چلیپای ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
Aammiinn11 (بحث | مشارکت‌ها) جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار: برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
خط ۱۷:
== صلیب ایرانی ==
صلیب که عربی شده چلیپا می‌باشد سمبل و تندیس خورشید و [[مهرپرستی]] بوده‌است که نازی‌ها آن را به نشانی مشهور تبدیل کردند{{مدرک}} در فرهنگ آریایی به معنای بخت خوب و تولد دوباره است. می‌توان این صلیب را صلیب میترایی نامید. بعضی آن را از نشانه‌های خدای تموز نامیده‌اند [[خدای تموز]] نیز در واقع نام دیگر خورشید است (آفتاب چله تموز)
در لغت‌نامه دهخدا
البته مصحح برهان قاطع ذیل کلمهٔ [[چلیپا]] به غلط توضیح داده که چلیپامأخوذ از آرامی صلیبا (عربی صلیب) است. این توضیح نادرست است زیرا در فارسی حرف ص عربی به چ تبدیل نمی‌شود بلکه بر عکس چ فارسی در زبان عربی به ص یا س و ش و تش تبدیل می‌شودمانند:(چین = صین - چغندر= شمندر- چراغ = سراج)
فردوسی گوید:به درگاه بردند چندی چلیب + نسیم گلان آمد و بوی طیب.
خط ۲۷:
== آرامگاه داریوش بزرگ ==
یکی از چلیپاهای چهارگانه [[آرامگاه داریوش بزرگ]] است گوری صخره‌ای در کوه[[نقش رستم]] که در بلندای ۲۶ متری از تراز زمین جای گرفته‌است<ref name="ReferenceA">{{پک|مرادی غیاث‌آبادی|۱۳۸۶|ک=تمدن هخامنشی|ص=۶۲}}</ref> و [[کتیبه داریوش بزرگ در نقش رستم|سنگ‌نبشته‌ای]] در این مزار جای دارد که نشان می‌دهد گورگاه از آن داریوش یکم است.<ref name="ReferenceA" /> [[داریوش بزرگ]] در اکتبر ۴۸۶ پیش از میلاد درگذشت و در این آرامگاه که در دل کوهی سنگی تراشیده بود، جای گرفت.<ref>{{پک|Shahbazi|۱۹۹۴|ک=Darius I the Great|زبان=en}}</ref>
بلندای آن به ۳۸ متر می‌رسیده‌است.<ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۲۰۶}}</ref> پیکره و گسترهٔ نمای بیرونی آرامگاه و ویژگی‌های درونی آن، سراسر نوآوری است.<ref name="ReferenceB">{{پک|کخ|۱۳۷۷|ک=از زبان داریوش|ص=۳۳۸}}</ref> نمای بیرونی آرامگاه در صخره‌ای به بلندای ۶۰ متر کنده شده، همانند [[چلیپا]]یی است با بلندای ۲۲ متر که پهنای هر یک از بازوهای آن، ۱۰٫۹۰ متر است.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۵۷|ک=شرح مصور نقش رستم|ص=۳۹}}</ref> در بخش بالایی آرامگاه، داریوش بر اورنگی که مردم سرزمین‌های گوناگون بر دوش دارند، ایستاده و [[نماد فروهر]] بر فراز او و آتشدان شاهی در برابرش کنده‌کاری شده‌اند. درون آرامگاه ۹ گور وجود دارد که نشان می‌دهد افزون بر داریوش، نزدیکان وی نیز در آنجا آرمیده‌اند. بخش بیرونی آرامگاه دارای دو سنگ‌نبشته به زبان‌های [[فارسی باستان]]، [[زبان عیلامی|عیلامی]] و [[اکدی]] است که آوا و گفتاری مانند وصیت‌نامه و اندرزنامه دارد.<ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۲۰۷}}</ref>
دیواره چلیپا و پیرامون نقش رستم در بین مردم بومی به <dfn>حسین کوه</dfn>، <dfn>کوه استخر</dfn> یا <dfn>کوه نِفِشت</dfn> نامور است ولی [[کتزیاس]] از آن با نام <dfn>کوه دوگنبدان</dfn> یاد می‌کند<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۵۷|ک=شرح مصور نقش رستم|ص=۱۶}}</ref> و می‌گوید: «داریوش فرمان داد تا در کوه دوگنبدان آرامگاهی درآوردند.
[[پرونده:Top part of cross-like intrance at Darius the Great Tomb.JPG|بندانگشتی|چپ|250px|{{کوچک| بخش بالایی ورودی چلیپایی‌شکل آرامگاه}}]]
پیکره و گسترهٔ نمای بیرونی آرامگاه و ویژگی‌های درونی آن، سراسر نوآوری است.<ref name="ReferenceB" /> و هیچ نمونهٔ همانندی برای آن در [[خاور نزدیک]]، [[مصر]] و [[یونان]] پیدا نشده‌است.<ref>{{پک|Calmeyer|۱۹۷۵|ک=Zur Genese altiranischer |ص=۱۰۱–۷|کد زبان=en}}</ref> تنها چند گور صخره‌ای در شمال غربی ایران و [[کردستان عراق]] یافت شده‌است که به عنوان گور [[ماد]]ی و الگوی کار داریوش پنداشته می‌شود آرامگاه[[داریوش]] است.<ref name="ReferenceB" /> داریوش و جانشینانش آرامگاه‌های در سنگ کنده‌شده فراهم می‌آوردند.
شاخهٔ پایینی صلیب، بی‌نقش است و برای ایجاد دشواری در صعود، صیقل خورده‌است.<ref name="ReferenceB" />
== کاربردهای آیکونیک ==
| |||