]] را محاصره نمودند و آنطور که سایکس می گوید عامل اصلی نفوذ به درون شهر سارد نیز یک آماردی بوده‌است.<ref>(سایکس، ۱۳۶۶: ۱۹۰).</ref>
=== پس از اسلام ===
سطر ۱۸۱ ⟵ ۱۸۳:
[[علویان]] طبرستان گروهی از بزرگان اولاد [[علی ابن ابی‌طالب]] به نام ائمه علوی بایزیدی در قرن دوم هجری در طبرستان قیام کردند. حسن بن زید ملقب به [[داعی کبیر]] در سال ۲۵۰ هجری در ناحیه طبرستان ظهور کرد و عده بسیاری از افراد ناراضی و دست‌نشاندگان خلیفه [[طاهریان]] او را تقویت کردند. وی به دعوت و نشر آئین تشیع [[زیدیه|زیدی]] پرداخت. داعی کبیر پس از رسیدن به حکومت طبرستان، پایتخت خود را از ساری که جایگاه طاهریان بود به آمل منتقل کرد تا به حامیان و هوادارانش نزدیک‌تر باشد.<ref>[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=10692 علویان طبرستان]</ref><ref>[http://tamaddonha.ir/داعی-کبیر-بنیانگذار-سلسله-علویان-طبرس/ بنیانگذار سلسله علویان طبرستان]</ref>
مرکز حکومت آنان معمولاً آمل بود و انقراض آنان به دست [[آل زیار]] و [[سامانیان]] صورت گرفت.<ref>فرهنگ فارسی دکتر معین</ref>
در سال ۲۶۰ قمری، [[یعقوب لیث]] به طبرستان لشکر کشید و پس از خروج حسن بن زید وارد آمل می‌شود، اما حکومت او نیز دوام چندانی نمی‌یابد و بار دیگر علویان این شهر را به تصرف خود درمی‌آورند. علویان حکومت این شهر را تا زمان [[زیاریان]] و [[آل بویه]] که دست پروردهٔ آنان و شیعی مذهب بودند در اختیار داشتند.<ref>تاریخ یعقوبی - صفحه ۷۳۰</ref>
[[ناصرالحق اطروش]] در سال ۳۰۱ هجری قمری اقدام به دعوت مردم برای قیام کرد. وی امیر طبرستان که ابو العباس صعلوک بود را شکست داد و بر طبرستان تسلط یافت. این زمان بود که علم‌های سفید که نشانه علویان و شیعیان بود در همه طبرستان و [[دیلم]] و [[جرجان]] بر پا گردید. وی ۱۲ سال در آمل حکومت کرد و دین اسلام اثنی‌عشری را رونق بخشید.<ref>[http://www.ilna.ir/بخش-اخبار-108/16970-آمل-نخستین-سرزمین آمل نخستین سرزمین تشکیل حکومت علویان]</ref><ref>[http://www.aftabir.com/government/iran/history/duration/afterislam_alavian.php علویان طبرستان، حدود ۲۵۰ تا ۳۱۶ هجری قمری]</ref>
پس از برافتادن مغول [[مرعشیان]] در مازندران ظهور کردند. در سال ۷۶۰ هجری قمری [[میربزرگ|میر قوام الدین مرعشی]]، حکومت مرعشیان را تأسیس کرد.<ref>[http://www.marashiha.ir/f/index.php/2012-02-12-11-40-33/2012-02-12-12-01-11/99-2014-09-30-18-16-54 میر قوام الدین مرعشی معروف به میر بزرگ]</ref> قیام مرعشیان از آمل آغاز شد. مرعشیان پس از کسب قدرت در اندک مدتی تمام سرزمین‌ها و نواحی اطراف مازنداران را تصرف کردند و قلمرو خود را از [[استرآباد]] تا [[قزوین]] گسترش دادند.
