فهرست شاهنشاهان ساسانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''[[ساسانیان|شاهنشاهی ساسانی]]''' نام خاندانی [[ایران]]ی است که از سال [[۲۲۴]] تا [[۶۵۱|۶۵۱ میلادی]] (به مدت ۴۲۷ سال) بر ایران که در آن زمان ایران‌شهر خوانده می‌شد فرمانروایی کردند؛ بنیان این [[امپراتوری|شاهنشاهی]] یکپارچه را [[اردشیر بابکان]] (یا ارتخشتره؛ از ''ارت'': مقدس، ''خشتره'': شهریار)<ref name="زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر پاپکان">زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر<span title="بابکان" class="CheckDictation-marked CheckDictation-marked-پاپکان" id="tool-.D9.BE.D8.A7.D9.BE.DA.A9.D8.A7.D9.86" style="background-color: rgb(255, 200, 145);"> پاپکان،</span> صادق هدایت، انتشارات<span title="آزادشهر" class="CheckDictation-marked CheckDictation-marked-آزادمهر" id="tool-.D8.A2.D8.B2.D8.A7.D8.AF.D9.85.D9.87.D8.B1" style="background-color: rgb(255, 200, 145);"> آزادمهر،</span> چاپ نخست ۱۳۸۴</ref> بنا کرد. دودمان ساسانی آخرین دودمان پیش از دوره اسلامی در ایران بودند. شاهنشاهان ساسانی که ریشه‌شان از استان [[پارس]] بود،<ref>[http://www.art-arena.com/sass1.htm art-arena.com]، بازدید: ژوئن ۲۰۱۰.</ref> بر پهنه بزرگی از [[آسیا|آسیای باختری]] چیرگی یافته، گستره فرمانروایی خود؛ کشور ایران (به پهلوی کتیبه‌ای {{پهلوی ج|a}}{{پهلوی ج|y}}{{پهلوی ج|r}}{{پهلوی ج|a}}{{پهلوی ج|n}}{{پهلوی ج|sh}}{{پهلوی ج|t}}{{پهلوی ج|r}}{{پهلوی ج|y}}) را برای نخستین بار پس از هخامنشیان، یکپارچه ساخته و زیر فرمان تنها یک دولت شاهنشاهی آوردند<ref name="کارنامه اردشیر بابکان">کارنامه اردشیر بابکان، از متن‌های دوره ساسانی</ref>. پایتخت ایران در این دوره، شهر [[تیسفون]] در نزدیکی [[بغداد]] در عراق امروزی بود.

جامعه ساسانی به صورت طبقاتی اداره می‌شد. جامعه به چهار طبقه موبدانموبدان، - جنگاوران -جنگاوران، دبیران و پیشه ورانپیشه‌وران تقسیم می‌شد.<ref>ایران در زمان ساسانیان - آرتور کریستینسن - {{شابک|964-351-285-1}}، صفحه ۱۱۰</ref> دین رسمی نیز زرتشتی بود و اوستا و زند منابع اصلی حقوقی و دینی حکومتی محسوب می‌شدند.<ref>ایران در زمان ساسانیان - آرتور کریستینسن - {{شابک|964-351-285-1}}، صفحه ۶۹</ref>

=== اردشیر دوم (ساسانی) ===

در مورد ترتیب و نام‌های شاهان ساسانی، بعد از [[شهربراز]]، اتفاق نظر بین همهٔ مؤرخین وجود ندارد. [[ابراهیم پورداوود|پورداود]] نوشته است که از مرگ [[خسرو پرویز|خسروپرویز]] تا به سرکار آمدن [[یزدگرد سوم]] یازده تن به شاهی رسیدند. این شاهان نزد برخی از نویسندگان ده تن و نزد برخی دیگر یازده و دوازده تن یاد گردیده‌اند.<ref>پورداود، ص ۳۷۵</ref>

بنابر نظر [[زرینعبدالحسین کوبزرین‌کوب|زرین‌کوب]] در خراسان، دعوی سلطنت داشت و تنها قسمت‌های شرقی ایران، پادشاهی او را پذیرفتند.<ref name="زرین کوب، ص ۵۲۹">زرین کوب، ص ۵۲۹</ref> از طرفی دیگر برخلاف نظر تاریخ‌دانان سکه‌های کم‌یابی از خسرو سوم کشف شده‌است که در تیسفون، استخر و کرمان ضرب شده‌اند.<ref name=gtsh35>{{پک|مشیری|اسفند ۱۳۵۲|ک=نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان|ص=۳۵}}</ref>

