سید روح‌الله خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

وی در [[حوزه علمیه]] به تحصیل [[فقه]]، [[فلسفه اسلامی]] و [[عرفان]] پرداخت و در سال ۱۳۱۳ به [[اجتهاد]] رسید؛ البتّهرسید. خمینی، نه از کسی اجازهٔ اجتهاد گرفته و نه به کسی، چنین اجازه‌ای داده‌است؛<ref>تارنمای جماران، اجازات در سیره نظری و عملی امام خمینی</ref> فقط، یک اجازه‌نامهٔ روایی از [[محمّد رضا مسجدشاهی اصفهانی]] دارد.<ref>خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث (اربعین)، حدیث اول</ref> پس از درگذشت [[سید حسین بروجردی]] (۱۳۴۰ ش)، جزو نامزدهای [[مرجعیت]] بود. سپس، به مبارزه با سیاست‌های [[محمدرضا پهلوی]] به خصوص [[انقلاب سفید]] پرداخت و به دلیل اعتراض به تبعیت شاه از سیاست [[اسرائیل]] و [[آمریکا]]، در عاشورای ۱۳۴۲ خورشیدی، ۱۰ ماه زندانی شد و سپس در ۱۳۴۳ به دلیل سخنرانی علیه اعطای [[کاپیتولاسیون در ایران|کاپیتولاسیون]] به مستشاران نظامی آمریکایی، تبعید شد. وی ۱۴ سال در تبعید زیست، که حدود یک سال در [[ترکیه]]، سپس [[عراق]]، و در پایان چند ماه در [[فرانسه]] بود. طی این مدت پیگیر اوضاع سیاسی ایران بود، با ارسال پیام و اعلامیه، [[اسلام‌گرا]]یان و مخالفان را رهبری و به تدوین نظریه [[ولایت فقیه]] پرداخت. به عنوان رهبر انقلاب، [[شورای انقلاب]] و [[دولت موقت ایران|دولت موقت]] را تشکیل داد. پس از خروج شاه از ایران، در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ [[بازگشت سید روح‌الله خمینی به ایران|خمینی به ایران بازگشت]] و در ۲۲ بهمن انقلاب پیروز شد.

با فرمان وی، [[کمیته امداد]]، [[جهاد سازندگی]]، [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.ion.ir/News/208810.html|عنوان=نحوه شکل‌گیری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در گفتگو با دکتر علی دانش منفرد نخستین فرمانده سپاه|ناشر=[[ایران آنلاین]]|تاریخ=۲ اردیبهشت ۱۳۹۶|تاریخ بازبینی=۱۴ خرداد ۱۳۹۶}}</ref> [[نهضت سوادآموزی]]، [[سازمان بسیج مستضعفین]]، و [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] تشکیل شد، اما [[نیکی کدی]] در سال ۲۰۰۳ می‌نویسد که با انقلاب ایران انتظار همگانی برای آزادی و برابری اجتماعی نسبت به زمان شاه برآورده نشدشد.<ref name="ToolAutoGenRef3">{{پک|Nikki R. Keddie|۲۰۰۶|زبان=en|ک=Modern Iran|ص=241}}</ref> گرچه بنا به گزارش‌های اخیر بین‌المللی و ایرانی، شاخص‌های آموزش، بهداشت، صنعت و عدالت اقتصادی ایران در مقایسه با قبل از انقلاب بهبود چشمگیر داشته‌است.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Financial Tribune|تاریخ=2017-02-10|عنوان=Economic Progress Post Islamic Revolution|نشانی=https://financialtribune.com/articles/economy-business-and-markets/59289/economic-progress-post-islamic-revolution|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-06-03}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=روزنامه دنیای اقتصاد|عنوان=بررسی وضعیت توزیع درآمد در سی سالگی انقلاب اسلامی|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سرمقاله-28/497158-بررسی-وضعیت-توزیع-درآمد-در-سی-سالگی-انقلاب-اسلامی|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-06-03}}</ref>