سطر ۲۰۴ ⟵ ۲۰۷:
[[پرونده:Silver gilt dish Tabaristan 7th 8th century.jpg|180px|thumb|بشقابی ساخته‌شده از نقره و طلا مربوط به قرن‌های ۷ یا ۸ که به سبک [[ساسانیان|ساسانی]] ساخته‌شده‌است و اکنون در [[موزه بریتانیا]] نگه‌داری می‌شود]]
در طول تاریخ به خصوص در دهه اخیر کاوشهای زیادی بر روی تپه‌ها و منطقه‌های مختلف از جمله تپه قلعه کش و روستای بلیران صورت گرفته‌است.<ref>[http://anthropology.ir/article/6499 گزارش حریم محوطه تاریخی آمل]</ref> همچنین کاوشهای جدیدی در شهر قدیم آمل در سال ۱۳۹۴ در حال انجام گرفتن است.<ref>[http://www.ichodoc.ir/p-a/changed/129/html/129-26.htm آمل منطقه‌ای سرشار از آثارباستانی و از کانون‌های نخستین ذوب آهن]</ref><ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94120302236/کاوش-در-تاریخ-گمشده-آمل کاوش در تاریخ گمشده آمل]</ref> در این کاوش‌ها به دست آمده‌است که آمل اولین کانون ذوب آهن ایران بوده‌است. در اولین کاوش‌ها آثاری همچون پیکره حیوانی، ابزار سنگی، ظروف خاکستری و همین‌طور یک تدفین انسانی، ظرف خاکستری و یک دستبند نقره‌ای از دوران و عصر [[عصر برنز|برنز]]، [[مس‌سنگی]] و [[عصر آهن|آهن]] به دست آمد.<ref>[http://mosaferan.ir/main.asp?ID=00794 نخستین فصل کاوش وجود معماری عصر مفرغ در آمل]</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/news/846080/کاوشهای-باستان-شناسی-در-تپه-تاریخی-قلعه-کش-آمل-آغاز-شد کاوشهای باستان‌شناسی در تپه تاریخی قلعه کش آمل]</ref> در کاوشهای بلیران نیز موجودیت انسان [[پارینه‌سنگی|پارینه سنگی]] فوقانی حدود ۳۵ هزار سال پیش که به ساخت ابزار سنگ‌ها و شکار حیوانات می‌پرداخته نمایان شد.<ref>[http://www.aftabir.com/news/view/2007/jul/10/c5c1184082048_art_culture_ministry_cultural_heritage_human.php/انسان-پارینه-سنگی-فوقانی-۳۵هزار-سال-پیش-در-آمل انسان پارینه سنگی فوقانی ۳۵هزار سال پیش در آمل ابزار سنگ‌ها را می‌ساخته‌است]</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/news/493422/دومین-فصل-کاوش-در-محوطه-تاریخی-گرم-رود-بلیران-آمل-آغاز-شد دومین فصل کاوش در محوطه تاریخی گرم رود بلیران آمل]</ref> در کاوش‌هایی که در سال ۱۳۸۶ توسط باستان شناسان فرانسوی صورت گرفت، قدمتی بیش از ۳۶ هزار سال برای بلیران تخمین زده شد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8910010172 روستایی به قدمت ۳۶ هزار سال]</ref>
[[ژاک دو مورگان]] در حفاری‌هایی که در اطراف آمل انجام داد ابزاری به دست آورد که متعلق به عهد قجر بود و دانشمندان دانشگاه پنسیلوانیا با تحقیقات خود متوجه شدند که این ابزار خشن متعلق به انسان‌های اولیه است.<ref>کتاب دوازده هزارسال پیش - صفحه ۸۷</ref>
== وضعیت طبیعی ==
سطر ۲۴۷ ⟵ ۲۵۱:
=== قومیت ===
قوم [[آمارد]] از مردمان آسیانی‌نژاد بودند که پیش از کوچ [[آریایی‌ها]] به سرزمین ایران در آمل زندگی می‌کردند. نام شهر آمل دگرگون‌شده همان نام آمارد است. آماردها قومی نیرومند و جنگجو بوده‌اند و ناحیه فعلی آمل را به عنوان مرکز خود انتخاب نموده و نام خود را برنهادند و بعدها واژه آماردها به سبب کثرت تلفظ به آملد، آمرد و آمل بدل شد.<ref>[http://www.traavel.ir/m-pagecenter1-pview.aspx?p=374 گردشگری- قوم و طوایف شهر آمل]</ref> آمل از شهرهای طایفه‌ای ایران است که دارای طوایف مختلف می‌باشد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910830000904 گزارش از مراسم طایفه‌های آمل]</ref>
