پشتونوالی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
افغان پالیسی (بحث | مشارکتها) |
Vahidtaeid (بحث | مشارکتها) ابرابزار، اصلاح املا، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام، اصلاح نویسه، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح نویسه‌های عربی |
||
خط ۱:
{{پشتونها}}
'''پَشتونوالی''' {{به پشتو|پښتونوالی و نیز: پختونوالی}}
پشتونوالی (به معنای '''پشتون‌گری''') حکم [[قانون اساسی]] پشتون‌تباران را دارد و موضوع آن بیشتر مربوط به پاسداری از خانواده، طایفه، ملت و آبرو است.<ref>Rahman, Tariq, [http://www.khyber.org/publications/001-005/pashtolangformation.shtml Pashto Language & Identity Formation in Pakistan], in: Contemporary South Asia, July 1995, Vol 4, Issue 2, p151,20</ref>
خط ۶:
قوانین پشتونوالی بسیار قدیمی هستند و از سنت‌های کهن قبیله‌ای پیش از [[اسلام]] ریشه می‌گیرند. قوانین آن به‌ویژه کین‌خواهی و خون‌خواهی از جمله قوانین باستانی جوامع ایلی باستان است.<ref name="همان">همان.</ref>
قواعد پشتونوالی برای پشتونها حکم می‌کند که چه رفتاری «[[آبرو|آبرومندانه]]» و «[[شرف|شرافتمندانه]]» است و چه رفتاری چنین نیست. این احکام تقریباً همهٔ زندگی پشتونها را تحت نفوذ خود دارد و پیروی از پشتونوالی به عنوان شناسهٔ قومی حتی از گویشور بودن به [[زبان پشتو]] اهمیت بیشتری دارد.<ref name="همان" />
پشتونوالی قانونی بوده‌است که رهبران و جامعه پشتون افغانستان از زمان تشکیل این کشور کوشش داشته‌اند به آن محوریت بدهند.
خط ۱۴:
مستقل بودن، برابری و مردانگی از آرمان‌های این نظام قبیله‌ای هستند.
مفهوم کلیدی و اساسی در نظام پشتونوالی مفهوم [[ننگ]] است. ننگ در زبان پشتو در معنی قدیم خود در زبان‌های ایرانی یعنی در معنای شرف به‌کار می‌رود. فردی که «شرف و آبرو» برای گروه خود بیاورد باننگ و ستودنی است و فردی که با عدم رعایت قوانین سخت پشتونوالی شرافت گروه خود را لکه‌دار کند «بی‌ننگ» نامیده می‌شود که این بدترین توهین برای یک پشتون به‌شمار می‌آید.<ref name="Reformatorisch Dagblad">Ab Jansen, Missie onder heethoofden, in:
[http://www.refdag.nl/artikel/1249060/Missie+onder+heethoofden.html Reformatorisch Dagblad]، 10-02-2006 بازدید: نوامبر ۲۰۰۸.</ref>
مفهوم «[[ناموس]]» نیز جزئی از مفهوم ننگ به‌شمار می‌رود و هر [[مرد]] پشتون وظیفه دارد به‌ویژه [[زن|زنان]] جوان ازدواج‌نکردهٔ خانواده را تحت کنترل شدید بگیرد تا از ارتباط جنسی او با دیگران جلوگیری بشود.
هراس از غیبت و «حرف مردم» نیز باعث می‌شود تا بسیاری از مردان ترجیح بدهند زنان و دختران خویش را برای اطمینان خانه‌نشین کنند. به این مفهوم در میان پشتونها اصطلاحاً «پرده» گفته می‌شود.<ref name="Reformatorisch Dagblad" />
اندرونی خانه‌ها برای غیرمحرم‌ها منطقه ممنوعه هستند و گسترهٔ اندرونی در میان گروه‌های گوناگون پشتون مانند کوه‌نشینان، دشت‌نشینان و کوچ‌گردان تفاوت‌هایی دارد.<ref name="archive.is" />
غیرت، ننگ، ناموس، مهمان‌پذیری و [[شورا]] (جرگه) کلیدواژه‌های مفهوم پشتون‌گری هستند.
از مردان جوان انتظار می‌رود تا همیشه دست‌به‌اسلحه باشند و با کوچکترین [[اهانت|توهینی]] آماده جنگ و ستیز باشند. به این مفهوم ''توره'' (شمشیر) گفته می‌شود. از مردان سالمندتر انتظار می‌رود تا معقولانه عمل کنند و جوانان را آرام سازند. به این مفهوم در پشتو «عقل» گفته می‌شود.
هر مرد پشتون باید مردانگی و دلاوری خود را به صورتی انفرادی نشان داده و به اثبات برساند. این امر باعث شده تا نیروهای پشتون (و [[طالبان]]) روش جنگی شدیداً انفرادی داشته باشند.<ref name="Reformatorisch Dagblad" />
== کین‌خواهی ==
خط ۳۴:
== پشتونوالی و اسلام ==
بیشتر مردم پشتون قوانین پشتونوالی و [[شریعت]] اسلامی را یگانه یا هم‌سو می‌پندارند ولی روحانیان اسلامی تفاوت‌های زیادی میان این دو می‌بینند. این بدان مفهوم است که قوانین شریعت و قوانین پشتون والی را مساوی وبرابر
== دامادخیل و عروس خیل ==
اگر مرد جوانی از قریه دیگر زن گیرد
{{بخش-خرد}}
== مفاهیم مهم در پشتونوالی ==
واژه‌های پشتون در پرانتز آمده‌است:<ref>[http://www.afghan-aid.de/paschtunwali.htm paschtunwali]، بازدید: نوامبر ۲۰۰۸.</ref>
* مهمان‌نوازی ([[ملمستیا]])
* پناهنده گی (نانواتی)
سطر ۶۳ ⟵ ۶۲:
== منابع ==
{{پانویس|
{{ملی‌گرایی پشتون}}
{{موضوعات افغانستان}}
| |||