وی هنگام مرگ در خرداد ۱۳۶۸، دولتی نسبتاً قوی، اما با مشکلات عظیم اقتصادی، اجتماعی و سیاست خارجی به ارمغان گذاشت.<ref name=ToolAutoGenRef7>{{پک|زبان=en|Nikki R. Keddie |۲۰۰۶|ک=Modern Iran|ص=262}}</ref> تشییع جنازه‌اش با حضور بیش از ۱۰ میلیون نفر، حدود یک ششم جمعیت آن زمان ایران، در کتاب [[رکوردهای گینس]] به عنوان شلوغ‌ترین تشییع جنازه تاریخ ثبت شد.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-percentage-of-population-to-attend-a-funeral/ | عنوان=Largest percentage of population to attend a funeral | ناشر=guinnessworldrecords}}</ref> به نوشته [[یرواند آبراهامیان]]، هرچند عده‌ای خمینی را یک روحانی سنتی می‌دانند، ولی او ازلحاظ نظریه سیاسی و استراتژی [[پوپولیسم|پوپولیستی]] مذهب‌گرای خود، نوآور مهمی در ایران بود.<ref>آبراهامیان، یرواند، ''ایران بین دو انقلاب''، نشر نی، چاپ اول، ۱۳۷۷، ص۵۹۱</ref> در مقابلمقابل، نزدیکان و طرفداران خمینی از جمله نوه او [[سید حسن خمینی]] معتقدند رهبری خمینی نه پوپولیستی بلکه مردمی بوده چرا که او همزمان با توجه به مصالح مردم برای نظرات علمی کارشناسان ارجحیت قائل بوده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=خبرگزاری جمهوری اسلامی|عنوان=پوپولیسم انرژی جامعه را ازبین می‌برد/ازدیدگاه امام، ساختن جامعه ازعبادت مستحبی مهمتر است|نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/81763418/|زبان=fa-IR|تاریخ بازبینی=2018-06-03}}</ref>

خمینی در [[دهه ۱۳۱۰|دههٔ ۱۳۱۰]] به هیچ فعالیت سیاسی آشکاری دست نزد.<ref name="Said">-Said Amir Arjomand, After Khmoeini, Iran under his successors, Oxford University, pp. 18-30</ref> با این‌که او با معدود علمایی که به‌صورت آشکار به اقدامات رضاشاه اعتراض می‌کردند، همدردی داشت اما هیچگاه آشکارا وارد صحنه اجتماعی نشد.<ref name="Said" /> عباس میلانی می‌نویسد که دوران رضا شاه، دوران محدودیت و عقب‌نشینی برای روحانیت بود و خمینی به مانند سایر روحانیون تنها برای بقا تلاش می‌کرد. با رفتن رضا شاه و شروع جنگ جهانی این فضا تغییر کرد.<ref name="Abbas" />

اولین حضور خمینی در سطح اجتماع، چند سال بعد از شروع سلطنت محمد رضا پهلوی و در اوایل دهه چهل زندگی او بود. در سال ۱۳۲۳، خمینی بطور ناشناس و بدون امضا، کتاب [[کشف‌الاسرار]] را در مقابل کتاب [[اسرار هزار ساله]] ضد کسانی نوشت که اصلاحات در شیعه را تبلیغ می‌نمودند. خمینی در این کتاب به کسانی ماند [[علی‌اکبر حکمی‌زاده]] روزنامه‌نگار، روحانی اصلاح طلب، [[محمدحسن شریعت سنگلجی]] و همچنین به کسانی مانند کسروی حمله نمود.<ref name=Said /> این کتاب نشان دهنده موضع سنتی و سخت خمینی در برابر چالشگران روحانیت شیعه و همچنین [[مدرنیته]] است. او در این کتاب حملات اصلاح طلبان را جزئی از نقشه [[امپریالیسم]] برای نابودی شیعه می‌دانست.<ref name=Said /> روحیهٔ مبارزه‌طلبی و تمرد{{مبهم}} خمینی الهام‌بخش اولین اثر منتشرشده توسط او، یعنی کشف‌الاسرار (تهران، ۱۳۲۴ هجری شمسی) بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://gemsofislamism.tripod.com/khomeini_works.html#answer_kashf_al-asrar| عنوان = Ayatollah Khomeini's Gems of Islamism| تاریخ بازدید = ۵ سپتامبر ۲۰۱۱| نویسنده = Elmer Swenson| ناشر = Gems of Islamism| زبان = انگلیسی}}</ref>

انتقادات [[احمد کسروی]] از برخی عقاید مذهبی شیعه منجر به سوءقصد به وی از سوی روحانی ۲۱ ساله‌ای به نام [[سید مجتبی میرلوحی|نواب صفوی]] در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۲۴ شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/03/120313_l44_kasravi_amini_murder.shtml گمانه‌ها در فتوای قتل کسروی]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> کسروی از این سوء قصد جان سالم بدر برد، اما گروهی از اعضای [[فدائیان اسلام]] در اسفند همان سال وی را هنگامی که در کاخ دادگستری تهران، به اتهامات توهین به مقدسات پاسخ می‌داد، به طرز فجیعی به قتل رساندند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/03/120311_l44_kasravi_ahmad.shtml احمد کسروی، تجسم مدرنیته ایرانی با تناقض‌هایش]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>

