حصار شهر قدیم کرمان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
کپی پیست فله ای |
خنثی‌سازی ویرایش 25176575 توسط Modern Sciences (بحث) برچسب: خنثی‌سازی |
||
خط ۵:
| عرض‌جغرافیایی =
| طول‌جغرافیایی =
| تصویر =حصار شهر قدیم کرمان.jpg
| اندازه تصویر = 250
| عنوان تصویر =
خط ۱۶:
| نوع بنا =
| سال‌های مرمت =
| کاربری = [[
| کاربری کنونی =
| دیرینگی =
| شماره ثبت = ۶۱۲۵
| تاریخ ثبت ملی = {{جلالی حروف|۰۷|۰۷|۱۳۸۱|پیوند=نه}}
| دوره ساخت اثر =
| بانی اثر =
| مالک اثر =
خط ۲۷:
| شماره ثبت یونسکو =
| تاریخ ثبت یونسکو =
| امکان بازدید =مقدور است
| شماره تلفن =
| وبگاه =
| پانویس =
}}'''بقایای حصار شهر قدیم کرمان'''
== پیشینه ==
[[کرمان]] در زمان قدیم دارای شش دروازه و حصاری دور تا دور بوده است . بیرون [[حصار]] به فاصله چهار تا شش متر [[خندق]] بود و به فاصله هایی در حدود سیصد متر و در بعضی جاها نیز به طول پانصد متر. در دو طرف هر دروازه یک برج آجری ساخته شده بود و بقیه برج ها و حصار از گل رس بود عمق خندق ها در بعضی جاها هشت متر و بعضی از محل ها شش متر بود و حصار دور تا دور شهر تقریبا ده کیلومتر( یک فرسخ و نیم محلی ) بود شش دروازه فوق هر کدام اسمی مناسب به خود داشت.امروزه به جز حد فاصل خیابان معلم و خیابان عدالت که قسمتی از این '''حصار قدیمی''' باقیمانده ،قسمت دیگری وجود ندارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.parminet.com/attractions/view/1431-%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85|عنوان=حصار شهر قدیم کرمان}}</ref>
== دروازه مسجد (وکیل) ==
'''دروازه مسجد (وکیل)''' را چون [[محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک|محمد اسماعیل خان نوری]] مشهور به وکیل الملک آن را مرمت کرده موسوم به دروازه وکیل است ولی چون نزدیک به مسجد جامع بوده مردم به آن دروازه مسجد می‌گفتند. محل این دروازه اول بازار مظفری بود. دروازه مسجد یکی از دروازه هایی بود که جمعیت زیادی از آن داخل و خارج می شد و بیشتر، بار و میوه ای که از [[ماهان]] و سرآسیاب فرسنگی، [[شهداد]] و همچنین انگوری که از سیرچ و [[گلباف]] وارد [[کرمان]] می شد، راه عبورشان از همین دروازه بود. علاوه بر این، زواری که می بایست به [[مشهد|مشهد مقدس]] بروند از همین دروازه خارج می شدند.
این دروازه به دستور سلطان محمد مظفر، بانی [[مسجد جامع کرمان]]، در بهترین محل شهر ساخته شد و سردری داشت که دو طرف آن [[کاشی‌کاری|کاشی کاری]] و آیاتی از قرآن روی کاشی ها حک شده بود. '''دروازه مسجد''' چون رو به خرابی گذارده بود و خطر فرو ریختن آن وجود داشت، آن را خراب کردند بطوریکه در حال حاضر اثری از آن باقی نیست.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://kerman.travel/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-2/|عنوان=دروازه های کرمان}}</ref>
[[پرونده:دروازه_مسجد_کرمان.jpg|بندانگشتی|دروازه مسجد (وکیل)]]
== دروازه خراسان (گبری) ==
این دروازه در شمال کرمان واقع بوده و از آنجایی که طایفه زرتشتیان در آنجا سکونت داشته اند لذا به '''دروازه گبری''' معروف بوده است و از طرفی چون رو به خراسان باز می شد آن را '''دروازه خراسان''' نیز نام نهادند. '''دروازه گبری''' در وسط خیابان ابوحامد قرار داشت و گویند موقعی که نادر شاه در سفر دوم به کرمان آمد از همین دروازه با اسب وارد شهر شد و چون دروازه را با قالی و شال زینت داده بودند نادر متوجه کوتاهی دروازه نشد. زمانیکه نادر با اسب داخل شد پشت سرش به چارچوب گرفت و خراش برداشت، وی حاکم شهر، خاندان قلی بیگ را مورد عتاب و خطاب قرار داد.
