سرخس: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Arioferdows (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۴:
[ محصولات شهرستان: خربزه باخرمن، پسته، پنبه، گندم، هندوانه ، یونجه ،علوفه]
|پانویس=}}
'''سَرَخْس'''، شهری [[مرزهای ایران|مرزی]] در [[استان خراسان رضوی]] و مرکز [[شهرستان سرخس
== جمعیت ==
خط ۴۱:
{{جمعیت تاریخی|۱۳۵۵|۶۸۰۶|۱۳۶۵|۱۶۵۵۹|۱۳۷۰|۲۲۲۷۱|۱۳۷۵|۲۸۵۴۷|۱۳۸۵|۳۳۵۷۱|۱۳۹۰|۳۷۱۶۲|۱۳۹۵|۴۲۱۷۹|align=center}}
== '''مکان جغرافیایی
شهرستان سرخس، با پهنهای بیش از ۵ هزار کیلومتر مربع، در شمال خاوری استان خراسان، در کنار مرز ایران و [[جمهوری ترکمنستان]] در۱۸۰ کیلومتری شرق مشهد قرار دارد. تقریباً بین دو نصف النهار ۳۰ تا ۶۰ و ۱۵ تا ۶۱ درجه شرقی و بین دو مدار ۳۶ و ۳۶ تا ۴۰ درجه شمالی قرار گرفتهاست. حد طبیعی منطقه را در جنوب، رودخانه [[کشف رود]] و حد شرقی را [[رود تجن]] (از پیوستن رودخانه [[هریرود]] و [[کشف رود]]) و حدود طبیعی غربی و جنوب غربی را آخرین امتدادهای ارتفاعات [[کپه داغ]] مشخص مینماید.
این شهرستان از سوی شمال و خاور به جمهوری ترکمنستان، از باختر به [[شهرستان مشهد]] و از جنوب به [[شهرستان تربت جام]] محدود است و در حد فاصل حاشیه خارجی صحرای قره قروم با لبه فلات ایران قرار گرفتهاست هوای سرخس معتدل و خشک بوده، بیشترین درجه حرارت در تابستانها، ۵۰ درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستانها، ۱۵ درجه زیر صفر است. میانگین باران سالیانه سرخس به ۱۸۰ میلیمتر میرسد. رود هریرود که در ۲ کیلومتری خاور سرخس مرز مشترک ایران و ترکمنستان را تشکیل داده است. شهر سرخس در دشت قرار گرفته و از بلندی مهمی برخوردار نیست. جمعیت این شهرستان براساس آمار سال ۱۳۷۵ برابر با ۷۳۶۰۴ نفر است که از این تعداد ۲۸۵۴۷ نفر در [[مرکز شهرستان]] زندگی میکردند.
==
{{اصلی|تاریخ سرخس}}
[[پرونده:Sharaf-1.jpg|بندانگشتی|[[رباط شرف]] در ۴۷ کیلومتری غرب سرخس]]
نام باستانی
سرخس بر سر راه [[مرو]] به [[نیشابور]] و عراق عجم قرار این شهر روزگاری از کانونهای علم و دانش بوده و بواسطه داشتن مدارس و کتابخانههای زیاد شهرت داشتهاست، در سالهای اخیر نیز به دلیل فراهم آوردن موقعیتهای تجاری، این محل دارای اهمیت است. [[حکیم ابوالقاسم فردوسی]] در شاهنامه، در داستان جنگ هفت گردان، از سرخس یاد کردهاست؛
سرخس در سده نخست هجری قمری، به دست [[حمله اعراب به ایران|مسلمانان]] افتاد. این شهر در روزگار آلب ارسلان گسترش و اعتبار بسیار یافت، بهطوریکه وی آن جا را مقر خود قرار داد. سرخس در سدههای نخستین اسلامی و حتی تا زمان ابن بطوطه از شهرهای بزرگ خراسان بهشمار میرفتهاست. وی میگوید: {{نقل قول|«… طغاتیمور با ۵۰ هزار سپاهی به نبرد سربداران رفت. لیکن شکست خورد و شهرهای سرخس، الزاوه و توس که از بزرگترین شهرهای خراسان بودند به دست سربداران افتاد…».}} امروزه شهر سرخس، مرز بین ایران و ترکمنستان است، سرخس پیشین که در سوی راست هری رود قرار داد، در دست ترکمنستان میباشد و سرخس نو در دست ایران است. در ۱۸۸۴ م، روسها سرخس کهنه ایران را همراه مرو و عشقآباد، اشغال کردند و بدین ترتیب در مرز ایران و افغانستان از [[دریای مازندران]] تا ترکستان چین، استقرار یافتند.▼
▲سرخس از دیرباز به نامهای «ساریگو»، «ساریکا»، «سرخس نو»، «سرخس ناصری» و «سرخس افراسیابی» خوانده شدهاست. [[حکیم ابوالقاسم فردوسی]] در شاهنامه، در داستان جنگ هفت گردان، از سرخس یاد کردهاست؛ کهنترین متن فارسی که از سرخس سخن گفته، «حدودالعالم» (۳۷۲ هـ. ق) است، که میگوید: «سرخس شهری است بر راه و اندر میان بیابان نهاده … جایی با کشت و برز بسیار است، و مردمانی قوی ترکیباند و جنگی، و خواسته ایشان شتر است».
