'''شطرنج''' یا '''چترنگ''' [https://parsianhandicrafts.com/product-category/%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D8%AA%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D9%86%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D8%B4%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%AC/ Chess] <ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Saleminejad|نام=Hossein|کد زبان=en|وبگاه=www.vajehyab.com|نشانی=https://www.vajehyab.com/dehkhoda/چترنگ|عنوان=معنی چترنگ {{!}} لغتنامه دهخدا|بازبینی=2018-07-22}}</ref> یک [[بازی]] دونفره است که بر روی [[صفحه شطرنج]] و با استفاده از [[مهرههای شطرنج]] ([[شاه (شطرنج)|شاه]]، [[وزیر (شطرنج)|وزیر]]، [[رخ (شطرنج)|رخ]]، [[فیل (شطرنج)|فیل]]، [[اسب (شطرنج)|اسب]] و [[سرباز (شطرنج)|سرباز]]) انجام میشود. هر یک از مهرههای شطرنج به شکل مخصوصی حرکت میکنند و قادر به زدن مهرههای حریف نیز هستند. هدف این بازی مات کردنِ حریف است؛ یعنی ایجاد وضعیتی که شاه حریف هیچ راهی برای فرار نداشته باشد. همچنین بازی درصورت تسلیم اختیاریِ یکی از بازیکنان نیز به پایان میرسد؛ این اتفاق معمولاً وقتی میافتد که شکست اجتنابناپذیر بهنظر برسد. بازی شطرنج همچنین در چندین حالت ممکن است با تساوی ختم شود. بازی شطرنج به سه بخشِ [[شروع بازی]] یا [[گشایش (شطرنج)|گشایش]]، وسط بازی و [[آخر بازی (شطرنج)|آخر بازی]] تقسیم میشود که در هر یک از این مراحل، تاکتیکها، استراتژیها و سبکهای متفاوتی بهکار بسته میشوند. مهرههای شطرنج دارای ارزش متفاوتی هستند و برای ثبتِ حرکات، با نمادهای ویژهای نوشته میشوند. شطرنج دارای تاکتیکهایی ازجمله [[چنگال (شطرنج)|چنگال]] و [[آچمز]] و دارای جنبشها و حرکات ویژهای مانند [[حرکت قلعه (شطرنج)|حرکت قلعه]]، [[آنپاسان]] و [[ترفیع پیاده]] است.
قدمت این بازی به سدهٔ ششم میلادی در شرق [[هندوستان]] بازمیگردد. نوع اولیهٔ شطرنج با نام [[زبان سانسکریت|سانسکریتِ]] ''[[چاتورانگا]]'' در [[امپراتوری گوپتا]] ابداع شد و در زمان حکومت [[انوشیروان|خسرو انوشیروان]] ساسانی به [[ایران]] معرفی شد. شطرنج در ایران، با کمی تغییر در قوانین بازی، نام [[شطرنج تاریخی ایران|چَترَنگ]] را بر خود گرفت و با فتح قلمرو [[ساسانیان|امپراتوری ساسانیان]]، توسط عربها در سراسر [[جهان اسلام]] رایج شد و «شطرنج» نام گرفت. ایرانیان و اعراب از [[قرن نهم میلادی]]، [[اروپا]] و [[روسیه]] را با شطرنج آشنا کردند؛ به همین دلیل در اغلب [[زبانهای اروپایی]] نام این بازی برگرفته از واژهٔ «شطرنج» یا «شاه» (مهرهٔ اصلی بازی) و نام بیشتر مهرهها هم برگرفته از نامهای فارسی و عربی آنهاست. در اروپا، رفتهرفته شطرنج دستخوش تغییراتی شد و با [[تغییر شکل]] حرکت برخی مهرهها پویایی و سرعت بازی افزایش یافت.
[https://www.linkedin.com/in/rasoul-lotfi-3797a3133/ کارگاه تولید شطرنج خاتم کاری]
== پیوند به بیرون ==
{{در پروژههای خواهر
|ویکیانبار = Chess
[https://parsianhandicrafts.com/product-category/%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D8%AA%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D9%86%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D8%B4%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%AC/ گالری شطرنج دست ساز]
}}
* [http://www.fide.com/ وبگاه رسمی سازمان بینالمللی شطرنج جهان (فیده)]