[[جوانشیر]] پسر [[خسرو پرویز]] و [[گردیه]] بود و بمدت یکماه سلطنت کرد.<ref>فرهنگ ادبیات فارسی، ص ۱۲۰۳</ref> سلطنت [[جوانشیر]] پسر خسرو پرویز و گردویه خواهر [[بهرام چوبین]] کوتاه بود و با مرگ او بسر آمد و سلطنت به [[بوراندخت|پوران‌دخت]] رسید.<ref name="زرین کوب، ص ۵۲۹"/>

[[کریستنآرتور سنکریستنسن|کریستنسن]] نوشته‌است، [[هرمز ششم|هرمز پنجم]] و [[خسرو چهارم]] که جز نامی از آن‌ها معروف نیست، این دو تن فقط در بعضی از قسمت‌های کشور، به پادشاهی پذیرفته شدند.<ref name="کریستن سن، ص ۵۲۲"/> از طرفی دیگر برخلاف نظر کریستن سن بررسی‌های سکه‌شناسان نشان می‌دهد که، هرمز پنجم فقط در قسمتی از ایران پادشاهی نکرداست و تعداد زیادی از سکه‌های او ضرب [[تیسفون]] است همچنین سکه‌های دیگری نیز از وی ضرب ری و استخر پیدا شده‌اند. هیچ سکه‌ای از سال اول پادشاهی او یافت نشده‌است اما سکه‌های سال دوم او بسیار فراوان هستند. به نظر برخی از محققان هرمز پنجم کسی جز [[فرخ‌هرمز|سپاهبد فرخ هرمزد]] پدر [[رستم فرخزاد]] نمی‌تواند باشد.<ref name="gtsh35"/>

[[خسرو چهارم|فرخزاد خسرو]]، بمدت شش ماه یا به گفتهٔ دیگر یکسال پادشاهی کرد و به پایتخت ایران [[تیسفون]] دست یافت.<ref name="کریستن سن، ص ۵۲۲"/> بلعمی نوشته است، مردی دیگر از [[نصیبین]] به پادشاهی به [[تیسفون]] آوردند که نام او فرخ زاد خسرو و از فرزندان [[خسرو پرویز]] بود، از دست [[شیرویه]] گریخته و زنده مانده بود. او را به پادشاهی نشاندند ولی ملک سامان نگرفت. او را نیز بکشتند و پس از او هیچکس را نیافتند که شایسته پادشاهی باشد. همچنان متحیر بودند تا یزدگرد پسر شهریار را که پنهان بود به پادشاهی برگزیدند.<ref>بلعمی، ص ۱۲۰۹</ref> [[خسرو چهارم|فرخزاد خسرو]] مدتی کوتاه پادشاهی کرد و بعد از او یزدگرد را از استخر بیافتند.<ref>طبری، ص ۷۸۵</ref> دکتر ملک ایرج مشیری (سکه‌شناس) عقیده دارد که برخلاف آنچه در متون تاریخی آمده‌است، سکه‌هایی از [[خسرو چهارم]] موجوداست که ضرب [[تیسفون]] است و این نشان می‌دهد که این این پادشاه فقط بر قسمتی از ایران حاکم نبوده‌است.<ref>نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان، مقالهٔ سکه‌های ساسانی، ص ۴۱</ref>

فهرست شاهان [[ساسانیانشاهنشاهی ساسانی|ساسانی]] به ترتیب زمان حکومت :

|!۱

|!۲

|!۳

|!۴

|!۵

|!۶

|!۷

|[[نرسه|نرسی]]

|!۸

|!۹

|[[آذرنرسه|آذرنرسی]]

|!۱۰

|!۱۱

|!۱۲

|!۱۳

|!۱۴

|!۱۵

|!۱۶

|!۱۷

|!۱۸

|!۱۹

|!۲۰

|!۲۱

|!۲۲

|[[خسرو انوشیروان|انوشیروان]]

|!۲۳

|!۲۴

|!۲۵

|!۲۶

|colspan="10" align=center style="background-color:Lightgreen" |'''[[خاندان اسپهبد|خاندان اسپهبدان]]'''

|!۲۷

|!۲۸

|[[شیرویه|قباد دوم]]

|!۲۹

|!۳۰

|!۳۱

|!۳۲

|!۳۳

|!۳۴

|از نوادگان [[خسرو انوشیروان|انوشیروان]]

|!۳۵

|[[آزرمی‌دخت|آزرمیدخت]]

|!۳۶

|colspan="10" align=center style="background-color:Lightgreen" |'''[[خاندان اسپهبد|خاندان اسپهبدان]]'''

|!۳۷

|!۳۸

|!۳۹

|!۴۰

|! -

|! -