دستگاه ایمنی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دستگاه ایمنی''' یا ''' سیستم ایمنی''' ([[انگلیسی]]: ''Immnue system'') بخشی از بدن است که وظیفهٔ شناسایی [[سلول|سلول‌ها]]‌ها و [[مولکول|مولکول‌های]]‌های خودی را از بیگانه و از بین بردن یا بی‌خطر کردن آن‌ها را برعهده دارد. گاهی به دلیل تشابه آنتی ژن،آنتی‌ژن، سلول‌های خودی با غیر خودیغیرخودی سیستم ایمنی به سلول‌های خودی حمله می‌کند.(بیماری های(بیماری‌های [[خودایمنی]])

| فوراً تماس به حداکثر پاسخ منجر می‌شود|| وجود تاخیرتأخیر بین تماس و حداکثر پاسخ

| || دارای اجزای [[ایمنی سلولی]] و [[ایمنی هومورال]]

* [[غشاء مخاطی|لایه‌های مخاطی]]: [[لوله گوارش]] با ترشح [[اسید معده]] موجب تخریب میکروب‌ها و از راه دفع مدفوع، سبب دفع میکروب‌ها می‌شود. همچنین مجاری ادراری که از راه دفع ادرار سبب دفع میکروب‌ها می‌شوند هم لایه‌های مخاطی دارند. در مجاری تنفسی مایع مخاطی و میکروب‌های بدام افتاده دران به کمک مژک‌های سلولی (با حرکت بیرونی مژک هامژک‌ها) این مجراها به حلق رانده شده و وبهشکل خلط به‌طور ارادی میتوانمی‌توان از بدن خارج کرده یا با بلعیدن ان به معده بازگشته شود و توسط شیره معده باعث تخریب میکروب میگرددمی‌گردد.

درصورتی که عوامل بیماری‌زا از سد دفاع غیر اختصاصی عبور کنند، با دفاع اختصاصی روبه‌رو خواهند شد. در این مکانیسم، علاوه بر [[ماکروفاژ|ماکروفاژها]]ها نوعی از [[گلبول سفید|گلبول‌های سفید]] به نام [[لنفوسیت|لنفوسیت‌ها]]‌ها نقش دارند که از [[سلول بنیادین|سلول‌های بنیادین]] [[مغز استخوان]] (مغز قرمز استخوان) حاصل می‌شوند. لنفوسیت‌ها به‌طور اختصاصی عمل می‌کنند، یعنی یک نوع خاصی از عوامل بیگانه را شناسایی و از بین می‌برند. لنفوسیت‌ها پس از به وجود آمدن نابالغ هستند و برای کسب ویژگی‌های لازم برای شناسایی و مبارزه با میکروب‌ها، باید تکامل یابند. بر اساس محل کسب تکامل، لنفوسیت‌ها را به دو دستهٔ [[لنفوسیت‌های B]] و [[لنفوسیت‌های T]] تقسیم می‌کنند. لنفوسیت‌های B در مغز استخوان و لنفوسیت‌های T در [[تیموس]] تخصص یافته‌اند.

لنفوسیت‌های بالغ توانایی شناسایی مولکول‌ها و سلول‌های خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست می‌آورند و وارد جریان خون می‌شوند. لنفوسیت‌ها بر سطح خود دارای گیرنده‌هایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از [[آنتی‌ژن]] (که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد) است. به این ترتیب، هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتی‌ژن خاصی را شناسایی کرده و از بین می‌برد. به همین علت می‌گوییم که لنفوسیت‌ها به‌طور اختصاصی عمل می‌کنند. برخی از لنفوسیت‌ها بین [[لنف]] و خون در گردش‌اند، و برخی دیگر در [[گره لنفی|گره‌های لنفی]]، [[طحال]]، [[لوزه|لوزه‌ها]]‌ها و [[آپاندیس]] جمع می‌شوند.