از این دروازه همه روزه بارهای میوه زیادی وارد شهر می شد و دروازه بان های آن درآمد خوبی داشتند. '''دروازه گبری''' دروازه ای بسیار قدیمی بود و در همان اوان که محل گبرخانه را ساخته اند این دروازه را هم احداث نموده اند اما امروزه اثری از آن باقی نیست.<ref name=":0" />
[[پرونده:دروازه_خراسان_کرمان.jpg|بندانگشتی|دروازه خراسان (گبری)]]
== دروازه ریگ آباد (رق آباد) ==
این دروازه در جنوب شهر [[کرمان]] مقابل مسجد قائم در خیابان احمدی قرار داشت و چون بیرون این دروازه مزرعه‌ای به نام '''رق آباد''' بوده به این نام معروف شده و به '''دروازه ریگ آباد''' نیز شناخته می شود. در گذشته هر صبح و شام، قافله های سنگین و مسافرین بی شماری از این دروازه خارج و یا داخل شهر می شدند. مخصوصاً ایام تابستان که میوه از اطراف به شهر حمل می شد. ازدحام زیادی توام با صدای حیوانات به گوش می رسید و دروازه بان وظیفه داشت بارهایی که به شهر حمل می شد را بازرسی نماید و همچنین اشخاص مشکوک را به شهر راه ندهد.
سردر این دروازه، دارای ستون هایی به شکل مناره که تماماً [[کاشی‌کاری|کاشی کاری]] و اشکالی از پهلوانان از جمله [[رستم]] و [[سهراب]] و پهلوان اسد بمی که پهلوانی بنام بود بر روی آن نقش بسته بود و درب آن از چوب محکم ضخیم از چنار یا گردو به ارتفاع چهار متر و پهنای سه متر تا سه متر و نیم ساخته شده بود و گُل میخ های آهنی به آن نصب و از داخل، شب بندی آهنی داشت که با قفلی بسیار بزرگ باز و بسته می
[[پرونده:حصار_شهر_قدیم_کرمان2.jpg|بندانگشتی|بخشی از حصار]]
شد.
دروازه بان ها از گروه شش نفری تا هشت نفری و در موقع خطر از گروهی چهل نفری تشکیل می شدند و این عده کشیک داشتند و دو نفر دائماً می بایست بیدار و مواظبت نمایند تا کسی در را باز ننموده، داخل و خارج نشود. برای استراحت این گروه در داخل دروازه در دو طرف اطاق های متعدد ساخته شده بود و دروازه بان ها در همین اطاق ها استراحت می نمودند. دروازه بان ها از بعضی بارهایی که از خارج شهر وارد می شدند پول می گرفتند و این عمل نوعی مالیات محسوب می شد. این دروازه به دستور شهرداری که سابقاً بلدیه نامیده می شد خراب شد و خندق های اطراف آن را پر نمودند بطوریکه امروز اثری از آن به جای نمانده است.<ref name=":0" />
[[پرونده:دروازه_ارگ_کرمان.jpg|بندانگشتی|دروازه ارگ (باغ نظر)]]
== دروازه دولت (سلطانی) ==
'''دروازه سلطانی''' که به دستور سلطان شاهرخ (شاهرخ زرندی، حاکم کرمان در زمان کریم خان) بنا شده بود، در غرب شهر [[کرمان]] و در اول کوچه دبیرستان بهمنیار قرار داشته است. عبور و مرور از این دروازه کمتر از سایر دروازه ها صورت می گرفته زیرا در حد جنوب غربی شهر، جمعیت کمی زندگی می کردند و افراد یکی دو محله از شهر، راه عبورشان از این دروازه بوده و آن دو محله هم یکی محله کلیمی ها و دیگری محله دولت خانه بوده است. دروازه بان های این دروازه از سایر دروازه ها بیشتر بوده و به دلیل متصل بودن به ارگ دولتی به دروازه دولت نیز معروف بوده است. در تابستان بیشتر خربزه و هندوانه که از دهات اختیارآباد، زنگی آباد، حسن آباد و … به شهر می آمد از همین دروازه وارد شهر می گردید. این دروازه چون رو به خرابی و انهدام نهاده بود، قبل از سایر دروازه های دیگر [[کرمان]] خراب شد و امروز اثری بجز اسم از آن باقی نیست.<ref name=":0" />
