محمد دبیرسیاقی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
پاک‌کردن لقب‌های "استاد"
به نظر می‌رسد سراسر بخش "سخنان" ناقض حق تکثیر باشد زیرا دقیقا از روی متن، کپی شده‌اند.
خط ۵۰:
| پانویس =
}}
'''سیدمحمّد دبیرسیاقی''' زادهٔ [[۴ اسفند]] [[۱۲۹۸ (خورشیدی)]] <ref>http://id.loc.gov/authorities/names/n86821257.html</ref> در [[قزوین]]، درگذشتهٔ سحرگاه [[۱۶ مهر]] [[۱۳۹۷ (خورشیدی)|۱۳۹۷ (خورشیدی]]) در قزوین<ref>مشاهیر قزوین؛ سیدمحمد دبیرسیاقی [http://sobheqazvin.ir/News/330230-استاد_دبيرسياقي_شاگرد_علامه_دهخدا_دارفاني_را_وداع_گفت وبگاه صبح قزوین]</ref> [[پژوهش|پژوهشگر]]، [[نویسنده]]، [[شاعر]]، آموزگار [[ادبیات فارسی]] و مصحح متون کهن پارسی است. وی در [[مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]] مشغول بکار بوده و مصحح بسیاری از متن‌های کهن [[زبان فارسی]] است.<ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://mafakherqazvin.ir/item.aspx?sid=h_311 وبگاه مفاخر و چهره‌های ماندگار قزوین]</ref><ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://www.aftabir.com/lifestyle/view/111060/دبیر-سیاقی-قزوینی سایت آفتاب]</ref><ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://www.rasekhoon.net/mashahir/show-103931.aspx وبگاه راسخون]</ref> دبیرسیاقی نزدیک به ۸۰ متن ادبی و تاریخی را تصحیح و چاپ کرده‌است<ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://mafakherqazvin.ir/item.aspx?sid=h_311 سایت مفاخر و چهره‌های ماندگار قزوین]</ref><ref>وبگاه صداو سیمای مرکز قزوین [http://qazvin.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=2380:----&catid=102:1389-05-13-04-56-29 محمد دبیر سیاقی]</ref><ref>وبگاه صبح قزوین [http://sobheqazvin.ir/public/todaynews-15522.aspx مشاهیر قزوین|محمد دبیر سیاقی]</ref> که از میان آن‌ها می‌توان [[شاهنامه|''شاهنامه فردوسی'']]، ''دیوان [[منوچهری دامغانی]]''، ''[[نزهةالقلوب]]''، ''[[فرهنگ سروری|فرهنگ سُروری]]'' و ''سلطان [[جلال‌الدین خوارزمشاه]]'' و تصحیح [[لغت فرس|''لغت فرس'']] [[اسدی طوسی]] را نام برد.<ref>سالشمار زندگی علامه دهخدا [http://icps.ut.ac.ir/mo-dehkhoda.html وبگاه مؤسسهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]</ref> او میان سال‌های [[۱۳۲۶ (خورشیدی)|۱۳۲۶ (خورشیدی]]) تا [[۱۳۳۴ (خورشیدی)|۱۳۳۴ (خورشیدی]]) در گردآوری [[فرهنگ لغت]] با [[علی‌اکبر دهخدا]] همکاری داشت. از آن پس همکاری او با [[مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]] - تا [[۱۳۵۹ (خورشیدی)]] که کار این اثر به پایان رسید - پی گرفته شد.<ref>تاریخچهٔ مؤسسه [http://icps.ut.ac.ir/about-f.html تارنمای مؤسسۀ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]</ref> کار بزرگی که دبیرسیاقی در دست داشت، نوشته لغت‌نامه فارسی است که تا کنونتاکنون برخی از مجلدهای آن چاپ شده‌است.
 
== سرگذشت ==
محمد دبیرسیاقی در محله گلبن قزوین به دنیا آمد. پدرش سیدباقر فرزند سیدسیاق از [[خوش‌نویسی ایرانی|خوش‌نویسان]] سرشناس دوران خود و مادرش، دختر میرزا آقاخان مستوفی فرزند [[میرزا ابوالقاسم ملاباشی]] از [[مجتهدان]] [[ناصرالدین‌شاه قاجار|دوره ناصری]] بود.<ref>http://hamshahrionline.ir/details/289195/Culture/literature</ref>
 
محمد دبیرسیاقی پس از [[دوره ابتدایی]]، [[دبیرستان|دوره اول متوسطه]] را در دبیرستان شاهپور (امید) قزوین به پایان رساند.<ref>وب‌سایت نگاه‌مدیا [http://www.negahmedia.ir/media/show_podcast/58362 سیدمحمد دبیرسیاقی]</ref> وی پس از گرفتن دیپلم در سال ۱۳۱۸ وارد دانشگاه تهران شد. ایشان در سال ۱۳۲۴ دکتریدکترای ادبیات فارسی خود را از [[دانشگاه تهران]] دریافت کرد و در سال [[۱۳۲۵ (خورشیدی)|۱۳۲۵ (خورشیدی]]) به عضویت [[انجمن بین‌المللی ایران‌شناسی]] درآمد و سال‌ها به تدریس در دانشگاه تهران و مدتی نیز به تدریس در دانشگاه‌های [[چین]] و [[مصر]] پرداخت.<ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://mafakher.net/archives/2223/ زندگی‌نامهٔ مفاخر،انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]</ref> دبیرسیاقی تا هنگام [[بازنشستگی|ب از نشستگی]] در سال [[۱۳۵۳ (خورشیدی)|۱۳۵۳ (خورشیدی]]) کارمند [[وزارت دارایی]] بود.
 
در نواری صوتی از علی‌اکبر دهخدا، از سیاقی به‌عنوان جوانی کوشا در تنظیم ''لغت‌نامه'' یاد کرده‌است.<ref>سایت خبرگزاری مهر [http://old.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsId=1041455 صدای دهخدا در رادیو]</ref> دبیرسیاقی از [[۱۳۵۷ (خورشیدی)|۱۳۵۷ (خورشیدی]]) تا هنگام مرگ عضو هیئت علمی [[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]] بود.
خط ۶۱:
محمد دبیرسیاقی همچنین تا پایان عمر در زادگاه خود، قزوین، به پژوهش و آموزش زبان پارسی ادامه داد<ref>http://pediagard.ir/wiki/محمد_دبیرسیاقی</ref> و در [[دانشگاه بین‌المللی امام خمینی]] قزوین به آموزش زبان فارسی به دانشجویان اشتغال داشت.
 
وی در ۱۶ مهرماهمهر ۱۳۹۷ درگذشت و پیکرش در بهشت فاطمی قزوین به خاک سپرده شد.[[پرونده:Bokhara_6.jpg |بندانگشتی|جشن‌نامه سید محمد دبیرسیاقی - مجلهٔ ''بخارا''، شماره ٔ ۱۱۷]]
=== بخشی از زندگی‌نامه خودنوشت ===
« از دید طول زندگی، چون روز چهارم اسفند ماه یکهزار و دویست و نود و هشت (خورشیدی) متولد شده‌ام، امروز که چهارم اسفند هزار و سیصد و نود و یک (خورشیدی) است، درست که به نود و دومین سال عمر پا نهاده‌ام و بی‌شک از اینکه چندگاه دیگر خواهم زیست، ناآگاهم، خدای تعالی داند و بس. عرض عمر حساب دیگری نیز دارد؛ بدین شرح:
 
۶۲ سال با پدر که در ۱۳۶۰ درگذشت، ۷۶ سال با مادر که در ۱۳۷۴ دار فانی را وداع گفت: تا امروز ۶۴ سال با همسر و ۶۰ سال با فرزندان. ۹ سال در مدرسه امید (شاهپور بعدی) قزوین با معلمانی سراپا اخلاص و شوق تعلیم دادن و مدیری با شخصیت چون غلامرضا شمس فرزند [[شمس‌العلما عبدالرب آبادی]] از نویسندگان [[نامه دانشوران]]، برای گذراندن دوره ابتدایی و ۳ سال اول متوسطه؛ یک سال در خدمت فرهنگ قزوین به تدریس حساب در دبستان پهلوی و دبستان ۱۵ بهمن و اداره دفتر دبیرستان پهلوی.
 
