استان سیستان و بلوچستان: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه سیستاناستان ایران

| نام استان = سیستان و بلوچستان

| زبان‌ها = [[فارسی و لحجه سیستانی و گویش بلوچی]]

'''استان سیستان وبلوچستانو بلوچستان''' پس از [[استان کرمان]] به عنوان دومین استان پهناور کشور در جنوب شرقی [[ایران]] واقع است. این استان با حدود ۱۸۰٬۷۲۶ کیلومتر مربع وسعت کمابیش اندازه کشور [[سوریه]] بزرگی دارد و بیش از ۱۱ درصد وسعت ایران را دربرمی‌گیرد. [[سیستان]] شامل [[زاهدان]] خاش و میرجاوه [[زابل]] و [[هامون]] و [[هیرمند]] و [[نیمروز]] و [[زهک]] میاست باشدکه البته بخش بزرگ سیستان قدیم در [[افغانستان]] بوده که هم‌اکنون جز خاک افغانستان می‌باشد و بلوچستان دربرگیرنده بقیه شهرها از [[ایرانشهر]] تا [[چابهار]] می‌باشد،البته بخش بزرگی از سیستان و بلوچستان بر اساس قرارداد گلدسمید از [[ایران]] جدا شد و تا مدت‌ها به نام بلوچستان انگلیس شناخته می‌شد،ولی در حال حاضر تحت عنوان ایالت بلوچستان بخشی از [[پاکستان]] است.

بلوچستانسیستان غربیو بلوچستان ۱۱۰۰ کیلومتر مرز با بلوچستان مرکزیکشورهای [[پاکستان]] و بلوچستان شمالی [[افغانستان]] و ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی با [[دریای مکرانعمان]] دارد و تنها استان [[ایران]] است که با [[پاکستان]] مرز مشترک دارد و همچنین به دلیل قرار گرفتن در موقعیت راهبردی و ترانزیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است <ref>کتاب توانمندی‌های تولیدی-صادراتی استان سیستان و بلوچستان، وزارت بازرگانی. (ص ۱۰)</ref>

نخستین ظهور بلوچان در آثار تاریخی در کتاب [[حدودالعالم]] و نیز در [[مقدسی]] با نام بلوص است .در کتاب‌های جغرافیائی از این قوم (همراه با طایفه کوچ - یا قفص) در حدود [[کرمان]] یاد می‌شود. پس از آن بر اثر عوامل تاریخی این قوم به کناره‌های [[دریای عمان]] رسیده و در همان‌جا [[اقامت (محل اقامت)|اقامت]] کردند. در مورد قوم بلوچ بعضی از محققین معتقدند که آن‌ها یکی از شاخ نسل آریا هستند که متعلق به ایران می‌باشند سرهنگ دیمز در نوشته خود بلوچThe هاBaloch Race بلوچها را پاکستانیایرانی النسل می‌داند. در کتاب (ایتهنوگرافی آف افغانستان) دکتر بیلو لفظ بلوچ را از دو لفظ سانسکریتی «بل» و «اوچا» می‌داند که معنی آن (زورآور یا طاقتور) می‌باشد که به گذشت وقت تبدیل به بلوچ شده و بلوچ‌ها را به راجپوت‌ها منسلک می‌کند. آقای سرایچ رالنسن(rawlinson)در کتاب خود بنام «پادشاهی قدیم» در مورد بلوچ این نظر را دارد. «لفظ بلوچ از بالوس یا بلوص ایجاد شده که لقب پادشاه بابل بوده». در مکران از زمان‌های قدیم سه قوم چادرنشین سکنی داشته‌اند یکی همان طایفه بلوچ است که تازیان به آن‌ها «بلوص» گفته‌اند و هنوز در این ناحیه سکنی دارند و سپس در سده‌های اخیر اخیر مکران را بلوچستان نام گذاشتند . در کتیبه‌‌های مختلف از واژه رخج برای قوم بلوچ استفاده شده‌است.

