اهل حق: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اهل حق''' یا '''یارسان'''<ref name="bbcahlehagh">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/11/111127_l95_ahlehagh_jia_vid.shtml|عنوان=نگاهی به آئین یارسان یا اهل حق | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱–۰۶ آذر ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی= ۴ اکتبر ۲۰۱۲}}</ref> آیینی است با مناسک [[عرفان]]ی که به‌طور عمده در [[کردستان ایران]] و [[کردستان عراق|عراق]] پیرو دارد. تاریخ دقیق شکل‌گیری این آیین مشخص نیست، ولی پیروان آن به ازلی و ابدی بودن آیین خود باور دارند. این دین در دوره‌های مختلف تاریخی مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است. اگرچه قدمت قدیمی‌ترین متون مذهبی یارساناهل حق تا [[سده ۲|سدهٔ دوم هجری]] و قدمت برخی از نیایشگاه‌های آن به پیش از اسلام نیز می‌رسد، اما ساختار کنونی آن از [[سده ۷|سدهٔ هفتم هجری]] و توسط [[سلطان سهاک]] بنیان نهاده شده‌است که در اعتقادات پیروان یارسان بالاترین جایگاه را دارد.<ref>میرحسینی، زیبا. ۱۹۹۶، [http://www.zibamirhosseini.com/wp-content/uploads/2014/10/ZMH-Faith-Ritual-culture-among-AH.pdf ''اعتقادات، آیین‌ها و فرهنگ در میان اهل حق'']، در ''فرهنگ و هویت کُردی''، کرینبرک، فیلیپ، و آلیسون، کریستین، لندن، زد، ص ۱۳۴–۱۱۱.</ref>

اگرچه مجموعه‌ای از اعتقادات خاص در میان پیروان یارساناهل حق مشترک است، اما بسته به اینکه سرسپردهٔ کدام یک از خاندان‌های ۱۱ گانه باشند، آداب و رسوم و باورهای متفاوتی در میان آن‌ها وجود دارد. یارساناهل حق آمیخته‌ای از آموزه‌های ادیان مختلف دارد و آثاری از مذاهب مانوی و یهود و مسیحیت در مذهب آن‌ها به چشم می‌خورد.<ref>مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق، ص ۳</ref>

پیروان یارسانمسلک اهل حق با نام‌های مختلفی شناخته می‌شوند. اگرچه در متون دینی بیش از هر نامی از نام ''یارسان'' و ''یاری'' استفاده شده و پیروان این دین نیز خود را با نام ''یار'' می‌شناسند،‌ اما در مناطق مختلف نام‌های مختلفی مانند اهل حق، کاکه‌ای، صارلی، طایفه، طایفه‌سان، گوران، قلخانی، قزلباش، نیازی، اهل نیاز، اهل سر، سرطالبی، شاملو،‌ خواجه‌وند، غلات، علی‌الهی و ... از جانب غیریارسانیان بر روی آن‌ها گذاشته شده‌است. بیشتر این نام‌ها نه به خود دین،‌ بلکه به پیروان آن اشاره دارد و برخی از آن‌ها مانند شیطان‌پرست، خروس‌کشان یا چراغ سیندرن نام‌هایی مغرضانه و حتی توهین‌آمیز محسوب می‌شوند.

همچنین بسیاری از غیریارسانیانغیر اهل حق پیروان این دین را به اشتباه علی‌اللّهیعلی‌اللهی می‌نامند که این نام در واقع به فرقه‌ای گفته می‌شد که در زمان [[علی بن ابی‌طالب]] توسط [[عبدالله بن سبا]] تأسیس شد و پیروانش به الوهیت علی اعتقاد داشتند. این نام به سبب وجود بینش انسان‌خدایی در دین یارسان توسط اعراب و مسلمانان به پیروان یارسان به اشتباه اطلاق شده‌است.<ref name="طیب طاهری ۱"/>

بر طبق [[کلام سرانجام]] (کتاب مقدس یارساناهل حق)، این مسلک آیین از روز ازل وجود داشته و تعلیماتش به صورت سِر نزد انبیا و اولیا بوده و در هر دوران به گروه معدودی از یاران محرم منتقل شده‌است. تا اینکه در قرن هفتم هجری، [[سلطان سهاک]] آن اسرار ازلی را به صورت قانون به یارانش ابلاغ کرد، از این رو، بنیانگذار این مسلک محسوب می‌شود.<ref>صفی‌زاده، اهل حق، ۱۳۸۷، ص ۲۱</ref>