و سالیسال ی در دانشکده حقوق برای کسب فیض و پنج سال در [[دانشکده ادبیات دانشگاه تهران]] (دوره سه سالهسال ه [[لیسانس]] و دو سالهسال [[دکترا|دکتری]]ه دکترای زبان و ادبیات فارسی) با بهره‌مندی از محضر استادانی چون [[احمد بهمنیار]]، سید [[محمدکاظم عصار|کاظم عصار]]، [[بدیع‌الزمان فروزانفر]]، [[ملک الشعرای بهار]] ، [[لطفعلی صورتگر]]، فاضل تونی ([[محمدحسین فاضل تونی]])، [[علی اصغر حکمت]] شیر از ی،شیرازی، [[محمدتقی مدرس رضوی]]، سید[[محمد تدین]]، [[محمدباقر هوشیار]]، [[غلامعلی رعدی آذرخشی|غلامعلی رعدی آذر خشی]]، [[علی‌اکبر سیاسی]]، [[ابراهیم پورداوود]]، [[محمد مقدم]]، [[ولی‌الله خان نصر]]، جلالی، و [[حسین خطیبی (استاد دانشگاه)|حسین خطیبی نوری]].
 
مدت ۹ سال با علامه علی‌اکبر دهخدا در تنظیم مطالب حروف «ظ»، «ض»، «ل» و «پ» و ۱۱ سال با [[محمد معین]] در لغت‌نامه دهخدا و در انجمن ایرانشناسی.
خط ۸۳:
و نیز عضویت هیئت علمی انجمن آثار ملی ([[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]]) را از ۱۳۵۶ (خورشیدی) تا سال ۱۳۸۹ (خورشیدی).
 
چند سال نیز جزو هیئت تحریریه علمی مجله پیام نور در [[دانشگاه پیام نور]] در تهران و دو سال مدیریت مجله «نشریه مالیات» وزارت دارایی را عهده‌دار بوده‌ام؛ قوانین و مقررات مصوب مالیاتی مورد عمل از سال ۱۲۹۶ (خورشیدی) تا سال ۱۳۴۴ (خورشیدی) را گردآوری کرده و به طبع رسانده‌ام و بیش از هش تا دهشتاد مقاله در مسائل گوناگون نوشته‌ام که در مجلات مهم کشور به چاپ رسیده‌اند و نمونه همه را برای طبع جداگانه آماده ساخته‌ام.
 
شرح احوال و آثار برخی رجال علمی و ادبی را برای نشر در دائرةالمعارف‌هایی که در داخل یا خارج کشور طبع و نشر می‌شوند تهیه و تقدیم آنان کرده‌ام. سخنرانی‌ها در [[تهران]] و [[مشهد]] و [[کرمان]] و قزوین و نیز در کشورهای [[آلمان]] و [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] و [[هند]] و چین به مناسبات مختلف ایراد نموده‌ام. سفرها با خانواده در ایران و نیز در اروپا و ترکیه و هند و کشور چین تنها یا با همسر و فرزندان داشته‌ام و ساعات بسیار با فرزندان صرف بررسی دروس و راهنمایی آنان کرده‌ام.
خط ۹۰:
الف. استخدام در اداره فرهنگ قزوین به مدت یک سال تحصیلی [[مهر ۱۳۱۷]] تا پایان [[شهریور ۱۳۱۸]] با ماهی ۱۵ [[تومان]] حقوق، برای تدریس حساب در سال ششم دبستان پهلوی، دبستان ۱۵ بهمن و اداره دفتر دبیرستان پهلوی.
 
ب. استخدام در وزارت دارایی به عنوان کارمند آموزشی، با ماهی صدتومان حقوق و اشتغال در اداره کل مالیات‌های غیرمستقیم از سال ۱۳۱۹ تا سال ۱۳۲۷ (خورشیدی) در خدماتی چون مأمور وصول مالیات در شعبه راه‌آهن، معاون دایره قوانین و رئیس دفتر اداره و سپس انتقال به اداره کل مالیات‌های مستقیم، از سال ۱۳۲۷ (خورشیدی) تا سال ۱۳۵۳ (خورشیدی) در خدماتی چون ریاست دفتر اداره کل مالیات‌های مستقیم، عضویت کمیسیون‌های مالیاتی بدوی و نیز تجدیدنظر، ریاست اداره قوانین پیشکاری دارایی تهران و عضویت شورای عالی مالیاتی و عضویت کمیسیون ناظر بر انتصابات وزارتخانه، ب از رسبازرس مخصوص مدیریت کل در نظارت بر اعمال مأموران وصول مالیات و اعزام به کشور [[انگلستان|انگلس تا ن]] طبقبر پایه تصویب‌نامه هیئت دولت برای مطالعه در امور مالیاتی از فروردین تا پایان [[شهریور ۱۳۴۰]].
 
ج. عضویت انجمن ایرانشناسی ([[انجمن بین‌المللی ایران‌شناسی]]) به مدیریت [[ابراهیم پورداود]]؛ با عنوان دبیر انجمن از سال ۱۳۲۵ تا سال درگذشت پورداود در سال ۱۳۴۸ و شرکت در تألیف آیین‌نامه و کتاب جشن سده از سلسله انتشارات انجمن.
 
د. اشتغال در لغت‌نامه دهخدا از [[خرداد ۱۳۲۶]] به مدت ۹ سال،سال ، با خود دبیرسیاقی و طبع حروف «ظ»، «ض»، «ل» و قسمتی از حروف «پ»، نظارت بر کارهای همکاران تا پایان یافتن تألیف لغت‌نامه و طبع و نشر آن در سال ۱۳۵۹.
 
ه. تهیه مقدمات تألیف لغت‌نامه فارسی با استخراج لغات از متون منظوم و منثور طبع شده در سال‌های اخیر، به یاری دو تن از دستیاران و نظرخواهی از استادان ادب فارسی و تنظیم قواعد نود و دوگانه، برای تألیف آن لغت‌نامه و آغاز طبع آن بلافاصله پس از اتمام طبع لغت‌نامه دهخدا، در نیمه دوم سال ۱۳۵۹ و طبع شدن حرف «آ» و قسمتی از حرف «الف» به بعد تا سال ۱۳۸۸ (خورشیدی) به قطع رحلی و نیز در قطع وزیری و رقعی.
خط ۱۱۴:
م. تدریس در آموزشگاه عالی وزارت دارایی دستور زبان و متون فارسی به مدت ۵ سال از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۵ (خورشیدی) و قانون مالیات بر درآمد در [[آبادان]] و [[خرمشهر]] فروردین ۱۳۴۶ (خورشیدی)
 
ن. تدریس در بخش فارسی دانشگاه پکن به دعوت آن دانشگاه به مدت چهار ماه. فارسی و دستور به دانشجویان چینی و دانشجویان [[تاجیکتاجیک‌ها|تا جیکتاجیک]] فارسی‌خوان (فروردین تا تیر ۱۳۶۴ (خورشیدی)
 
س. تدریس در بخش فارسی (قسم اللغه الفارسی) دانشکده ادبیات دانشگاه عین الشمس مصر (کلمهْالآداب، جامعه عین شمس) دو نوبت، هر کدام به مدت یک ماه و سخنرانی در «جامع ازهر» ([[دانشگاه الازهر]]) و دانشگاه «فؤاد اول» قاهره، دربارهٔ مسائل مختلف ادبی و تاریخ ادبیات ایران و غیره.
خط ۱۴۰:
[[علی دهباشی]] در پایان سخنانش به جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] اشاره کرد که در سال ۱۳۷۰ به دبیرسیاقی اهدا شد.<ref name="bukharamag.com">http://bukharamag.com/1395.10.16173.html</ref>
 
پی‌نوشت - در این متن که ظاهراً خودنوشته دبیرسیاقی است، تاریخ تولدزادروز را ۱۲۹۲ ذکر کرده‌اند که با ذکر ۹۲ سالگیسال گی خود در سال ۱۳۹۱ بنظر می‌رسد در نقل نوشته دبیرسیاقی در منبع مورد نظر اشتباه شده باشد.
 
