بز: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان تصویر = یک [[بز پاکوتاه]] ایستاده بر [[کنده]]

"«بُز"» گونه ماده و "«کَل"» گونه نر این حیوان می باشدمی‌باشد.

به بچه‌بز یا بزِ خردسال، ''بُزغاله'' گویند.<ref>فرهنگ معین، سرواژهٔ «بزغاله».</ref> به بزغالهٔ شیرمست یا بزغاله شش‌ماهه ''کهره'' می‌گویند. بز بالغ نیز «پازن» و بز غالب (آلفا) گله تکشاد یا تَکّه نام دارد.

اولین شواهد از [[اهلی سازی]] بز در [[ایران]] یافت شده (حدوداً ده هزار سال قبل از میلاد) که نشان دهندۀدهندهٔ پرورش سازمان یافتۀیافتهٔ این حیوان است. گونه‌های والد Capra hircus aegagrus است که هنوز به طوربه‌طور وحشی (بز کوهی) از ترکیه تا بلوچستان یافت می‌شود.

بز در اوستا یاشت ۱۴٫۲۵ به عنوان یکی از اشکالی که Vərəθraγna اختیار می‌کند ذکر شده؛ در وندیداد ۵٫۵۲ شیر بز در زمره غذاهایی که زنانی که بچه مرده می‌زایند ممکن است مصرف کرده باشند آمده استآمده‌است. دو لفظ دیگر اوستایی، ازه «بز نر» و اسچانی «-بچه» در نیرنگستان و در دادستان ایک دنیگ در فهرست حیواناتی که قربانی می‌شوند و در پوندهیشن که گفته می‌شود کوجمترین گوسپند است ذکر شده. در بوندهیشن پنج سرده بز ذکر شده‌اند.

گونه‌های اهلی بز در جهان ایرانی در کل به‌طور سازمان یافته مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند، و تلاشی در جهت بهبود ژنتیکی آنها هم صورت نگرفته‌است. به نظر می‌رسد همگی به یک نوع تعلق داشته باشند، و شاخ‌های شمشیرگونه داشته باشند. مقطع آن دراز یا قدری مقعر است و پشم بلند سیاه یا به ندرت قهوه‌ای تیره‌ای دارد. واریاسیون‌های اصلی منطقه‌ای، که بازتاب دهندهٔ محیط زیست آن‌ها (استپ یا کوه) هستند، درازی مو رنگ بندیرنگ‌بندی سر و سم و فرم و درازی گوش‌ها و الی آخر هستند. وجود بزهای گونهٔ آنکارا در ایران و افغانستان محتمل است ولی جایی ثبت نشده، مثالهای منزوی را ممکن است بتوان در نتیجهٔ موتاسیون‌ها یافت ولی نه آن طور که در ترکیه رخ می‌دهد، از طریق تولید مثل گزینشی.

جمعیت بزها در جهان حدود ۶۶۶ میلیون رأس و در ایران حدود ۲۰ میلیون رأس تخمین زده شده‌است. این ارقام به وضوح اهمیت بز در جهان و ایران را نشان می‌دهند. در واقع، گرچه این حیوان در بازار ایران کمتر از گوسفند ارزش دارد، در تمامی نواحی که از دامداری امرار معاش می‌کنند به دلیل گسترهٔ محصولاتش و آسانی نگهداری بسیار مورد توجه است. بزها چیزهایی را می‌خورند که گوسفند نمی‌تواند بخورد، حتی در اراضی تعریف نشدهٔ حومهٔ شهرها، و نقش غیرقابل انکاری در مسیر سازی دارند. بدین ترتیب برای فقرا در ایران و افغانستان و بسیاری دیگر از مناطق خشک مانند آفریقا، بز نقشِ هم گاو و هم گوسفند را ایفا می‌کند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=BOZ – Encyclopaedia Iranica | وب‌گاهوبگاه=Encyclopædia Iranica | تاریخ=۱۹۸۹-۱۲-۱۵ | سال=۱۹۸۹ | پیوند=http://www.iranicaonline.org/articles/boz-the-domestic-goat | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=۲۰۱۵-۰۸-۲۵}}</ref>