اردشیر بابکان: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== وضعیت شاهنشاهی اشکانی پیش از پایان ==

پس از مرگ [[کومودوس]] امپراتور روم در ۱۹۲ میلادی، رقابت بر سر جانشینی وی میان سردارانش —[[پسنیوس نیگر]] و [[سپتیموس سوروس]]— بالا گرفت؛ در این میان، [[بلاش پنجم]] شاهنشاه اشکانی تصمیم به حمایت از نیگر در برابر سپتیموس سوروس گرفت. بر پایهٔ تاریخ [[هرودین]]، شاهنشاه اشکانی تنها توانست از حاکمان محلی تابعش درخواهد که برای یاری رساندن به نیگر، لشکر بفرستند؛ چنین می‌نماید که بلاش پنجم ارتشی بزرگ در اختیار نداشته‌است. در نهایت در سال ۱۹۴ میلادی، سپتیموس سوروس پیروز کشمکش قدرت در روم شد؛ وی به میان‌رودان غربی با هدف بازپس‌گیری مناطق از دست رفته لشکر کشید؛ جزئیات دقیق این لشکرکشی مشخص نیست اما به هر روی «[[اسروئن]]» و «[[نصیبین]]» باز تسخیر شدند. سپتیموس سوروس سپس به دلیل شورش [[کلودیوس آلبینوس]] به روم بازگشت؛ در زمان بازگشت سپتیموس از میان‌رودان، وضع شاهنشاهی پارتی بسیار آشفته بود. سپتیموس سوروس در سال ۱۹۷ میلادی جنگ علیه اشکانیان را از سرگرفت.<ref>{{پک|Schippmann|۱۹۸۸|ف=BALĀŠ|زبان=en}}</ref> در همین میان بلاش پنجم، شورشی در شرق شاهنشاهی را سرکوب کرد؛ نارسس حاکم [[آدیابن]] (ناحیه‌ای در غرب [[دریاچه ارومیه]] کنونی) از پذیرش همراهی بلاش پنجم برای لشکرکشی بسوی شرق برای سرکوبی شورش سر باز زد؛ این عدم پذیرش و نیز روابط دوستانهٔ نارسس با روم، باعث حملهٔ بلاش پنجم به آدیابن و تخریب چند شهر از آن و نیز کشتن نارسس شد.<ref>{{پک|Hansman|۱۹۸۶|ف=ARBELA|زبان=en}}</ref>

[[پرونده:Septimius Severus busto-Musei Capitolini.jpg|بندانگشتی|چپ|150px|تندیس نمادین [[سپتیموس سوروس]]، پلازا نووو، [[تپه کاپیتول]]]] بلاش پنجم سپس به سوی نصیبین پیش رفت و آنجای را محاصره کرد اما با رسیدن کمک روم به شهر، بلاش پنجم از محاصره دست کشیده و موفق به تسخیر شهر نشد. پس از آن سوروس پیشروی در جهت فرات و رو به جنوب را آغازید و در این مسیر سلوکیه و بابل را بدون مقاومت اشغال کرد، اگرچه در اواخر سال ۱۹۸ میلادی در هنگام سقوط تیسفون، رومیان سخت جنگیدند. به هر روی رومیان نتوانستد مناطق اشغالی را در دست نگاه دارند؛ آنان به دلیل کمبود آذوقه و تدارکات مجبور به عقب‌نشینی شدند. رومیان در بازگشت تصمیم به تسخیر [[هترا]] گرفتند که موفق نشدند و در بهار ۱۹۹ میلادی، باز بخت خود را برای چیرگی بر هترا آزمودند که اینبار با تلفاتی سخت مجبور به دست‌کشیدن از سوریه شدند.<ref>{{پک|Schippmann|۱۹۸۸|ف=BALĀŠ|زبان=en}}</ref> در همین «ایام پُرتب و تاب شاهنشاهی بلاش پنجم» و تاختن و ویران ساختن میان‌رودان توسط سپتیموس سوروس بود که احتمالاً [[بابک پدر اردشیر|بابک]] بیشتر ایالت پارس را زیر حاکمیت خود متحد ساخته‌باشد.<ref>{{پک|فرای|۱۳۸۲|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۲۱۸}}</ref> علی‌الظاهر در آن گاه پیمان صلحی میان دو قدرت وقت بسته شد اگرچه مورخین باستانی هیچ سخنی از آن به میان نیاورده‌اند. به هر روی تا پیش از مرگ بلاش پنجم در سال ۲۰۶ یا ۲۰۷ میلادی و نیز مرگ سپتیموس سوروس در ۲۱۱ میلادی، روابط میان اشکانیان و رومیان صلح‌آمیز بود.<ref>{{پک|Schippmann|۱۹۸۸|ف=BALĀŠ|زبان=en}}</ref> پس از مرگ بلاش پنجم، پسرش [[بلاش ششم]] بر تخت شاهنشاهی تکیه زد ولیکن طولی نکشید که حاکمیتش از سوی برادرش [[اردوان پنجم]] به چالش کشیده شد.<ref>{{پک|Schippmann|۱۹۸۸|ف=BALĀŠ|زبان=en}}</ref> اردوان در حدود سال ۲۱۳ میلادی، شورشی را علیه برادرش بلاش ششم به راه انداخت و حاکمیت بخش بزرگی از شاهنشاهی پارت را به چنگ آورد؛ از سکه‌های یافت شدهٔ اردوان در [[همدان]] چنین برمی‌آید که بر سرزمین ماد فرمان می‌رانده‌است.<ref>{{پک|Schippmann|۱۹۸۶|ف=ARTABANUS|زبان=en}}</ref>