== سخنان ==
 
=== متن پیام ===
=== جلسات مجلهٔ مجله بخارا ===
عصر سه شنبه، بیست و هشتم [[دی ۱۳۹۵]] دویست و هفتاد و هفتمین شب از مجموعه جلسات مجلهٔ [[مجله بخارا]] با همراهی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، گنجینهٔ پژوهشی [[ایرج افشار]]، [[کتاب‌فروشی آینده]] و [[دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]] به نام ''شب دکتر سید محمد دبیر سیاقی'' مراسمی برگزار شد. متن پیام دبیرسیاقی به این نشست به قرار زیر بود: [[پرونده:Photo 2017-01-15 11-28-19-716x1024.jpg|بندانگشتی|شب سید محمد دبیرسیاقی]]حد سخندانی فردوسی و شاهکار وی شاهنامه را ابن یمین فریومدی چه نیکو وصف کرده‌است. در این دو بیت:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|سکه‌ای کاندر سخن فردوسی طوسی نشاند| تا نپنداری که کس در عرصهٔ فرسی نشاند}}
{{ب|اول از بالای کرسی بر زمین آمد سخن| او سخن را باز بالا برد و بر کرسی نشاند}}
{{پایان شعر}}
و استاد طوس خود جامع و کامل چنین آغاز سخن کرده‌است: {{سخ}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|به نام خداوند جان و خرد|کز این برتر اندیشه بر نگذرد}}
سطر ۱۵۶ ⟵ ۱۵۷:
با نام آفریدگار جهان آغاز نظم کرده‌است که خود بهترین سر آغاز ست. از جان یاد کرده‌است که آدمی چیزی عزیزتر از آن ندارد.
 
ذکر خِرَد که دستگیر آدمی در دوجهان است کرده و تأیید آن فرموده‌است:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|خرد رهنمای و خرد رهگشای|خرد دست گیرد به هر دو سرای}}
{{پایان شعر}}
و سرانجام به اندیشه رسیده‌است که حاصل وجود آدمی است و مولوی در همین باره است که فرموده:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|ای برادر تو همان اندیشه‌ای|مابقی خود استخوان و ریشه‌ای}}
{{پایان شعر}}
این بنده اگر توفیق چند نوبت طبع شاهنامه را بر اساس چاپ کلکته توسط ترنر ماکان و چاپ بروخیم تهران یافته‌ام، و اگر کشف‌الابیاتی برای شاهکار استاد سخن تهیه و نوبتی در دو مجلد و نوبت دیگر در یک مجلد به طبع رسانده‌ام و اگر مندرجات آن کتاب گران‌قدر را برای آسان‌س از یآسان‌سازی و درک آن به نثر ساده در مجلدی تهیه کرده‌ام که به دفعات طبع و نشر شده‌است و در شمار کتاب‌های درسی قرار گرفته و اگر تمام شاهنامه را به قصد آسان‌س از یآسان‌سازی مراجعه در ۲۶ جزوه همراه برگردان مطالب به نثر با برخی توضیحات لغوی ذیل صفحات تهیه و به طبع رسانده‌ام که به دفعات چاپ شده‌است؛ و اگر طی مقالاتی برخی نکته‌های ت از هتازه و درخور نقل به رشتهٔ تحریر درآورده‌ام این همه دِینی بوده‌است که به مناسبت استفاده از کار استاد سخن به او داشته‌ام و مکلف به ادای دِین خود بوده‌ام و خدای متعال را شاکرم که توفیق ادای دین عنایت فرمود.
 
همه کس می‌داند که اگر کسی وامی از صاحب مکنتی بس تا ندبستاند تا با آن مشکلات مادی زندگی خود را برطرف س از دسازد یا با آن وام کسب و کاری به راه اند از داندازد و سودی ببرد آن پرداخت وام و بری ساختن ذِمّه از گردن را کار فوق‌العاده‌ای درخور س تا یشستایش و تکریم نباید به حساب آورد؛ لذا آنچه این بنده دربارهٔ شاهنامه و جزوه‌های بیست و ششگانه و برگردان شاهنامه از نظم به نثر ساده کرده‌ام یا کتابی با عنوان «زندگی‌نامهٔ فردوسی و سرگذشت شاهنامه» تهیه کرده و به چاپ رسانده‌ام یا مقالاتی در مجلات وقت، مرتبط با شاهنامه نوشته‌ام همه در حکم ادای دِین بوده‌است و بس.
 
شاهنامه را دیگر دانشی مردان به دفعات در کلکته و بمبئی و تهران و تبریز و فرانسه و آلمان و شوروی به چاپ رسانده و نشر کرده‌اند و نسخهٔ مصور ارزشمند مشهور آن را نیز. پیداست که کار همه عالمان و ناشران و مصححان درخور تکریم و س تا یشستایش است که هم از آن جمله در زمینهٔ ادای دِین به استاد سخن فردوسی به مناسبت بهره‌گیری از حاصل سی و پنج سالهسال ه کار وی به چند تحقیق که طی مقالاتی در مجله‌های وقت طبع و نشر کرده‌ام اشارت می‌کنم:
همه کس می‌داند که اگر کسی وامی از صاحب مکنتی بس تا ند تا با آن مشکلات مادی زندگی خود را برطرف س از د یا با آن وام کسب و کاری به راه اند از د و سودی ببرد آن پرداخت وام و بری ساختن ذِمّه از گردن را کار فوق‌العاده‌ای درخور س تا یش و تکریم نباید به حساب آورد؛ لذا آنچه این بنده دربارهٔ شاهنامه و جزوه‌های بیست و ششگانه و برگردان شاهنامه از نظم به نثر ساده کرده‌ام یا کتابی با عنوان «زندگی‌نامهٔ فردوسی و سرگذشت شاهنامه» تهیه کرده و به چاپ رسانده‌ام یا مقالاتی در مجلات وقت، مرتبط با شاهنامه نوشته‌ام همه در حکم ادای دِین بوده‌است و بس.
شاهنامه را دیگر دانشی مردان به دفعات در کلکته و بمبئی و تهران و تبریز و فرانسه و آلمان و شوروی به چاپ رسانده و نشر کرده‌اند و نسخهٔ مصور ارزشمند مشهور آن را نیز. پیداست که کار همه عالمان و ناشران و مصححان درخور تکریم و س تا یش است که هم از آن جمله در زمینهٔ ادای دِین به استاد سخن فردوسی به مناسبت بهره‌گیری از حاصل سی و پنج ساله کار وی به چند تحقیق که طی مقالاتی در مجله‌های وقت طبع و نشر کرده‌ام اشارت می‌کنم:
 
مقالاتی دربارهٔ «آفرین» جز در معنی متداول آن که مرادف احسنت است و آن جمله‌هایی س تا یش‌آمیزستایش‌آمیز دعاگونه و ثناگونه است نام برده‌ام. حال و کار و کردار و رفتار نیک بزرگان در شاهنامه نمونه‌ها دربارهٔ فرمانروایان و ناموران دارد و موردی نیز دربارهٔ میش و غرمی است که رستم درمانده از تشنگی و فرسودگی از گرما را به چشمه آب رهنمون می‌گردد و آسوده می‌سمی‌سازد: از د:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|برآن غرم بر آفرین کرد چند| که از چرخ گردان مبادت گزند}}
سطر ۱۷۷ ⟵ ۱۷۹:
{{ب|زبانش چو پردخته شد زآفرین|ز رخش تکاور جدا کرد زین}}
{{پایان شعر}}
و نیز مقالاتی دربارهٔ مصرع: ''پدید آمد از فرّ او کان زر'' که اشارت به پدید آمدن معدن زری دارد به شکل درختی بر اثر زلزله و فروریختن کوهی در مشرق سیس تا نسیستان به روزگار سلطنت سلطان محمود غزنوی و تا روزگار سلطنت سلطان مسعود غزنوی مورد بهره‌برداری بود و سپس بر اثر زلزله دیگر و فروریختن کوه ناپدید گشت و شرح آن در تاریخ گزیده حمدالله مستوفی آمده‌است.
 