[[استرابون]] دربارهٔ قوم‌های ساکن مازندران می‌نویسد: قبیله‌هایی که در کناره دریای کاسپین [[جرجان|هیرکانیان]]، [[آماردها]]، آناری‌ها، [[کادوسیان|کادوس‌ها]]، [[آلبانیای قفقاز|آلبانی‌ها]] و [[کاسیان]] بودند.<ref>[http://www.ion.ir/News/144349.html?catid=15&title=کاهش-سرسبزی-مازندران-به-روایت-خبرنگار--گاردین- مازندران به روایت خبرنگار گاردین]</ref><ref>10 - بارتلد، ویلهلم، جغرافیای تاریخی ایران، ترجمه همایون صنعتی زاده، تهران: انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار ،۱۳۷۷، ص ۱۴۲؛ پیگولوسکایا، ن، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمه عنایت الله رضا، چاپ چهارم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷، ص ۱۰۸.</ref>
=== دین و مذهب و آئین ===
سطر ۲۶۳ ⟵ ۲۶۷:
{{bar percent|[[زرتشتی]]|red|۱}}
}}
[[محمد حسن خان اعتمادالسلطنه]] دربارهٔ مذهب مردم آمل چنین می‌گوید: اهالی آمل مرکب اند از مسلمانان، یهودی، عیسوی، گبر، پادشاه این شهر و رجال دولت و خواص او یهودی مذهب اند.<ref>مرآت البلدان</ref>
=== گاهشمار ===
سطر ۲۶۸ ⟵ ۲۷۳:
=== فرهنگ ===
آمل از دیرباز به دلیل وجود فرهیختگان و پیشینیان با سابقه دارای مراسم‌های محلی و ملی است. آمل از فرهنگ و تمدن بسیار کهن و اصیل برخوردار است و به دلیل داشتن این تمدن باستانی و دیرینه مراسم‌های باستانی و به دلیل علاقه به دین و مذهب مراسم مذهبی بس با شکوهی در این دیار کهن برگزار می‌گردد، پس از گرویدن مردم آن به اسلام، برخی از مراسم باستانی بسته به فرهنگ مردمان مختلف مازندرانی با آداب اسلامی درآمیخته و
* [[تیرگان]]: تیرماسیزه شو یا [[تیرگان]] یکی از جشن‌های ایرانی در روز تیر از ماه تیر برابر با سیزدهم تیرماه است. عده‌ای این جشن را در روزهای دیگر و از جمله در دهم تیر برگزار می‌کنند که به اعتقاد استادان ایران‌شناس نادرست است. این جشن در آمل همه ساله در جوار قله دماوند برگزار می‌شود. این جشن در کنار آب‌ها، همراه با مراسمی وابسته با آب و آب پاشی و آرزوی بارش باران در سال پیش رو همراه بوده‌است و تیرگان یادآور رشادت آرش کمانگیر نیز می‌باشد.<ref>[http://www.iranboom.ir/jashnha/73-tir/13068-jashn-tirgan-yadavar-hamase-arash.html جشن تیرگان، یادآور حماسۀ آرش کمانگیر]</ref><ref>[http://www.iranbild.com/1462/جشن-تیرگان-مازندران-آرش-کمانگیر/ جشن تیرگان در مازندران]</ref>
* ورف چال: از آیین‌های قابل توجه مازندران که مراسمی ملی هم به‌شمار می‌رود در ارتباط با آب، مراسم ورف چال در روستای اسک واقع در جاده هراز انجام می‌شود. این رسم قدیمی و باستانی در زمانی که آخرین برف‌های زمستانی منطقه در حال ذوب شدن است در یکی از جمعه‌های نیمه دوم اردیبهشت ماه برگزار می‌شود. مراسم آیینی سنتی ورفِ چال حدود ۶۰۰ سال قدمت دارد.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/1596417/نگاهی-گذرا-به-سنت-ورف-چال-در-مازندران-زن-سالاری-یک-روزه-در نگاهی گذرا به سنت ورف چال در مازندران/زن سالاری یک روزه در اسک وش]</ref>
سطر ۳۹۲ ⟵ ۳۹۷:
</gallery>
{{پایان}}
== اولین‌ها ==
{| class="wikitable"
|-
! ردیف !! عنوان !! توضیحات
|-
| ۱|| اولین کارخانه ذوب آهن ایران || نخستین تلاش‌ها برای استقرار صنعت ذوب‌آهن در ایران در سال ۱۸۸۷ میلادی توسط محمدحسین امین‌الضرب صورت گرفت. وی با اخذ اجازه و انحصار تأسیس کارخانه ذوب‌آهن از ناصرالدین شاه به مدت ۳۰ سال، اقدام به خرید توربین‌های بخار، کوره‌های دمشی، و سایر تجهیزات یک واحد فولادسازی از فرانسه در آمل کرد.
