'''شولستان''' نام پیشین شهرستان‌های [[شهرستان ممسنی|ممسنی]] و رستم در [[استان فارس]] است. در این منطقه طایفه ممسنی از ایل‌های [[مردم لر|لر]] ساکن است. [[ممسنی]] تا زمان قاجاریه شولستان نام داشت.
ابن بطوطه که در سال ۷۳۰ هَه.ق. [[کازرون]] را دیده‌است گوید اطراف [[کازرون]] را بلادالشول گویند و امروز به شولستان معروف است.<ref>[[سفرنامه ابن بطوطه]]</ref>[[لسترنج]] در کتاب [[جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی]] می‌نویسد «بلادالشول» نام بلوکی است در فارس. این ناحیه در دورهٔ ساسانیان داخل در منطقهٔ [[شاپورخوره]] بود و قصبهٔ آن را شاپور اول بنا نهاد و در سال ۲۳ ه.ق. / (۶۴۳ م.) [[عثمان بن ابی العاص]] این منطقه را به تصرف درآورد. شولستان پس از یک دورهٔ ویرانی مجدداً در عهد [[اتابک چاولی]] (متوفی در ۵۱۰ هَه.ق. دست نشانده [[سلجوقیان]]) آبادگردید و در اواخر دوره صفویه یا پس از قیام نادر جنگجویان [[لر]][[ممسنی]]، ممسنی، شولستان را تصرف نمودند و این ناحیه بدیشان منسوب گردید و اینک آن را بلوک ممسنی خوانند که مساحت آن ۱۰۰ * ۶۰ میل مربع و محدود است از مشرق به کام فیروزکامفیروز و اردکان و از شمال و غرب زرگرد و لرستان و کهگیلویه و از جنوب کازرون و کوهمره شگفت.<ref>لسترنج. گای. جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ص ۲۸۸</ref>
== قوم شول ==
{{نوشتار اصلی|مردم شول}}
شول نام قبیله‌ای است از قبایل فارس. این قبیله نخستین بار در لرستان سکونت داشت و در حدود سال ۳۰۰ هَه.ق. نیمی از لرستان را تحت فرماندهی قرار داده بود و بوسیلهٔ سیف الدین ماکان روزبهان (که اجداد او از دورهٔ ساسانیان بر این منطقه حکومت داشتند) اداره می‌شد و او را با لقب پیشوا می‌خواندند. مورخان اسلامی اطلاعی از این قبیله نداده‌اند، ولی نجم الدین که از نوادگان او بود در زمان حمداﷲحمدالله مستوفی در این منطقه حکومت می‌کرد. ابن بطوطه (۷۴۸ هَ. ق) در راه شیراز به کازرون به قبیلهٔ شول برخورد کرده‌است و گوید که آنان قبیله‌ای از اعاجم انداعاجم‌اند که صحرانشینندصحرانشین‌اند و میان آن‌ها مردمانی پرهیزگار و متقی وجود دارد. [[شهاب‌الدین العمری]] (متوفی بسال ۷۴۹ هَه.ق) گوید که قبیلهٔ شول با شبانکاره خویشاوندی مستحکمی دارند. اجمالاً کوچیدن شولهاشول‌ها و تمایل آنان به جنگ و پیکار و حمله‌های قبایل لر مجاور علیه آن‌ها از علل از هم پاشیدگی ایشان و مستهلک شدنشان در دیگران بوده‌است و اکنون در منطقهٔ فارس آثار مختصری از آنان بجای مانده‌است مانند: شول گب (کوهی در شمال بوشهر)، [[دره شوری]] یا دره شولی (قبیله‌ای از قشقایی)، دو قریه بنام شول یکی نزدیک [[دالکی]] و دیگری نزدیک شمال غرب شیراز است و شاید قریهٔ شولی که در خارج شهر بوده‌است آخرین دژ قبیلهٔ شول بوده و از سبک معماری خانه‌ها پیداست که در حفظ و نگاهداری سنتهایسنت‌های ایرانی و خصوصیات آن می‌کوشیدند.<ref>http://www.loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-347b72ddba4940b3851ccfdbd915a02e-fa.html</ref>مردمی نیز در ایل بختیاری وجود دارند که به شولو یا شالو معروف هستند که ممکن است ارتباط ایشان با شولستان قدیم وجود داشته باشد و در ایل بختیاری داخل شده‌اند.
== تاریخچه ==
{{اصلی|تاریخ لرستان}}
لرستان به معنی سکونتگاه [[مردم لر]]<ref name=l1>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =پشتدار | نام =علی‌محمد | پیوند نویسنده = | عنوان =لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی | ترجمه = | جلد =۷ | سال =۱۳۷۶ | ناشر =علوم انسانی «ایران شناخت» |مکان = | شابک = | صفحه =۱۶۰ تا ۱۸۳ | پیوند =http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/716110 | تاریخ بازبینی =۶ اوت ۲۰۱۴}}</ref> واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. با این توضیح می‌توان حدود لرستان را از دشت‌های غرب خانقین و مندلی در [[عراق]] تا دشت ارژن در [[استان فارس]] در [[ایران]] و از شمال از [[استان همدان]]، تا سواحل [[خلیج فارس]] به صورت حدودی تعیین کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/lori-language-ii |عنوان =LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori | ناشر =Iranica |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ اوت ۲۰۱۴|زبان=انگلیسی}}</ref> گستره نام لرستان پیش از [[صفویان|حکومت صفویان]]، سکونتگاه [[مردم بختیاری|لرهای بختیاری]]، [[لرهای کهگیلویه]] و [[لرهای بویراحمدی]] را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.<ref name=l1 /> این منطقه نیز در [[قاجاریان|حکومت قاجاریان]] به دو بخش [[پشتکوه]] و [[پیشکوه]] تقسیم شد.<ref name=l1 /> امروزه [[استان لرستان|لرستان]] نام یکی از استان‌های غربی ایران است. در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =امان‌اللهی بهاروند | نام =سکندر | پیوند نویسنده = | عنوان =قوم لر | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۹۱ | ناشر =آگه |مکان = | شابک =۹۷۸۹۶۴۳۲۹۱۳۵۸| صفحه =۷۷ | پیوند = | تاریخ بازبینی =۶ اوت ۲۰۱۴}}</ref> مورخان [[اتابکان لر بزرگ]] را کرد تبار دانسته‌اند.<ref>Later in 12th century, Kurdish dynasty of Hazaraspid established its rule in southern Zagros and Luristan and conquered territories of Kuhgiluya, Khuzestan and Golpayegan in 13th century and annexed Shushtar, Hoveizeh and Basra in 14th century</ref><ref>a local dynasty of Kurdish origin which ruled in the Zagros mountains region of southwestern Persia, essentially in Lorestān and the adjacent parts of Fārs, and which flourished in the later Saljuq, Ilkhanid, Mozaffarid, and Timurid periods. It is often described as an “Atabeg” dynasty</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/hazaraspids |عنوان =HAZĀRASPIDS | ناشر = دانشنامه ایرانیکا|تاریخ = |تاریخ بازدید = 28 نوامبر 2016}}</ref><ref>C. E. Bosworth, ''The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual'', (Columbia University Press, 1996), 205, {{ISBN|0-231-10714-5|en}}.</ref><ref>http://self.gutenberg.org/article.aspx?&exp=standard&title=hazaraspid#cite_note-1</ref><ref>http://www.liquisearch.com/history_of_the_kurdish_people/medieval_kurdish_dynasties</ref>