دربارهٔ مصراع: ''ز یاقوت سرخ است چرخ کبود'' که اشارت به آفریده شدن آسمان و زمین دارد و شرح آن در کتاب مرصادالعباد نجم‌الدین دایه آمده‌است و برگردان آن به فارسی را ذیل همین مصراع پاورقی شاهنامه نقل کرده‌ام.
 
نیز اشارت فردوسی به درگذشت همسر خود در مصراع دوم بیت ذیل:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|نخسبد روان چون که بالا بچفت|تو تنها ممان چون که همراه رفت}}
{{پایان شعر}}
تهیهٔ کشف الابیات برای شاهنامه نیز چنان‌که اشارت رفت خدمتی است که تقدیم به آس تا نآستان آن که گفت: ''جهان کرده‌ام از سخن چون بهشت'' کرده‌ام.{{سخ}}
 
مقالاتی نیز دربارهٔ فردوسی و شاهنامه به مناسبت‌های مختلف چون جشن‌های طوس و نیز مجالس بزرگداشت فردوسی در ایران و کشورهای دیگر که برپا می‌شده‌است تهیه کرده‌ام که در مجلاتی چون [[سخن]]، [[یغما]]، [[آینده]] و جز این‌ها با عناوین مختلف به طبع رسیده‌است.
 
به موردی با عنوان ''کنج'' که در مجلهٔ یغما درج شده‌است اشارت و با شرح بیت متضمن آن کلمه و نیز شرح بیت دیگر که دربردارندهٔ پنج فعل به نشانهٔ پنج جمله است ختم مقال می‌کنم و عذرخواه تصدیع و متشکر از ابر ازابراز حوصله و شکیب حضار گرامی کِی گردم.
آغاز داس تا ن رستم و سهراب در شاهنامه این بیت است:
 
آغاز داس تا نداستان رستم و سهراب در شاهنامه این بیت است:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|اگر تند بادی برآید ز کنج |به خاک افکند نارسیده ترنج}}
سطر ۱۹۲ ⟵ ۱۹۹:
{{پایان شعر}}
معمولاً کلمهٔ آخر مصراع اول را کُنج با ضم حرف کاف می‌خوانده‌اند و در پایان مصراع دوم نیز کلمهٔ ترنج با ضم دوم یعنی تُرُنج تلفظ می‌کرده‌اند.
 
بند مصراع اول را اگر تند بادی برآید ز کَنج (بافاصله میان برآید ز کنج) و مصراع دوم: به خاک افکند نارسیده تُرُنج ضبط کرده‌ام. کلمهٔ کَنج با فتح حرف کاف مترادف کلمهٔ کنگ به معنی بلندی و توسعه با توجه به معنی لغت کنگ نبات به معنی شاخه نبات است و کلمهٔ آخر مصراع دوم هم ترنج با فتح حرف را و در نتیجه بیت را چنین شرح نموده و به بیت افزوده‌ام:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|ستمکار خوانیمش ار دادگر|هنرمند گوئیمش ار بی هنر}}
{{پایان شعر}}
اگر تند بادی بوزد و از شاخه درخت، ترنج نارس و کالی را بکند و بر زمین بافکند آیا آن باد را ستمکاره باید دانست یا دادگر خواند؟ هنرمند باید گفت یا بی هنر باید خطاب کرد؟
اما شرح بیتی در نهایت سادگی و روانی، دربردارندهٔ پنج فعل به نشانهٔ پنج جمله نشان‌دهندهٔ هنر استاد سخن:
 
اما شرح بیتی در نهایت سادگی و روانی، دربردارندهٔ پنج فعل به نشانهٔ پنج جمله نشان‌دهندهٔ هنر استاد سخن:
در خوان پنجم، رستم به کشتزاری می‌رسد لگام از سر رخش برمی‌دارد و او را برای چرا رها می‌س از د و خود سپر زیر سر می‌نهد و به خواب می‌رود و دشتبان مزرعه آنجا می‌آید اسب را در کِشت مشغول چرا و سوارش را خفته می‌بنید و با چوبدست خود بر پای رستم می‌کوبد که:
 
در خوان پنجم، رستم به کشتزاری می‌رسد لگام از سر رخش برمی‌دارد و او را برای چرا رها می‌س از دمی‌سازد و خود سپر زیر سر می‌نهد و به خواب می‌رود و دشتبان مزرعه آنجا می‌آید اسب را در کِشت مشغول چرا و سوارش را خفته می‌بنید و با چوبدست خود بر پای رستم می‌کوبد که:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|چرا اسب در کشت بگذاشتی؟|همه رنج نابرده برداشتی؟}}
{{پایان شعر}}
و جهان پهلوان:
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|ورا دید، برجست یاوه نگفت |دو گوشش بکند و همان‌جا بخفت}}
سطر ۲۱۲ ⟵ ۲۲۱:
محمد دبیرسیاقی در سال ۱۳۸۶، در مصاحبه با خبرنگار ادبی خبرگزاری فارس دربارهٔ ''[[شاهنامه]]'' به کوشش [[جلال خالقی مطلق]]، سخنانی را بیان می‌کند که شرح مختصر آن در زیر می‌آید.
 
من اگرچه چهار پنج دفعه ''شاهنامه'' چاپ کرده‌ام و جزوه‌هایی از آن هنوز با لغت و معنی زیر چاپ است، ولی ''شاهنامهٔ'' من تصحیح با نسخه‌های متعدد نبوده. من اهمیت کار خالقی را با کار ''[دیوان] منوچهریِ'' خودم مقایسه می‌کنم. سال ۱۳۲۴، وقتیهنگامی دورهٔ دکتریدکترا را در دانشگاه تمام کردم، سه سال روی [[منوچهری دامغانی|منوچهری]] کار کردم. ۲۷ نسخه و چندین متن که اشعار منوچهری در آن‌ها بود جمع‌آوری کردم و در آن سه سال،سال ، شب و روز روی آن کار کردم تا آن را آماده کردم. این کتاب منوچهری سه‌هزار بیت است و کار خالقی‌مطلق بر اساس ده‌ها نسخه است. وقتی با منوچهری قیاس شود، خوب ''شاهنامه'' حدود ۴۸هزار بیت است؛ پس در حقیقت او ۱۷برابر من کار کرده‌است؛ بنابراین، ارزش کار او ۱۷برابر کار منوچهری من است. یکی از کارهای ارزنده‌ای که در تصحیح متون بعدها سرمشق قرار گرفت. وی افزود: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی با جشنی که برای آن کتاب و خالقی گرفت زحمات او را تا حدی ادا کرده؛ ولی امیدوارم با کتاب او حق فردوسی هم ادا شده باشد. دبیرسیاقی ادامه داد: من معتقدم پژوهش روی شاهنامه کار یک نفر نیست. افرادی باید باشند که هم به علوم اسلامی آشنا باشند و هم شعرهای قبل از فردوسی را جمع‌آوری کرده باشند و نسخه‌هایی را هم که قدیمی هستند و به زمان فردوسی نزدیک هستند جمع کنند تا یک جمعی با این خصوصیات شاهنامه را چاپ کنند. امیدوارم که یک چنین کتابی که از سوی خالقی مطلق منتشر شده پایه قرار بگیرد تا حق فردوسی آنچنان که باید ادا شود. وی سپس دربارهٔ تعدد نسخ در این تصحیح و انتقاد برخی به این تصحیح که متنی دوگانه است، گفت: تصحیح دو جور است. کسانی امثال [[محمد قزوینی]] و [[مجتبی مینوی]] معتقد بودند که باید قدیمی‌ترین نُسَخ را اصل قرار داد و به‌تدریج نسخه‌های دیگر را با آن مقایسه کرد و در پاورقی آورد؛ ولی ''شاهنامه'' چون نسخهٔ اصل ندارد، بنابراین باید تلفیقی کار شود؛ مثل همان کاری که بنده در تصحیح ''دیوان منوچهری'' کرده‌ام؛ و کسانی مثل دهخدا و بهار و دیگران که اهلیت این کار را داشتند آن را قبول کردند؛ بنابراین خالقی نمی‌توانست یک نسخه را اصل قرار بدهد و بقیه را فرع، برای اینکه نسخه اصلی نداریم. این ایراد به کار خالقی مطلق وارد نیست. اما دربارهٔ نسخه فلورانس، یکی از استادان مبرز که به کتابخانه فلورانس رفته و آن نسخه را از نزدیک دیده، می‌گوید تاریخ آن متعلق به یکصد سال بعد از فردوسی است؛ ولی با این حال کسی نمی‌گوید که آن اصیل نیست. خالقی مطلق چندین سال در یک ا تا قاتاق دربسته نشسته و این کار را انجام داده و باید حق زحمات او ادا شود؛ ولی حق فردوسی هم اینجا مطرح است که آیا ادا شد یا خیر؟ وی ادامه داد: برای ادا کردن حق فردوسی عده‌ای باید جمع شوند و روی آن کار بکنند. افرادی باید باشند که عربی خوب بدانند. ما یک کتابی داریم به نام [[خردنامه (منظومه)|خردنامه]] که در همان زمان ترجمهٔ بُنداری ([[بنداری اصفهانی]]) تألیف شده. این نویسنده آمده <nowiki>یک</nowiki> کلام حضرت [[علی]] را گرفته، به‌عنوان کلمهٔ قصار و بعد از کلمات حکمای یونان، سقراط و ارسطو و افلاطون در برابر آن کلمه قصار جملاتی پیدا کرده. بعد از این، شعرهایی از فردوسی پیدا کرده متناسب با کلمات و جملات آن حکما و حضرت علی که ۲۵۰ بیت از ''شاهنامه'' را انتخاب کرده‌است. دبیرسیاقی در پایان افزود: کار خالقی کار عظیمی است و می‌تواند برای تصحیح عالی ''شاهنامه'' به وسیلهٔ یک جمع پایه قرار گیرد.<ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8604230076 وبگاه خبرگزاری فارس]</ref>
 
