شاهنامه کردی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Kurdish Shahnameh.JPG|300px|بندانگشتی|نمونهٔ دستنویس شاهنامه کردی از آرشیو کمیته میراث فرهنگی وژین]]

'''''شاهنامهٔ کردی''''' مجموعه‌ای از شعرهای رزمی به گویش [[هورامی]] از زبان [[گورانی]] است که از دیرباز به‌صورت شفاهی در میان مردم [[کرد]]<ref>{{cite web | title =شاهنامه در فرهنگ شفاهی کردی و ارمنی | url = http://english.paniranist.org/famousiranian/shahnamehkurdarmenia.pdf}}</ref> رواج داشته‌است. گاهی در میان مردم مکتوب کردن و بازسرایی بخش‌هایی از آن به [[الماس‌خان کنوله‌ای]] نسبت داده شده‌است.<ref>{{cite web | title =کرد پرِس؛ ''شاهنامهٔ کردی''، یکی از مهم‌ترین آثار ادبی ماست | url = http://www.kurdpress.com/En/NSite/FullStory/News/?Id=6302}}</ref>، اما این مسأله پشتوانه تاریخی ندارد و در واقع نسخ متعددی به دست افراد مختلفی مکتوب شده است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=شانامەی کوردی: ڕووسەم و زووراو|نام خانوادگی=چمن آرا|نام=بهروز|ناشر=مانگ|سال=١٣٩٥|شابک=978-600-7748-69-5|مکان=|صفحات=٢١-٢٢}}</ref>

==زبان شاهنامه کردی==

بیشتر شاهنامه کردی به [[گورانی]] نوشته شده است.<ref name=":0" /> هرچند در سنت شفاهی داستان‌های حماسی شاهنامه‌ای به سایر لهجه‌ها همچون [[سورانی]] وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ku|تاریخ=|وب‌گاه=|نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=4bEDbMh8I0s|عنوان=گفتگوی سیاوش گودرزی با کردستان تی وی}}</ref> گورانی که از لحاظ زبانشناسی تفاوت‌هایی با [[کرمانجی]] و [[سورانی]] دارد، سالها زبان ادبی بخش‌های وسیعی از مردمان ساکن زاگرس بوده است.<ref name=":2">{{یادکرد کتاب|عنوان=The Kurdish Shahnama and its Literary and Religious Implications|نام خانوادگی=Chaman Ara|نام=Behrooz|ناشر=CreateSpace Independent Publishing Platform; Auflage|سال=2015|شابک=1511523492|مکان=|صفحات=}}</ref> برخی گورانی را لهجه‌ای از کردی و برخی آن را مستقل از کردی می‌دانند. اما آنچه مورد تایید همگانست اینست که بخش قابل توجهی از [[ادبیات کردی]] به گورانیست.<ref name="iranicaonline.org">{{cite web | title =Encyclopedia Iranica: KURDISH WRITTEN LITERATURE | url = http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-written-literature}}</ref><ref name="ReferenceA">ده‌قه‌کانی ئه‌دبی کوردی عه‌لائه‌دین سه‌ججادی، چاپخانهٔ کۆڕی زانیاریی کورد، به‌غدا، 1978</ref><ref name="ReferenceB">خزانه دار، معروف (2002). تاریخ ادبیات کرد، جلد دوم، اربیل: نشر آراس،</ref><ref name="ReferenceC">سجادی، علاءالدین، "تاریخ ادبیات کردی،" چاپخانه معارف، بغداد، (چاپ اول)1951.</ref><ref name="Espeja R. G. 2009">Espeja R. G. (2009) "Kurdish Literature and its Contribution as a way for Universal Understanding of Humankind," Rojin publication</ref><ref name=ToolAutoGenRef1>احمدی، ج. "تاریخ ادبیات کردی از آغاز تا جنگ جهانی" انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، 1395.</ref> همین تفاوت نظرها درباره شاهنامه کردی هم وجود دارد. از این رو در سده بیست و بیست و یک یک متن با نامهای مختلف چون [[شاهنامه لکی]]،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شاهنامه لکی|نام خانوادگی=ایزد پناه|نام=حمید|ناشر=اساطیر|سال=١٣٨٤|شابک=۹۶۴-۳۳۱-۲۸۵-۲|مکان=|صفحات=}}</ref> شاهنامه کردی هورامی<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شانامەی كوردی (هەورامی)|نام خانوادگی=رشیدی|نام=محمد امین|ناشر=ناوەندی ڕۆشنبیریی هەورامان|سال=١٣٨٩|شابک=|مکان=سلیمانیه|صفحات=}}</ref> و شاهنامه کردی<ref name=":0" /><ref name=":3">{{یادکرد کتاب|عنوان=شاهنامه کردی|نام خانوادگی=گورانی|نام=مصصطفی بن محمود|ناشر=نشر آنا|سال=١٣٨٩|شابک=|مکان=تهران|صفحات=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۱|وب‌گاه=|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1590356|عنوان=ایسنا: منصور یاقوتی شاهنامه کردی «بَرزونامه» را به فارسی برگرداند}}</ref> چاپ شده است. اما لازم به ذکر است در بیشتر نسخه‌های خطی زبان نوشته‌ها [[زبان‌های کردی|کردی]] خوانده شده و در خود نسخ اثری از نام‌هایی چون شاهنامه لکی، شاهنامه هورامی و شاهنامه لری نیست.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":1" /> برای مثال در نسخه‌ای در پایان داستان رستم و سهراب نگارنده دستخط چنین نوشته: "لقد ختمت هذه المجموعة الأشعار الکردی"<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=شانامەی کوردی (ڕووسەم و زووراو)|نام خانوادگی=چەمەن ئارا|نام=بێهرووز|ناشر=مانگ|سال=١٣٩٥|شابک=978-600-7748-69-5|مکان=تهران|صفحات=١٩-٢١}}</ref> یا در نسخه‌ای دیگر در پایان داستان حراث هفت سر نگارنده چنین نوشته: "لقد ختمت کتابة هذه الرسالة الکردی"<ref name=":1" />.