فارسی‌زبانان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلا اشتباه تایپی برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز ویرایش 83.120.69.177 (بحث) به آخرین تغییری که Ariobarzan انجام داده بود واگردانده شد برچسب: واگردانی |
||
خط ۱۰۳:
'''فارسی‌زبانان''' یا '''پارسی‌زبانان''' به بخشی از [[مردمان ایرانی]] که [[زبان فارسی]] [[زبان مادری]]شان است گفته می‌شود. در زبان‌های غربی به ایرانیان فارسی‌زبان '''[[پارس|مردمان پارسی]]''' (''Persian'') گفته می‌شود. در افغانستان واژه '''[[پارسیوان]]''' برای فارسی زبانان آن کشور متداول است.
== جمعیت و پراکندگی ==
فارسی [[زبان رسمی]] ایران، افغانستان و تاجیکستان است و البته در تاجیکستان به نام [[فارسی تاجیکی]] و در افغانستان به نام [[فارسی دری]] شناخته می‌شود و فارسی‌زبانان در ایران بزرگ‌ترین [[گروه زبانی]] به‌شمار می‌آیند. براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵ دربارهٔ ترکیب قومی ملّت ایران، جمعیت فارس‌ها حدود ۷۳ تا ۷۵ درصد جمعیت ایران است. آمار سرشماری سال ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که ۸۲ تا ۸۳ درصد مردم فارسی صحبت می‌کنند و ۸۶ درصد از آن‌ها فقط فارسی را می‌فهمند.<ref>[http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=914 مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی ایران]</ref>
فارسی‌زبان نخست ۲۰ میلیون تن در افغانستان، ۵ میلیون تن در تاجیکستان،<ref name=ToolAutoGenRef2>۸۰٪ از جمعیت ۷ میلیونی این کشور: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html منبع]</ref> و در ازبکستان حدود ۷ میلیون است.<ref name=ToolAutoGenRef11>Carlson, "Uzbekistan: Ethnic Composition and Discriminations", Harvard University, August 2003</ref><ref>The Tajiks of Uzbekistan, Central Asian Survey (1996), 15(2), 213-216</ref> زبان فارسی گویش‌ورانی نیز در [[هند]] و [[پاکستان]] دارد (نگاه: [[زبان فارسی در شبه‌قاره هندوستان]]). با توجه به رسمی بودن زبان فارسی در ایران، افغانستان و تاجیکستان و تسلط گویشوران سایر زبان‌ها بدان به عنوان زبان دوم روی هم‌رفته می‌توان شمار فارسی‌گویان جهان را حدود ۱۱۰ میلیون تن برآورد کرد
[[پرونده:Tajiks of Uzbekistan.PNG|بندانگشتی|270px|مناطق فارسی‌زبان ازبکستان]]
[[پرونده:Persian in Qazvin.jpg|بندانگشتی|گویش وران زبان فارسی در ایران.]]
[[پرونده:Iranian-languages-map.jpg|بندانگشتی|LEFT|350px|نقشه پراکندگی خانواده زبان‌هاو گویش‌های ایرانی]]
== تاریخچه ==
'''اقوام پارسی''' ([[آریایی]]) است. زبان این قوم [[زبان پارسی باستان]] بود، و هم‌اکنون به پارسی نو تکلم می‌کنند. در زبان پارسی باستان «پارسه» (Parsa) نام یکی از اقوام ایرانی مقیم اهل ایران است که مقر ایشان را نیز پارس نامیده‌اند. از این قوم دو خاندان بزرگ به شاهنشاهی رسیده‌اند، یکی [[هخامنشیان]] و دیگر [[ساسانیان]].{{مدرک}}
نام قوم پارس برای اولین بار در ([[سالنامه‌های پادشاهان آشور]]) در شرح لشکرکشی آنان به حدود جبال [[زاگرس]] به میان آمده‌است. آشوریان این قوم را در ۸۴۴ ق.م. شناخته‌اند. با این دلایل قوم پارس قبلاً در شمال غربی ایران کنونی در مغرب و جنوب غربی [[دریاچه ارومیه]] مستقر بوده و سپس به تدریج به جنوب متمایل شده و این انتقال در نتیجهٔ فشار اورارتو و آشور بوده‌است. این قوم به احتمال قوی در حدود سال ۷۰۰ ق.م. در مغرب جبال (زاگرس کنونی) جایگزین شدند، و مرکز حکومت آن‌ها مطابق نوشتهٔ آشوریان [[پارسوماش]] نامیده شد. پارسیان پس از ورود به این سرزمین تحت قیادت هخامنش حکومت کوچک خود را تشکیل دادند. پس از مرگ هخامنش پسرش چیش پیش پادشاه شهر [[انشان]] نامیده شد و رسماً در قلمرو وسیعتری به فرمانروایی پرداخت و ایالت تازه‌ای را که پارسه نامیده شد (فارس کنونی) به دیگر متصرفات خود پیوست.{{مدرک}}
پارسیان پس از ورود به این سرزمین تحت قیادت هخامنش حکومت کوچک خود را تشکیل دادند. پس از مرگ هخامنش (جمشید) پسرش چیش پیش پادشاه شهر انشان نامیده شد و رسماً در قلمرو وسیعتری به فرمانروایی پرداخت و ایالت تازه‌ای را که پارسه نامیده شد (فارس کنونی) به دیگر متصرفات خود پیوست. (از کتاب ایران تألیف گیرشمن ترجمهٔ معین صص ۵۹–۱۰۹). بنابه روایات مختلف تاریخ نگاران، چیش پیش مذکور غیر از چیش پیش پدر کورش معروف است، به این معنی که پس از مرگ هخامنش به ترتیب چیش پیش، کمبوجیه فرزند او و کوروش فرزند کمبوجیه به فرمانروایی رسیدند و سپس فرزند کوروش بنام چیش پیش دوم روی کار آمد و این شخص همان پدر کوروش و آریارمنا است که حکومت را میان دو فرزند خود تقسیم کرد و دو شاخه از خاندان هخامنش به وجود آورد. از شاخهٔ آریارمنا به ترتیب پسرش آرشام، نوه اش ویستاسپ (بیست اسب) و پسر ویستاسپ یعنی داریوش کبیر حکومت کردند. شاخهٔ دوم یعنی نسل کورش را باید شاخهٔ اصلی خاندان هخامنشی شمرد زیرا وسعت شاهنشاهی مربوط به این شاخه است. از این شاخه به ترتیب کورش، پسرش کمبوجیهٔ دوم، کورش سوم پسر کمبوجیه و معروف به کورش بزرگ و کمبوجیهٔ سوم فاتح مصر و سپس فرزندان دیگرشان به شاهنشاهی رسیدند. (ایران باستان پیرنیا ج ۱ ص ۲۳۱).{{مدرک}}
== منطقهٔ ساخت تمدن ==
| |||