== یادمان‌ها ==
=== جشن‌نامه ===
[[مجله بخارا]] شماره ۱۱۷ خود، فروردین /اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ را به محمد دبیرسیاقی اختصاص داده‌است. از جمله مطالب این دوماهنامه، چند مقاله از محمد دبیرسیاقی و مقاله ''هفتادمین سال آغاز همکاری دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی با س از مانسازمان لغت‌نامه دهخدا'' به قلم احسان اکبری است.<ref>http://www.mirasmaktoob.ir/fa/news/6665</ref>
 
=== کتاب دربارهٔ دبیرسیاقی ===
در سیزدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی از دو شخصیت نامدار، یعنی سید [[عبدالعزیز محقق طباطبایی]] یزدی و نیز سید محمد دبیرسیاقی، به عنوان نسخه پژوهان برگزیده، تجلیل شد. کتاب ارج‌نامه توسط سید فرشید سادات شریفی نوشته شده‌است. چاپ کتاب در دیماه[[دی ۱۳۹۲]] توسط [[سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران|س از مان اسناد و کتابخانه ملی ایران]] انجام شده‌است.[[پرونده:Arjname-dr-siaghi.jpg|بندانگشتی|ارج‌نامه حامیان نسخ خطی]]محمد دبیرسیاقی در سال ۱۳۲۴ موفق به دریافت دکترای رشته زبان و ادبیات فارسی شد و از دو سال پس از آن در امر تدوین لغت‌نامه با علامه دهخدا همکار گردید و هم‌زمان به تدریس در مراکز آموزش عالی نیز اهتمام نمودند.
 
ایشان با عشق و مجاهدتی کم‌نظیر، تا کنونتاکنون نزدیک به '''چهل اثر تألیفی''' و '''نود تصحیح و گردآوری''' و '''بیش از صد مقاله''' در موضوعات ادبی و لغوی و جز آن منتشر نموده‌اند.<ref>http://www.ketab.ir/modules.php?name=News&op=pirbook&bcode=1824838</ref>
 
کتاب دبیر ادیب، یادنامه دبیرسیاقی به کوشش کمال حاج سیدجوادی نگاشته شده‌است و توسط [[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]] در تهران، چاپ اول در سال ۱۳۷۵ منتشر شده‌است.<ref>دکتر سید محمد دبیر سیاقی قزوینی [http://mtif.org/person/41456/دکتر-سید-محمد-دبیر-سیاقی-قزوینی وبگاه بنیاد محقق طباطبایی]</ref>
 
=== سردیس ===
به گزارش خبرگزاری مهر، طی مراسمی در مرکز اسناد و کتابخانه ملی قزوین که با حضور جمعی از اصحاب فرهنگ اس تا ناستان برگزار شد، از سردیس سیدمحمد دبیرسیاقی، نویسنده، شاعر و استاد ادبیات فارسی پرده‌برداری شد.[[پرونده:IMG08274053.jpg|بندانگشتی|مراسم رونمایی از سردیس سید محمد دبیرسیاقی]]در این مراسم حجه الاسلام و المسلمین سیدمهدی حسینی رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی قزوین گزارشی از فعالیت‌ها و اقدامات این مرکز بیان کرد و حضور محمد دبیرسیاقی را فرصتی مغتنم برای معرفی بهتر این مرکز و مایه دلگرمی همکاران خود دانست و از حضور سایر اندیشمندان در این مرکز استقبال کرد.
 
در ادامه این مراسم دبیرسیاقی نیز طی سخنانی بر اهمیت و توجه جدی به مسائل فرهنگی در اس تا ناستان قزوین تأکید کرده و حضور مرکز اسناد و کتابخانه ملی قزوین را برای این امر مغتنم دانست.
 
اضافه می‌شود جواد حضرتی‌ها مشاور فرهنگی اس تا نداراستاندار قزوین نیز در این مراسم حضور داشت.
 
سیدمحمد دبیرسیاقی مصحح متن‌های کهن فارسی است و در بین سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۳۴ در گردآوری لغتنامه دهخدا همکاری داشت. وی همچنین از سال ۱۳۵۷ عضو انجمن آثار مفاخر فرهنگی ایران بوده‌است و تا کنونتاکنون نزدیک به هش تا دهشتاد متن ادبی و تاریخی را تصحیح و منتشر کرده‌است.<ref>رونمایی از سردیس دبیرسیاقی در شعبه قزوین کتابخانه ملی قزوینی [http://www.mehrnews.com/news/2269389/رونمایی-از-سردیس-دبیرسیاقی-در-شعبه-قزوین-كتابخانه-ملی وبگاه خبرگزاری مهر]</ref>
 
=== کتابخانه عمومی دبیرسیاقی ===
کتابخانه دبیرسیاقی در شهر [[محمدیه (قزوین)|محمدیه (قزوین]]) قرار دارد. محمد دبیرسیاقی در سال ۱۳۷۳ با فروختن خانه شخصی خود در [[زعفرانیه]] تهران، به شهر [[میرعماد]] و [[دهخدا]] و [[عارف]] ب ازباز گشت و کتابخانه‌ای در شهر محمدیه (۱۲ کیلومتری قزوین) بنیاد نهاد. اینک کتابخانه غنی و بی‌نظیر ایشان، به روی پژوهشگران و جوانان و دانشگاهیان آغوش گشوده‌است.<ref>http://www.iran-newspaper.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=167179</ref>[[پرونده:38c7_تابلو.jpg|بندانگشتی|کتابخانه عمومی دبیرسیاقی در شهر [[محمدیه (قزوین)]] ]]مسوول کتابخانه عمومی دبیرسیاقی شهر محمدیه، از معلمان و مربیان فعال در امر کتاب و کتابخوانی که نقشی مهم و اثرگذار در راس تا یراستای جذب هرچه بیشتر مخاطبان به کتابخانه دارند، تقدیر کرد.
 