[[پرونده:دروازه_ناصری_کرمان.jpg|بندانگشتی|دروازه ناصری]]
== دروازه ارگ (باغ نظر) ==
'''دروازه ارگ''' به دلیل اینکه در مقابل باغ نظر قرار گرفته بود به دروازه باغ یا دروازه باغ نظر معروف شد. این دروازه در سال 1225 هجری قمری به امر [[ابراهیم خان ظهیرالدوله|ابراهیم خان ظهیر الدوله]] ساخته شد که در محدوده بیمارستان شهید باهنر قرار داشت. از این دروازه ایاب و ذهاب افراد شخصی صورت نمی گرفت و بیشتر روزها بسته و هر موقع حکومت یا مامورین حکومتی می خواستند وارد و یا خارج شوند دروازه باز و بسته می شده است. این دروازه را می توان یکی از دروازه های دولتی و مخصوص به مامورین دولت دانست و هر موقع جشن های دولتی رخ می داد این دروازه را با قالی و پارچه های اطلس و چراغ زینت می دادند. دروازه ارگ از آجر سفید و نیمه آجرهای ضربی ساخته شده بود و کاشی در آن به کار نرفته و گویا بر در آن سنگ مرمر سفیدی نصب و اسم بانی و تاریخ اتمام دروازه بر آن سنگ، منقوش بوده است.
این دروازه به دستور رئیس قشون [[کرمان]] (سردار نصرت) خراب شد و خندق های اطراف آن را پر و مسطح کردند. غیر از این دروازه در محل [[میدان باغ (ارگ)|میدان ارگ]] فعلی روبروی در ورودی [[بازار کرمان|بازار]] دروازه کوچکی وجود داشت که آن را هم دروازه ارگ می نامیدند و در طرف چپ این دروازه اداره نظمیه قرار داشت و تمام ادارات حکومتی در محوطه دروازه ارگ و دروازه نظر قرار داشته که در حال حاضر نیز بیشتر ادارات دولتی در همان اراضی ساخته شده است.<ref name=":0" />
== دروازه ناصری ==
'''دروازه ناصری''' که در شرق شهر بوده، بر پنج دروازه دیگر [[کرمان]] برتری داشته است، سردر و ستون های این دروازه از کاشی های سیاه، آبی و بنفش با اشعاری منقوش بر آنها، ساخته شده بود. این دروازه در طرف راست خیابان ناصریه قرار داشت. در بعضی از کتاب های تاریخی [[کرمان]] نوشته اند دروازه ناصریه به دستور امیر تیمور گورکانی ساخته شده است ولی این روایتی ضعیف است و بعضی عقیده بر آن دارند که این دروازه به دستور امیر شاهرخ ساخته شده و دروازه، برج و خندق اطراف، به دستور او تعمیر و مرمت شده است. موقع هجوم لشکریان [[آقامحمدخان قاجار|آقا محمدخان قاجار]]، [[لطفعلی‌خان زند|لطفعلی خان زند]] از همین دروازه به طرف [[بم]] فرار نموده است. امروزه از این دروازه اثری باقی نمانده و خیابان ناصریه [[کرمان]] به مناسبت اسم همین دروازه که در آن قرار داشته، ناصریه نامیده می شود.<ref name=":0" />
== جستارهای وابسته ==
سطر ۳۹ ⟵ ۷۶:
== منابع ==
{{پانویس}}
{{استان کرمان}}
[[رده:آثار دوره قاجاریان در کرمان]]
[[رده:مختصات نیازمند به بازبینی]]
[[رده:بناهای تاریخی شهرستان کرمان]]
[[رده:آثار تاریخی کرمان]]
| |||