|-
| ۲|| اولین کارخانه آهن سازی و ریخته‌گری شمال ایران || به نوشته لرد کرزن و هانوی که این دومی مدتی را در سال‌های ۱۱۵۴ ه در گیلان، مازندران و استراباد به کار تجارت گذرانده بود، در زمان نادرشاه افشار اولین کارخانه آهن سازی و ریخته‌گری مدرن در نزدیکی آمل احداث شد تا در آنجا گلوله توپ، خمپاره و نعل اسب برای مرکب سواره نظام بسازند.
|-
| ۳|| اولین کارخانه تولید آب معدنی در ایران || با نام آمولو در سال ۱۳۵۰ با استفاده از آب خروجی از چشمه آب معدنی پرسم واقع در دامنه رشته کوه‌های البرز تأسیس گردید.
|-
| ۴|| اولین خط راه‌آهن شمال ایران || در سال ۱۸۸۶ میلادی احداث خط راه‌آهن از سواحل آمل (محمودآباد) آغاز گردید. این طرح اگرچه در نظر بود تا تهران ادامه یابد، ولی با کارشکنی‌های پیمانکارهای بلژیکی به شکست انجامید و خطوط آن، برچیده و برای احداث تلگراف استفاده شد.
|-
| ۶|| اولین کارخانه تولیدکننده ام‌دی‌اف در ایران || در سال ۱۳۶۹.
|-
| ۷|| اولین کارخانه پنبه رسی در ایران ||در سال ۱۳۲۴ به‌دست روس‌ها احداث شد.
|-
|۸
|اولین کارخانه چاپ اسکناس ایران || در سال ۱۳۷۶ عملیات اجرایی پروژه کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار آغاز شد و در سال ۱۳۸۱ این کارخانه پس از اتمام عملیات نصب ماشین‌آلات و پشت سرگذاردن تولید آزمایشی به بهره‌برداری رسید و هم‌اینک پس از جذب پرسنل متخصص و استقرار سازمانی آنها، بصورت شبانه‌روزی در حال تولیدانبوه انواع کاغذ امنیتی می‌باشد.
|
|-
|۹
| اولین بندرگاه تجاری شمال ایران || گای لسترنج نقل کرده‌است، عین الهم یا علمده امروزی و آبسکون مهم‌ترین بندرگاه حاشیه جنوبی دریای خزر بود و مسیر ارتباطی مردم طبرستان با قفقاز و ترکستان، روسیه و اروپای شرقی بوده‌است. پیشینه این بندر به زمان هخامنشیان می‌رسد.
|
|-
|۱۰
|اولین مدرسه نظامیه ایران || در کنار مسجد امام حسن عسگری توسط ناصر الحق ساخته شده‌است.