مهدی رشوند یادآور شد: معلمان و مربیان نقشی مهم و اثرگذار در افزایش فرهنگ و بصیرت افراد برعهده دارند و با همکاری و حمایت از کتابخانه‌های عمومی توانند موجب ارتقای مطالعهٔ مفید و دانش عمومی‌شوند که کتابخانه عمومی دبیرسیاقی شهر محمدیه این دس تا ورددستاورد ارزشمند را حفظ خواهد کرد.<ref>http://www.qazvinpl.ir/Portal/home/?news/16923/482197/773635/کتابخانه-دبیرسیاقی-شهر-محمدیه-از-معلمان-فعال-در-حوزه-کتابخوانی-تقدیر-کرد</ref>
 
=== فیلم دربارهٔ دبیرسیاقی ===
سطر ۲۴۳ ⟵ ۲۵۲:
 
== کتاب‌شناسی ==
=== برخی از تصحیح و تا لیف‌هایتالیف‌های محمد دبیرسیاقی ===
آثار تصحیح شده دبیرسیاقی با عنوان به کوشش دبیرسیاقی منتشر شده‌است. برخی از تألیف‌ها و تصحیح‌های محمد دبیرسیاقی در زیر آمده‌است:
 
=== برخی مقاله‌ها و شعرهای دبیرسیاقی ===
* جشن سده - (نشریه انجمن ایران‌شناسی) شماره ۲ - سال۱۳۲۴سال ۱۳۲۴ - محمد دبیرسیاقی از جمله نویسندگان مجموعه جشن سده بوده‌اند. این مجموعه در سال ۱۳۹۳ توسط نشر بلور، به صورت کتاب منتشر می‌شود.<ref>https://ketab.io/book/120589/جشن-سده-نشریه-انجمن-ایرانشناسی-ش۲-۱۳۲۴</ref><ref>http://www.iranboom.ir/tazeh-ha-sp-285929972/khabar/14758-ketab-jashn-sade.html</ref>
* عدالت اسمعیل سامانی (شعر) - مجله جلوه - تیر ۱۳۲۴ - شماره ۱ (ص۳۱)
* خورشید و باد (شعر) - مجله جلوه - مهر۱۳۲۴ شماره ۴ (ص۱۹۴)
* بهار م از ندرانمازندران (شعر) - مجله جلوه - آذر ۱۳۲۴ شماره ۶ (ص۲۸۷)
* رکوب الکوسج یا کوسه برنشسته - مجله جلوه - بهمن۱۳۲۴ - شماره ۷و۸ (۷ صفحه - از ۳۴۷ تا ۳۵۳)
* جولاهه و دانشمند - مجله جلوه - بهمن۱۳۲۴ شماره ۷و۸ (ص۴۲۴)
سطر ۲۵۶ ⟵ ۲۶۵:
* بهمنجنه - مجله جلوه - اسفند ۱۳۲۴ - فروردین ۱۳۲۵ شماره ۹و۱۰ (۵ صفحه - از ۴۵۳ تا ۴۵۷)
* برزیگر و شاعر (شعر) - مجله جلوه - اردیبهشت ۱۳۲۵ شماره ۱۱ (۲ صفحه - از ۵۶۹ تا ۵۷۰)
* حمزة بن عبدالله خارجی یا (حمزه پسر آذر کآذرک شاری) و افسانه رموز حمزه - مجله جلوه - مهر ۱۳۲۵ شماره ۱۴ (۳ صفحه - از ۱۱۰ تا ۱۱۲)
* عقاب (شعر) - مجله جلوه - آبان و آذر ۱۳۲۵ شماره ۱۵و۱۶ (۲ صفحه - از ۱۹۲ تا ۱۹۳)
* تقریظ - دینکرد - مجله جلوه - آبان و آذر ۱۳۲۵ شماره ۱۵و۱۶ (۲ صفحه - از ۱۹۳ تا ۱۹۴)
سطر ۲۶۹ ⟵ ۲۷۸:
* جامه سپید در مراسم سوگواری - مجله پشوتن - شماره ۵۵ سال اول
* کتاب صورت شاهان ساسانی - مجله پشوتن - آبان ۱۳۲۷ شماره ۸
* تحقیقات ادبی: لبیبی و اشعار او (۱) - مجله مهر - مرداد ۱۳۳۱ شماره ۸۷ (۳ صفحه - از ۳۱۰ تا ۳۱۲)
* رودکی و سندبادنامه (شعر) - [[مجله یغما]] - مهر ۱۳۳۴ شماره ۸۷ (۵ صفحه - ۳۲۰ تا ۳۲۴)
* رودکی و سندبادنامه (شعر) - [[مجله یغما]] - سال هشتم - آذر ۱۳۳۴ شماره ۹ (پیاپی ۸۹) (۴ صفحه - از ۴۱۳ تا ۴۱۶)
* رودکی و سندبادنامه (تکمله) - [[مجله یغما]]سال نهم تیر ۱۳۳۵ شماره ۴ (پیاپی ۹۶) (۲ صفحه - از ۱۵۷ تا ۱۵۸)
* یادی از دهخدا در اولین سالگردسال گرد مرگ استاد - مجله یغما - ۱۳۳۶ شماره ۱۰۵ (۴ صفحه - از ۱۲ تا ۱۵)
* بخیل - ظریف - مجله یغما - مرداد ۱۳۳۷ شماره ۱۲۱ (صفحه ۲۰۸)
* [[شاه داعی شیرازی|شاه داعی شیر از ی]] - مجله ایران‌آباد - آبان ۱۳۳۹ - شماره ۸
* سفرنامه حاج نجم‌الملک (نجم‌الدوله) - مجله ایران‌آباد - اسفند ۱۳۳۹ شماره ۱۲
* پدید آمد از فرّ او کان زر - [[مجله آینده]] - سال هفدهم
سطر ۲۹۸ ⟵ ۳۰۷:
* احتجاجات و سؤالات و توضیحات - [[مجله یغما]] - اردیبهشت ۱۳۵۷ شماره ۳۵۶ (۴ صفحه - از ۱۲۲ تا ۱۲۵)
* احتجاجات و سؤالات و توضیحات - [[مجله یغما]] - مهر ۱۳۵۷ شماره ۳۶۱ (۳ صفحه - از ۴۴۲ تا ۴۴۴)
* پرو ازپرواز - [[مجله یغما]] - بهمن ۱۳۵۷ شماره ۳۶۵ (۲ صفحه - از ۶۵۳ تا ۶۵۴)
* سیزده ره صد هزار - [[مجله یغما]] - بهمن۱۳۵۷ شماره ۳۶۵ (۲ صفحه - از ۶۹۵ تا ۶۹۶)
* امثال و حکم دهخدا - [[مجله آینده]] سال پنجم پاییز ۱۳۵۸ شماره ۷و۸و۹
سطر ۳۲۷ ⟵ ۳۳۶:
* موقوفات انیس الدوله - مجله وقف میراث جاویدان - تابستان ۱۳۸۴ - شماره ۵۰ (۱۴ صفحه - از ۲۰ تا ۳۳)
* کتابچه املاک وقفی و خالصه و اربابی ایران - مجله وقف میراث جاویدان - زمستان ۱۳۸۵ شماره ۵۶ (۸ صفحه - از ۲۵ تا ۳۲)
* جس تا رجستار: سرنگون، سرنگونسار، نگونسار، نگوسار - مجله گزارش میراث - مهر - دی۱۳۹۰ شماره ‌های۴۷و۴۸ (۶ صفحه - از ۵ تا ۱۰)
* دربارهٔ نامه ابوالفضل خطیبی - مجله گزارش میراث - بهمن و اسفند ۱۳۹۰ شماره ۴۹ (۲ صفحه - از ۵۰ تا ۵۱)
* جس تا رجستار: طرف بستن، طرف بربستن، طرف برداشتن - مجله گزارش میراث - بهمن و اسفند ۱۳۹۰ شماره ۴۹ (۵ صفحه - از ۴ تا ۸)
* هیچ نهادی دلسوز قواعد زبان فارسی نیست (مصاحبه) - مجله گزارش میراث - تیر ۱۳۹۱ دوره دوم - ضمیمه شماره ۲ (ص۸۵)
* یادداشت‌هایی دربارهٔ برنامه‌های رادیو و تلویزیون - مجله گزارش میراث - دوره دوم، سال ششم، شماره ٔ سوم و چهارم، مرداد ـ- آبان ‌ماه ۱۳۹۱ (ص۱۲۰و۱۲۱) <ref>http://www.noormags.ir/view/fa/creator/38643/محمد_دبیر_سیاقی?pn=2</ref><ref>http://www.ensani.ir/fa/113602/profile.aspx</ref>
 