درشهرستان سراوان، تپه ای سنگی وجود دارد که مردم محلی از قدیم به آن کوه مهرگان می‌گویند و از اجداد خود نقل می‌کنند درروزهای معین مردمی بالای این تپه اتش می افروختند ومراسم نیایش اهورامزدا به جای می اوردند در محدوده آن نیز سنگ نگاره‌هایی یافت می‌شود که مربوط به دوران شکار وقبل از پیدایش زبان می‌باشد . اکثر اثار تاریخی پیش از اسلام از بین رفته‌اند و خرابه‌هایی از ان هنوز زنده مانده است <ref>بلوچستان و تمدن دیرینه ان ، ایرج افشار سیستانی ص 233</ref> [[پرونده:Ghaleh-zahdan.jpg|قلعه زاهدان کهنه|250px|بندانگشتی|left]]

سیستان و بلوچستان از دو ناحیه سیستان (زابلزاهدان و شهرهای شمال استان) و بلوچستان(زاهدانایرانشهر تا چابهار)<ref>فرهنگ لغت دهخدا - حرف ب - بلوچستان</ref> تشکیل شده‌است. سرزمین اساطیری سیستان که قسمت شمالی استان را در برمی گیرد، در کتاب اوستا، یازدهمین سرزمینی است که «[[اهورامزدا]]» آفریده. همچنین زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی می‌باشد.

سرزمین بلوچستانمکران که یونانی‌ها آن را «گدروزیا» نامیده‌اند. در زمان قدیم در سرزمین مکران باتلاق بسیار وجود داشت و «اراینا» یا «ایرینا» در زبان سانسکریت به معنی باتلاق است و برخی معتقدند از ترکیب این کلمه با کلمه «مکا» کلمه‌ای پدید آمد که به مرور زمان به [[مکران]] تبدیل شد.

در فرهنگ معین دربارهٔ قوم بلوج آمده‌است: «قومی صحرانشین و دلیر ساکن مکران، طوایف خارجی در آن ناحیه نسبتا نفوذ نکرده و ایشان در برابر بیگانگان مقاومت نموده‌اند. آنان زبان خاص خود را دارند که به بلوچمکرانی معروف هستند.است در تپه‌های بلوچستانمکران آثاری به دست آمده‌است که تاریخ این سرزمین را به سه هزار سال پیش از میلاد می‌رساند.

|[[شهرستان زاهدان]]||۵۷۵۷۳۷||[[زبان سیستانیبلوچی|زبان بلوچی ،]] [[زبان فارسی|زبان فارسی و]] [[زبان بلوچی|گویش سیستانی]]||[[سیستان و بلوچستان]]

|-

|[[شهرستان زابل]]|| ۱۵۲۳۷۰ || [[زبان فارسی]] ، [[گویش سیستانی]]

|[[شهرستان چابهار]]|| ۹۰۲۴۵ ||[[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانیفارسی]]، زبان جدگالی

|[[شهرستان ایرانشهر]]|| ۱۱۹۹۷۸ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانیفارسی]] || [[سیستان و بلوچستان]]

|[[شهرستان سراوان]] || ۱۷۳۱۹۳ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانیفارسی]]

|[[شهرستان زهک]] || ۱۴۳۲۴ || [[زبان فارسی]]، [[گویش سیستانی]]،||[[سیستان و بلوچستان]]

|[[شهرستان نیمروز]]||۴۵۴۶۶ || [[زبان فارسی]]، [[گویش سیستانی]]

|[[شهرستان هامون]] || ۴۴۳۷۶ || [[زبان فارسی]]، [[گویش سیستانی]]

|[[شهرستان هیرمند]]|| ۷۴۲۷۳ || [[زبان فارسی]]، [[گویش سیستانی]]

|[[شهرستان فنوج]]|| ۴۰۰۰۰ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانیفارسی]] || [[سیستان و بلوچستان]]

|[[شهرستان سیب و سوران]]|| ۱۲۱۵۸ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانیفارسی]]

|[[شهرستان خاش]]|| ۵۷۲۹۸ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سییتانیفارسی]]

|[[شهرستان سرباز]]|| ۲۳۳۹۲ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانفارسی]]

|[[شهرستان مهرستان]]|| ۶۲٬۷۶۵ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سییتانیفارسی]]

|[[شهرستان کنارک]]|| ۳۸۸۵۲ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانیفارسی]]

|[[شهرستان میرجاوه]] || ۸۱۱۳ || [[زبان بلوچی]]، [[زبان سیستانیفارسی]]