▲سرخس در سده نخست هجری قمری، به دست مسلمانان افتاد. این شهر در روزگار آلب ارسلان گسترش و اعتبار بسیار یافت، بهطوریکه وی آن جا را مقر خود قرار داد. سرخس در سدههای نخستین اسلامی و حتی تا زمان ابن بطوطه از شهرهای بزرگ خراسان بهشمار میرفتهاست. وی میگوید: «… طغاتیمور با ۵۰ هزار سپاهی به نبرد سربداران رفت. لیکن شکست خورد و شهرهای سرخس، الزاوه و توس که از بزرگترین شهرهای خراسان بودند به دست سربداران افتاد…». امروزه شهر سرخس، مرز بین ایران و ترکمنستان است، سرخس پیشین که در سوی راست هری رود قرار داد، در دست ترکمنستان میباشد و سرخس نو در دست ایران است. در ۱۸۸۴ م، روسها سرخس کهنه ایران را همراه مرو و عشقآباد، اشغال کردند و بدین ترتیب در مرز ایران و افغانستان از [[دریای مازندران]] تا ترکستان چین، استقرار یافتند.
[[سنایی غزنوی]]، مثنوی [[سیرالعباد الی المعاد]] را در سرخس سروده و با مدح سیف الدین محمد بن منصور قاضی سرخس به پایان برده است.
سرخس در زمانی که [[عباس میرزا]] به خراسان آمد مورد تعارض وی قرار گرفت و عباس میرزا قریب
در سالهای اخیر با ایجاد [[پالایشگاه گاز خانگیران]] و استخراج گاز شیرین و ترش و لوله کشی به نواحی مصرف، و بهرهبرداری از راه آهن مشهد – سرخس – تجن و ترانزیت جادهای (یکصدوچهل هزار تریلی در سال) توسعه و رونق یافته و برآبادانی وجمعیت سرخس افزوده شدهاست و هم چنین به واسطه همسایه گی با جمهوری ترکمنستان، دارای اهمیت نظامی و استراتژیک است.▼
دریاچه بزنگان تنها دریاچه طبیعی [[استان خراسان]] در این شهر است.▼
غار مرزداران در ۹۰ کیلومتری سرخس و غار بزنگان در ۶۵ کیلومتری سرخس واقع میباشند.▼
آرامگاه شیخ لقمان سرخسی در شمال شهر سرخس میباشد.▼
رباط شرف، محل اسکان کاروانسرایان قدیمی، در راه ابریشم و پل خاتون از بناهای تاریخی ساخته شده توسط خواهران گوهرشاد بودهاست.▼
اولین نماینده مجلس شهر سرخس [[محمد تقی بهار]] (ملکالشعرا) است و نماینده فعلی آقای قاضی زاده است.
== ''' بزرگان و نام آوران '''==
[[:رده:اهالی سرخس|فهرست مشاهیر و نام آوران]] شهر سرخس در ''[[:رده:اهالی سرخس|بخش اهالی سرخس]]'' قابل مشاهده است.
== صنایع و معادن ==▼
== '''جاذبه های گردشگری'''==
*[[سد دوستی]]
▲*[[دریاچه بزنگان]]، تنها دریاچه طبیعی [[استان خراسان]] در این شهر است.
*[[غار مرزداران]]، در ۹۰ کیلومتری سرخس
*[[رباط شرف]]، محل اسکان کاروانسرایان قدیمی، در راه ابریشم و
▲
*آرامگاه ابوالفضل حسن
*آرامگاه محمد بن جعفر
*مزار ابوعلیزاهر
*قدمگاه حضرت ابوالفضل در روستای سنگر
*[[زیارت هجده پیر]]، در [[مزداوند]]
مهمترین صنایع موجود در این شهرستان، صنایع مربوط به استخراج منابع گازی خانگیران است که غنی میباشد. معدن زغال سنگ آق دربند هم فعال است. منطقه ویژه اقتصادی با مدیریت [[تولیت آستان قدس رضوی]] حضرت [[آیت الله واعظ طبسی]] در حال احداث کارخانه نظیر تولید [[رب گوجه فرنگی]] و [[نیروگاه شمس سرخس|نیروگاه گازی در منطقه ویژه]] میباشد.
▲در سالهای اخیر با ایجاد [[پالایشگاه گاز خانگیران]] و استخراج گاز شیرین و ترش و لوله کشی به نواحی مصرف، و بهرهبرداری از راه آهن مشهد – سرخس – تجن و ترانزیت جادهای (یکصدوچهل هزار تریلی در سال) توسعه و رونق یافته و برآبادانی وجمعیت سرخس افزوده شدهاست و هم چنین به واسطه همسایه گی با جمهوری ترکمنستان، دارای اهمیت نظامی و استراتژیک است.
== '''کشاورزی و دام داری
فراوردههایش غلات، علوفه، صادرات کاکتوس، سبزی، پنبه، خربزه و صیفی است.
دامپروری گوسفند قره کل در این منطقه مرسوم است.
سطر ۸۵ ⟵ ۸۷:
در سرخس حیواناتی نظیر گرگ، روباه، شغال، مار، کبک و پلنگ دیده شدهاست.
== '''مراکز
[[دانشگاه پیام نور]] در رشتههای شیمی و ریاضی و حسابداری و دانشگاه [[علمی کاربردی]] با رشتههای روابط عمومی و کامپیوتر و بهرهبرداری پالایش گاز و [[دانشگاه آزاد اسلامی]] با رشتههای حسابداری و الکتروتکنیک در کاردانی و کارشناسی دانشجو میپذیرند.
|