=== آثار منتشر شده در دهه ۲۰ ===
* ''دیوان منوچهری'' - اثر [[منوچهری]] دامغانی - به کوشش محمد دبیر سیاقی (۱۳۲۶) - چاپخانه پاکت‌چی
 
=== آثار منتشر شده در دهه ۳۰ ===
* ''تذکرةالملوک''، ترجمه مسعود رجب‌نیا، س از مانسازمان اداری [[صفویان|حکومت صفوی]]، به کوشش محمد دبیرسیاقی (۱۳۳۲)، بی‌نا، چاپ دوم (۱۳۶۸) [[انتشارات امیرکبیر]]
* ''ترجمان القرآن''، اثر علی بن محمد [[جرجانی]]، فارسی عربی، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی (۱۳۳۳)
* ''دیوان فرّخی'' - اثر حکیم [[فرخی سیستانی|فرخی سیس تا نی]]، به کوشش محمد دبیرسیاقی (۱۳۳۵)، شرکت نسبی حاج محمدحسین اقبال و شرکاء
* ''[[فرهنگ آنندراج]]'' در هفت جلد به کوشش محمد دبیرسیاقی، فرهنگ جامع فارسی (۱۳۳۵)، تجدید چاپ در سال (۱۳۶۳)
* ''زراتشت‌نامه'' اثر [[زرتشت بهرام پژدو]] شاعر سده هفتم قمری، به کوشش محمد دبیرسیاقی (۱۳۳۶)، کتابخانه طهوری
* ''[[جامع‌التواریخ]]''، ت‍واری‍خ آل‌ب‍وی‍ه و آل‌س‍ام‍ان، ب‍ا م‍ق‍دم‍ه و ح‍واش‍ی و ف‍ه‍ارس ب‍ه ک‍وش‍ش م‍ح‍م‍د دب‍ی‍رس‍ی‍اق‍ی (۱۳۳۸)، ک‍ت‍اب‍ف‍روش‍ی ف‍روغ‍ی
* ''[[مجمع‌الفرس]]'' سُروری کاشانی، اثر محمدقاسم بن حاجی محمد کاشانی، کتاب فرهنگ لغت در سه جلد، به کوشش سیدمحمد دبیرسیاقی (۱۳۳۸)
* ''کلیات [[شاه داعی شیرازی|شاه داعی شیر از ی]]''، دو جلد، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی (۱۳۳۹)
 
=== آثار منتشر شده در دهه ۴۰ ===
* ''سفرنامه خوزس تا نخوزستان'' - اثر عبدالغفار نجم‌الملک ([[عبدالغفار نجم‌الدوله]]) - به کوشش محمد دبیرسیاقی (۱۳۴۱) - چاپخانه علمی
* ''دیوان دقیقی'' (دقیقی و اشعار او) - اثر محمدبن‌احمد [[دقیقی]] - گردآورنده محمد دبیرسیاقی (۱۳۴۲) - مؤسسه مطبوعاتی علمی<ref>http://dlib.ical.ir/faces/search/bibliographic/biblioFullView.jspx?_afPfm=-i8nemmv72</ref>
* ''مشتی از خروار یا نمونه نثرهای بجامانده فارسی'' - شرحی در شناساندن هر اثر و نویسندهٔ آن به انضمام شرح لغات و ترکیبات و فهارس نمونهٔ آثار سده پنجم هجری در سه جلد شامل نمونه نثرهای سده چهار و پنج و شش ه‍.ق نویسنده: محمد دبیرسیاقی (۱۳۴۵)
* ''دستور زبان فارسی'' - (راهنمای آموزشی) - نویسنده: محمد دبیرسیاقی (۱۳۴۵) چ‍اپ‍خ‍ان‍ه ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر ع‍ل‍م‍ی - چاپ چهارم (۱۳۴۸) انتشارات زوار
* ''تاریخ ایران عباس اقبال آشتیانی''، با حواشی و تجدیدنظر و فهرست‌ها به کوشش محمد دبیرسیاقی (۱۳۴۶)
* ''گزیدهٔ تاریخ بیهقی'' - نوشته ابوالفضل محمدبن‌حسین بیهقی - به کوشش محمد دبیرسیاقی - (۱۳۴۸) - انتشارات کتاب‌های جیبی - چاپ چهارم ۱۳۶۳ [[انتشارات امیرکبیر]]
سطر ۳۵۸ ⟵ ۳۶۷:
* ''پیشاهنگان شعر فارسی'' (۱۳۵۱) - چاپ دوم ۱۳۵۶ [[انتشارات امیرکبیر]]
* فهرست الفبایی لغات فارسی با معادل عربی به ضمیمه (۱۳۵۴)
* ''گنج ب ازباز یافته'' - اثر محمد دبیرسیاقی - ج. ۱، شامل احوال و اشعار لبیبی، ابوشکور بلخی، دقیقی، ابوحنیفه اسکافی، غضائری ر از ی، ابوالطیب مصعبی - (۱۳۵۴) - نشر اشرفی
* ''گزیدهٔ امثال و حکم دهخدا'' (۱۳۵۷) - چاپ چهارم (۱۳۶۶) [[نشر قطره]]
* ''مقالات دهخدا (۱'') - (چرند پرند، مجمع‌الامثال دخو، هذیان‌های من و یاداشت‌های پراکنده) - نوشته علامه علی اکبر دهخدا - به کوشش محمد دبیرسیاقی - چاپ نخست (۱۳۵۸)
سطر ۳۷۲ ⟵ ۳۸۱:
* ''لغت‌نامه فارسی'' (۱۳۶۵) - [[انتشارات دانشگاه تهران]]
* ''نمونه‌های نظم و نثر فارسی'' - با همکاری حسین بحرالعلومی و فرزام‌پور (۱۳۶۵)
* ''لغت‌نامه فارسی'' - بخش ا، آ، آیینه هوش - نویسنده سید محمد دبیرسیاقی - بررسی‌کنندگان: سید جعفر شهیدی - سعید نجفی اسدالهی - حسن احمدی گیوی - داریوش آشوری - عباس دیوشلی - رسول شایسته - حسن انوری - یداله شکری - [[انتشارات دانشگاه تهران]] - چاپ نخست آبان ۱۳۶۵
 