|
|-
|۱۱
|اولین و قدیمی‌ترین جاده ایران || در محل تنگه بند بریده، آثاری از راه باستانی ری به آمل به چشم می‌خورد. این آثار حکایت از آن دارد که حداقل از زمان ساسانیان، محور رودخانه هراز، به عنوان یک جاده مستقل مورد استفاده بوده‌است، جاده هراز از قدیمی‌ترین جاده‌های جهان و جاده کناری آن قدیمی‌ترین جاده ایران است.
|}
== جاذبه‌های دیدنی و گردشگری ==
سطر ۴۲۹ ⟵ ۴۶۷:
* [[گلدسته مسجد امام حسن عسگری]]: یک مناره یا گلدسته بلند که مربوط به دوره قاجار است و در آمل، محله پایین بازار واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
* [[مسجد حاج علی کوچک]]: از بناهای عهد قاجار بوده که در پایین بازار واقع است که دارای دو مناره بلند عظیم است. بنای اولیه این مسجد بیش از دو قرن می‌رسد اما اخیراً ساختمان آن خراب و مسجد باشکوهی بر سرجای آن در حال احداث است. در سابق این مسجد دارای گلدسته‌ای آجرنما بود که پوششی سفالین داشت.
* [[مسجد امام حسن عسگری]]: کهن‌ترین [[خانقاه]] ایران مسجد امام حسن عسگری است که کهن‌ترین مسجد آمل هم می‌باشد. سازمان میراث فرهنگی مازندران تاریخ بنای این مسجد را سال ۱۴۰هـ ق می‌دانند. بنای اصلی آن متعلق به قرن دوم-سوم قمری است و گلدسته هشت ضلعی با بامی سفالین ساخته شده که بر فراز مسجد واقع است متعلق به قرن ششم هجری قمری است. در برخی منابع نام این مسجد، مسجد امام حسن آمده
* حمام اشرف السلطان: امروز این حمام به نام حمام اشرف معروف است که رابینو آن را به نام حمام اشرف سلطان خوانده‌است. این حمام شامل سربینه یا رختکن است. سر بینه شامل سه وسط حوض و راهرو و دو طرف آن دو قسمت رختکن است. از رختکن به گرمخانه و از آنجا به صحن حمام وارد می‌شود. نوره خانه قدیمی دراز و طولانی بود و نور کافی نداشت. امروز قسمتی از گرمخانه را اختصاص به این دو داده‌اند. کاشیهای قدیمی سربینه بر جای بود که قدمت پاره‌ای از آنها به زمان صفوی می‌رسد.
* دخمه و فجه عالی: در محله راست گوی آمل دخمه وقبه عالی برای داعی کبیر ساختند. هنوز آن عمارت باقی است و مولانا اولیاءالله نوشته‌است، در ایام طفولیت اگر چه عمارت رو به خرابی نهاده بود، اما صندوق کهنه‌ای آنجا دیدم و در میان دیوار گنبد، راه گرد می‌گردد و بر بالا می‌رود و هفتاد پاره دید در نواحی آن بغیر از باغ و ضیعه و حمام و دکان بر آنجا وقف فرمود روز دوشنبه نیمه رجب سنه ۲۷۰ وفات یافتاین مکان مرقد داعی کبیر است. عمارت و مقبره میر بزرگ مشهد میر بزرگ عمارت و مقبره‌ای است که مربوط به دوره صفوی -قرن ۸ ه.ق است و در آمل، سبزه میدان، محوطه مصلی آمل واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۵۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
سطر ۴۴۰ ⟵ ۴۷۸:
| caption1 = نمای کلی روبرو [[مشهد میر بزرگ|عمارت میر بزرگ]]
| image2 = Mir bozorg-amol 05.jpg
| width2 =
| alt2 =
| caption2 = [[مشهد میر بزرگ|عمارت میر بزرگ]] در شب
سطر ۵۴۲ ⟵ ۵۸۰:
=== سینماها و تئاترها ===
[[پرونده:Erikeh Aryaei event.jpg|بندانگشتی|190px|سالن اریکه آریایی]]