[[ایمنی هومورال]]<ref>Humors به معنای مایعات بدن؛ یعنی خون، لنف و مایع بین‌سلولی است.</ref> بخشی از دفاع اختصاصی است که به مبارزه با [[باکتری|باکتری‌ها]]‌ها و [[ویروس|ویروس‌های]]‌های موجود در مایعات بدن می‌پردازد و در آن لنفوسیت‌های B نقش دارند. لنفوسیت‌های B هنگامی که برای نخستین بار یه [[آنتی‌ژن|آنتی‌ژنی]] متصل می‌شوند، رشد می‌یابند، تقسیم می‌شوند و طی تغییراتی به [[پلاسموسیت]] و سلول‌های B خاطره تبدیل می‌شوند. پلاسموسیت‌ها پروتئین‌هایی به نام [[پادتن]] ترشح می‌کنند که در خون محلول هستند. هر نوع پادتن به به نوع خاصی آنتی‌ژن متصل می‌شود و آن را از بین می‌برد. نحوهٔ عمل پادتن‌ها گوناگون است. در بسیاری از موارد پادتن با اتصال به آنتی‌ژن‌های سطح عامل بیگانه، از اتصال آن به سایر سلول‌های بدن جلوگیری می‌کند، و موجب می‌شود میکروب به آسانی توسط ماکروفاژ بلعیده شود. سلول‌های B خاطره نیز در بدن در حالت آماده‌باش می‌مانند و درصورت برخورد دوباره با همان آنتی‌ژن، تعداد بیشتری پلاسموسیت و مقدار کمی سلول خاطره تولید می‌کنند. در نتیجه، پادتن با مقدار و سرعت بیشتر تولید می‌گردد و مبارزه با شدت بیشتری انجام می‌گیرد.

مکانیسم [[ایمنی سلولی]] به مبارزه با [[سلول|سلول‌های]]‌های آلوده به [[ویروس]] و [[باکتری]]، و [[سرطان|سلول‌های سرطانی]] می‌پردازد. در این روش، لنفوسیت‌های T نقش دارند. این سلول‌ها نیز، پس از اتصال با آنتی‌ژنی خاص، تکثیر پیدا کرده و انواعی از سلول‌های T را به وجود می‌آورند:

* [[سلول T خاطره|سلول‌های T خاطره]]: این سلول‌ها در حالت آماده‌باش در بدن می‌مانند.می‌مانند؛ و طریقه یطریقهٔ مبارزه واشنایی با ویروس را به نسل‌های بعدی انتقال می‌دهند.

گاه توانایی لنفوسیت‌ها برای شناسایی عوامل بیگانه از خودی مطلوب نیست. در [[پیوند عضو]]، دستگاه ایمنی عضو پیوندی را بیگانه تلقی کرده و به آن حمله می‌کند. در این حالت گفته می‌شود که ''پیوند پس‌زده'' شده‌است. برای جلوگیری از چنین روندی، آنتی‌ژن‌های سطح عضو پیوندی باید بیشترین شباهت ممکن را به سلول‌های فرد گیرنده داشته باشد (مانند خانواده؛ زیرا آنتی ژن‌هایآنتی‌ژن‌های سطح سلول‌های بدن آن‌ها با فرد گیرنده مشابه است) به علاوه، مصرف داروهایی (مانند داروهای کُرتُنی) برای تضعیف دستگاه ایمنی نیز تجویز می‌شود.

هنگامی که فرد برای نخستین بار در معرض یک آلرژن قرار می‌گیرد، لنفوسیت‌های B او فعال شده و پادتنی را ترشح می‌کنند. این پادتن، پس از ترشح، بر سطح [[ماستوسیت|ماستوسیت‌ها]]‌ها قرار می‌گیرند. در صورتی که فرد بار دیگر در معرض همان آلرژن قرار گیرد، آنتی‌ژن‌های آن به پادتن‌های موجود بر سطح ماستوسیت‌ها می‌چسبند. این موجب می‌شود تا سلول ماستوسیت گرانولهای حاوی میانجی‌های التهابی به خصوص [[هیستامین]] را آزاد کند، آزاد شدن این میانجی‌ها علایم آلرژی را به دنبال دارد: تورم، خارش، آبریزش بینی و چشم، قرمزی، تنگی نفس، ...

گاهی ممکن است در یک یا تعدادی از اجزای دستگاه ایمنی نقصی بروز کند. نقص ایمنی ممکن است مادرزادی یا در اثر عوامل محیطی (اکتسابی) باشد. [[ایدز]] مثالی بارز از نقص ایمنی اکتسابی است که در آن [[سلول‌های T کمک‌کننده]] مورد تهاجم قرار می‌گیرند و موجب تحلیل قدرت دفاعی بدن می‌شوند. برخی افراد نیز به‌طور مادرزاد فاقد غده [[تیموس]] هستند که موجب اختلال در بلوغ لنفوسیت‌های T می‌شود.