به گفته [[حمید الگار]] پس از مرگ بروجردی (۱۳۴۰) خمینی به عنوان یکی از جانشینان بروجردی برای رهبری مذهبی مطرح شد. از نشانه‌های این امر، انتشار کتاب‌هایی در فقه و از جمله [[توضیح المسائل]] بود.<ref group="یادداشت">به گفته [[یرواند آبراهامیان|آبراهامیان]] توضیح المسائل خمینی در سال ۱۹۶۱ میلادی (۱۳۳۹–۱۳۴۰ خورشیدی) در نجف چاپ شد.[http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft6c6006wp&chunk.id=d0e37&toc.depth=1&toc.id=d0e37&brand=ucpress Abrahamian, ''Khomeinism'', p. 10]</ref> طولی نکشید که خمینی به عنوان مرجع تقلید جمع کثیری از شیعیان ایران شناخته شد.<ref name="al-islam4">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.al-islam.org/imambiography/4.htm| عنوان = The Years of Struggle and Exile, 1962-1978| تاریخ بازدید = ۵ سپتامبر ۲۰۱۱| نویسنده = Hamid Algar| ناشر = The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)| زبان =انگلیسی}}</ref> امابرخی بهمانند گفتهعباس عباسمیلانی میلانی،معتقدند، "پس از مرگ بروجردی، هرچند خمینی از مدرسان تأثیرگذار حوزه بود و مورد علاقه روحانیان نسل جوان بود، اما بطور قطع هم سطح سایر مراجع تثبیت شده قم نبود."<ref>{{پک|زبان=en|Milani|۲۰۱۱|ک=The Shah|ص=۱۴–۲۷}}</ref>

پس از انقلاب، با نظر خمینی احکام [[شریعت اسلامی]] نظیر اجرای [[قصاص]]، [[حدود شرعی]] و [[حجاب اسلامی]] زنان اجرا شد. همچنین، وی فرمان [[انقلاب فرهنگی]] را جهت تصفیه دانشگاه‌ها از ''به گفته وی'' «استادان و دانشجویان ضدانقلاب» صادر کرد، که در پی آن دانشجویان و استادان [[چپ (گرایش سیاسی)|چپ]]، [[لیبرال]] و [[بهایی]] اخراج شدند.<ref name="Moojan" /> دوران حکمرانی او همراه بود با درگیری مسلحانه در کشور و [[جنگ عراق و ایران|حمله عراق به ایران]]، که نهایتاً به افزایش قدرت طرفدارانش با پیروزی [[حزب جمهوری اسلامی]] در انتخابات مجلس اول و ریاست جمهوری دوم، حذف معمولاً خشونت‌آمیز گروه‌های مخالف به‌رغم مقاومتشان و افزایش اعمال کنترل [[ایدئولوژیک]]ی و رفتاری بر مردم انجامید.<ref name="ToolAutoGenRef3">{{پک|Nikki R. Keddie|۲۰۰۶|زبان=en|ک=Modern Iran|ص=241}}</ref> بگفته [[خامنه‌ای]] خمینی مخالفان نظام را اعدام می‌کرد،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|تاریخ=۲۹ اکتبر ۲۰۱۱|نشانی=http://www.alarabiya.net/articles/2011/10/29/174373.html|عنوان=امام خمینی مخالفان نظام را اعدام می‌کرد و من فقط زندانی می‌کنم|ناشر=العربیه.نت|تاریخ بازبینی=}}</ref> [[صادق خلخالی]] صدها نفر از مسئولان نظام سابق و هزاران نفر [[دگراندیش]] را از جمله در کردستان [[اعدام]] یا [[تیرباران]] نمود که شامل سرکوب بسیاری از متحدان پیشین خودش نیز شد.<ref name="Said" /> بیش از ۳٬۰۰۰ نفر از [[اعدام زندانیان سیاسی (تابستان ۱۳۶۷)|زندانیان سیاسی تابستان ۱۳۶۷]] به [[حکم حکومتی]] او اعدام شدند.<ref name="Said" /><ref name="test">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/06/120620_l42_vid_trial.shtml دادگاه نمادین اعدام‌های مخالفان سیاسی ایران در لندن]، دقیقه 1:9.</ref>