تاریخچه سینما در آمل به زمان قاجار می‌رسد که اولین سینما به نام خورشید ساخته شد. سینما بعدی فرهنگ نام داشت که در سال ۱۳۳۱ احداث شد. سینما بعدی سینما
شهر آمل دارای سه سال تئاتر است. در سال ۱۳۹۴ مجوز احداث هشتمین تئاتر شهر کشور ایران برای آمل اخذ شد.<ref>[http://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/12/25/1028759?ref=tnews آمل صاحب خانه تئاتر شهر شد]</ref>
سطر ۶۲۷ ⟵ ۶۶۵:
آمل دارای پنج شهرک صنعتی بزرگ و مستقل است. شهرک‌های صنعتی آمل پس از سال ۱۳۴۵ با احداث کارخانه‌ها رونق پیدا کردند و این شهر به‌عنوان یک قطب صنعتی در سطح منطقه شناخته شد. در حال حاضر بیش از ۵۷۰ واحد صنعتی در این پنج واحد صنعتی مستقر است. شهرک صنعتی امامزاده عبدالله آمل دارای ۹۵ هکتار وسعت و ۲۳۷ واحد بهره‌بردار است.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2873661/۲۳۷-واحدی-تولیدی-در-شهرک-صنعتی-آمل-فعال-هستند ۲۳۷ واحدی تولیدی در شهرک صنعتی آمل فعال هستند]</ref> امروزه ۴۹٪ درصد از صنعت استان مازندران در آمل مستقر شده‌اند که این امر سبب مهاجرت نیروی کار مورد نیاز برای فعالیت در این کارگاه‌ها از نقاط مختلف استان به این شهر گردیده‌است.<ref>[http://www.mazandiec.ir/index.php?customers&do=search&submit=1&..&page=50 شرکت‌های شهرک صنعتی]</ref><ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940511001456 ۹۸ درصد شرکت‌های مستقر در شهرک صنعتی امامزاده عبدالله آمل بومی هستند]</ref>
دیگر شهرک صنعتی مهم آمل بابکان نام دارد که در سال ۱۳۸۳ در زمینی به مساحت ۲۱ هکتار در کیلومتر ۷ جاده قدیم آمل به بابل و با هدف توسعه، تولید و اشتغال احداث گردیده‌است.<ref>[http://www.babakan.org/about.php تاریخچه شهرک صنعتی بابکان]</ref>
تنها و بزرگترین شهرک صنعتی تخصصی دیزل سنگین ایران با نام [[دسا]] و بزرگترین کوره تونلی ایران با نام دیرگداز، بزرگترین کارخانه صنعت آلومینیوم با نام آبسکون و بزرگترین کارخانه تولیدی طیور با نام زربال در آمل قرار دارد.<ref>[http://donya-e-eqtesad.com/بخش-بیشتر-26/596373-احداث-نخستین-شهرک-صنعتی-تخصصی-دیزل-کشور-در-دسا احداث نخستین شهرک صنعتی تخصصی دیزل کشور در (دسا)]</ref><ref>[http://www.minews.ir/fa/doc/news/27049/بهره-برداری-بزرگترین-کوره-تونلی-مدور-پخت-آجرهای-نسوز-ایران-دیرگداز-آمل بهره‌برداری از بزرگترین کوره تونلی مدور پخت آجرهای نسوز ایران در دیرگداز آمل]</ref>
=== صنایع غذایی و معدنی ===
سطر ۶۴۷ ⟵ ۶۸۵:
=== دیگر رشته‌ها ===
آمل به عنوان اولین شهر ساخت [[ام‌دی‌اف (صنعت چوب)]] و نخستین کارخانه تولید تخته فیبر در خاورمیانه و اولین شهر تولید محصولات مدرن [[کوره آجرپزی سنتی]] در ایران و به عنوان یکی از قطب‌های صادرات [[گیاه زینتی|گل‌های زینتی]] ایران و خاورمیانه شناخته می‌شود. همچنین بزرگترین کارخانه چوب مداد سازی خاورمیانه و بزرگترین کوره ذوب فولاد آلیاژی خاورمیانه و بزرگترین کشتارگاه مدرن خاورمیانه در آمل قرار دارد.
== گسترش شهر ==
| |||