بررسی‌کنندگان: سید جعفر شهیدی – سعید نجفی اسدالهی – حسن احمدی گیوی – داریوش آشوری – عباس دیوشلی – رسول شایسته – حسن انوری – یداله شکری
[[انتشارات دانشگاه تهران]] - چاپ نخست آبان ۱۳۶۵
* ''گزیده امثال و حکم'' - اثر علامه علی اکبر دهخدا - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات تیراژه - چاپ چهارم بهار ۱۳۶۶
* ''دیوان دهخدا'' - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات تیراژه - چاپ چهارم ۱۳۶۶ (با تجدید نظر) - چاپ ششم (۱۳۷۷) تیراژه
* ''سفرنامه مکه'' - نوشته حاج [[مهدیقلی هدایت]] ([[مخبر السلطنه]]) - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات تیراژه - چاپ نخست ۱۳۶۸
* ''داس تا نداستان بهرام چوبینه'' - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات مهتاب، سعدی و بوستان - چاپ نخست (۱۳۶۹)
* ''رگِ رگی از آبِ شیرین و آبِ شور'' - مجموعه اشعار محمد دبیرسیاقی - چاپ نخست (۱۳۶۹)
* ''سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی مروزی'' - با حواشی و تعلیقات و فهارس اعلام تاریخی و جغرافیایی و لغات - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات زوار - چاپ سوم زمستان ۱۳۶۹ - چاپ دهم (۱۳۸۹)
سطر ۳۸۵ ⟵ ۳۹۳:
=== آثار منتشر شده در دهه ۷۰ ===
* ''ره‌آورد سفر'' - گزیده [[سفرنامه ناصرخسرو]] - تصحیح و توضیح سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات سخن - چاپ نخست پاییز ۱۳۷۰
* ''زندگی‌نامه فردوسی و سرگذشت شاهنامه'' به انضمام داس تا نداستان کک کوهزاد و بخشی از [[برزونامه]] - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات علمی - چاپ نخست ۱۳۷۰
* ''داس تا ن‌هایداستان‌های چینی و داس تا ن‌هایداستان‌های امثال چینی'' - گردآوری و ترجمه جان خون‌نین و لئو بائوزین - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات آرا - چاپ نخست پاییز ۱۳۷۱
* ''گف تا رهای آموزنده و دلاویز'' (گزیده مقالات معاصران) - گردآورنده سید محمد دبیرسیاقی - شرکت [[انتشارات علمی و فرهنگی]] - چاپ نخست ۱۳۷۴
* ''معانی و بیان'' - تقریرات استاد [[بدیع الزمان فروزانفر]] - گردآورنده سید محمد دبیرسیاقی - چاپ نخست (۱۳۷۵)
سطر ۳۹۲ ⟵ ۴۰۰:
* ''دیوان لغات الترک'' - ترجمه و تنظیم و ترتیب الفبایی سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات [[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]] - تهران - چاپ نخست ۱۳۷۵<ref>http://s9.picofile.com/file/8302537000/دیوان_لغات_الترک_دبیرسیاقی.pdf.html</ref>
* ''پنجاه لطیفه از [[عبید زاکانی]] قزوینی'' - به ضمیمه گلچینی از سروده‌های دبیرسیاقی (۱۳۷۷)
* ''پادشاهی خسروپرویز'' - داس تا ن‌هایداستان‌های نامورنامه باس تا نباستان (۲۵) - (۱۳۷۹) - [[نشر قطره]]
* ''ره‌آورد حکمت'' - دوره دو جلدی - شرح مسافرت‌ها و سفرنامه‌های میرزا علی اصغر خان حکمت شیر از یشیرازی (بخش نخست) - به کوشش سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات [[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]] - چاپ نخست (۱۳۷۹)
* ''گلچینی از دیوان ناجی قزوینی'' - اثر باقر[[ناجی قزوینی]] (سده ۱۳) - به کوشش محمد دبیرسیاقی - (۱۳۷۹) نشر حدیث امروز
 
=== آثار منتشر شده در دهه ۸۰ ===
* ''کتابچهٔ سرشماری شهر قزوین بر مبنای تعلیمات نوین'' - جلد اولنخست دوره ۱۲۸۱ تا ۱۳۲۰ - نویسندگان محمد دبیرسیاقی و ابراهیم صفاری (۱۳۸۰) - نشر حدیث امروز
* ''برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر'' (۱۳۸۰) [[نشر قطره]]
* ''تاریخچه فرهنگ و مدارس سرزمین قزوین بر مبنای تعلیمات نوین'' - جلد اولنخست: دوره ۱۲۸۱ تا ۱۳۲۰ - (۱۳۸۰) - نشر حدیث امروز
* ''سیر تاریخی بنای شهر قزوین'' (از آغاز تا سال ۱۳۲۰ هجری (خورشیدی) با فهرست و نقشه‌ها و تصاویر) - تألیف محمد دبیرسیاقی (۱۳۸۱) - س از مانسازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، اداره کل میراث فرهنگی اس تا ناستان قزوین
* ''ره‌آغاز حکمت'' - دو جلد - یادداشت‌ها و شرح زندگانی [[علی‌اصغر حکمت]] (۱۳۸۳) انتشارات خجسته
* ''تقریرات استاد بدیع‌الزمان فروزانفر'' در شعبه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران (۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ (خورشیدی) دربارهٔ تاریخ ادبیات ایران - ۱۳۸۵ انتشارات خجسته<ref>سایت صداو سیمای مرکز قزوین [http://qazvin.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=2380:----&catid=102:1389-05-13-04-56-29 محمد دبیر سیاقی]</ref><ref>سایت صبح قزوین [http://sobheqazvin.ir/public/todaynews-15522.aspx مشاهیر قزوین|محمد دبیر سیاقی]</ref><ref>سایت خانهٔ کتاب [http://www.ketab.org.ir/BookList.aspx?Type=Authorid&Code=34249 فهرست کتاب‌های محمد دبیر سیاقی]</ref><ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://mafakher.net/archives/2223/ زندگی‌نامۀ مفاخر،انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]</ref><ref>{http://www.drdabirsiaghi.com/fa/News/List/آثار-دکتر-دبیرسیاقی</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = |عنوان = | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۵ اکتبر ۲۰۱۷}}https://icps.ut.ac.ir/moalefan/siaghi.html</ref><ref>https://www.cgie.org.ir/fa/article/155963/حکمت--محمد-دبیرسیاقی</ref><ref>{http://www.iranfarhang.com/BooksByGenerator.aspx?Generator=1349</ref>
سطر ۴۱۱ ⟵ ۴۱۹:
 
== منابع ==
* [http://www.drdabirsiaghi.com/fa وب سایتوب‌گاه شخصی دکتر محمد دبیرسیاقی]
* [http://www.ibna.ir/fa/doc/naghli/266104 محمد دبیرسیاقی درگذشت|خبرگزاری کتاب ایران، ایبنا]
* [http://www.drdabirsiaghi.com/fa/News/List/آثار-دکتر-دبیرسیاقی آثار محمد دبیرسیاقی|وب سایتوب‌گاه شخصی دکتر محمد دبیرسیاقی]
* [http://qazvin.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=2380:----&catid=102:1389-05-13-04-56-29 دکتر محمد دبیرسیاقی|صدا و سیمای مرکز قزوین]
* [http://sobheqazvin.ir/public/todaynews-15522.aspx مشاهیر قزوین|سایت صبح قزوین]
* [http://www.ketab.org.ir/BookList.aspx?Type=Authorid&Code=34249 فهرست کتاب‌های محمد دبیرسیاقی|سایت خانهٔ کتاب]
* [http://mafakher.net/archives/2223/ محمد دبیرسیاقی|سایت مفاخر ایران اسلامی]
* [http://mafakherqazvin.ir/item.aspx?sid=h_311 محمد دبیرسیاقی|سایت مفاخر و چهره‌های ماندگار قزوین]
* [http://www.cgie.org.ir/fa/author/168/دبیرسیاقی محمد دبیرسیاقی|سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]
 
== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌گفتاورد}}
* [http://www.ensani.ir/fa/113602/profile.aspx برخی از مقالات محمد دبیرسیاقی|سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]
* [http://www.mirasmaktoob.ir/d_newsold.asp?id=2266 بد خوانی در لغت نگونسار|سایت مرکز پژوهشی میراث مکتوب]
* [http://www.ensani.ir/fa/113602/profile.aspx برخی از مقالات محمد دبیرسیاقی|سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]
* [http://www.ensany.ir/fa/16014/profile.aspx برخی از مقالات سیدمحمد دبیرسیاقی|سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]
* [http://www.noormags.ir/view/fa/creator/38643 برخی از مقالات محمد دبیرسیاقی|پایگاه مجلات تخصصی نور]