سغد: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز حذف الگو و رده خرد از مقالاتی که دیگر خرد نیستند با ویرایشگر خودکار فارسی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۶:
 
چند دهه بعد، در ۱۴۵ پیش از میلاد، منطقه سغد تحت کنترل یوئه‌چی‌ها و سکاها در آمد. آنان تا سال ۴۰ پیش از میلاد به تقلید شاهان بلخ سکه می‌زدند اما با ظهور شاهنشاهی نیرومند کوشانی در بلخ (که سغد را نیز به قلمروی خود ضمیمه کرد)، شروع به ضرب سکنه با [[سکه‌های کوشانی|فرم منحصر به فرد]] خود کردند.<ref>Michon, Daniel (2015), ''Archaeology and Religion in Early Northwest India: History, Theory, Practice'', London, New York, New Delhi: Routledge, pp 112–123, {{ISBN|978-1-138-82249-8}}.</ref>[[File:BezeklikSogdianMerchants.jpg|thumb|280px||دست راست: دو سغدی اهداکننده هدایا به بودا. تصویر از غار هزار بودا. تورفان چین.]]
در سال [[۵۵۵ (میلادی)|۵۵۵ میلادی]] سغد و [[بخارا]] به تصرف [[هیتالیان]] درآمد. حدود سال [[۵۵۷ (میلادی)|۵۵۷ میلادی]] میان ایران و ترکان اتحادی به منظور حمله به [[هیتالیان]] منعقد شد،در [[نبرد بخارا]] که در سال ۵۵۷ میلادی شکل گرفت ایران و ترکها موفق شدند هیتالیان را شکست بدهند و متصرفاتشان را میان خود تقسیم کنند. هدف عمدهٔ این حمله انتقام مرگ [[پیروز یکم]] شاهنشاه ساسانی بود، که بدست هفتالیان در جنگی به قتل رسیده بود. هدف دیگر این اتحاد تصرف سرزمین سغد از سوی سپاه ایران بود. در ضمن این اتحاد [[خسرو انوشیروان]] با دختر [[ایستمی خان]] ازدواج کرد.
 
=== روابط با امپراتوری روم شرقی ===
پس از جنگ و انهدام [[هیتالیان]]، [[خسرو انوشیروان]] این بار خود را از سوی ترکان، در معرض مخاطره دید و اختلاف بین ایران و ترکان آشکار شده، ترکان در این زمان توانستند سغد را تصرف کنند.
اطلاعات درباره سغدیان در دوره اشکانی بسیار تاریک است. با ظهور ساسانیان بار دیگر سغدیان بر پهنه تاریخ پدیدار می‌شوند. اینگونه که پیداست، ساسانیان منطقه سغد را در سال 260 میلادی به شاهنشاهی خود ضمیمه کرده بودند و در سنگ‌نبشته شاپور یکم در کعبه زرتشت نیز نام سغد در میان استان‌های ایرانشهر دیده می‌شود. با این حال این منطقه در جریان حملات هپتالیان و کیداریان در سده چهارم و پنجم میلادی از کنترل شاهنشاهی ساسانی خارج می‌شود.<ref name="dresden 1981 p5">Mark J. Dresden (1981), "Introductory Note," in Guitty Azarpay, Sogdian Painting: the Pictorial Epic in Oriental Art, Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, p. 5, {{ISBN|0-520-03765-0}}.</ref><ref name="dresden 2003 p1217">Mark J. Dresden (2003), "Sogdian Language and Literature", in Ehsan Yarshater, The Cambridge History of Iran, Vol III: The Seleucid, Parthian, and Sasanian Periods, Cambridge: Cambridge University Press, p. 1217, {{ISBN|0-521-24699-7}}.</ref>
 
پس از جریان تحریم شدن امپراتوری روم توسط شاهنشاهی ایران از تجارت ابریشم و جریان دزدیدن تخم‌های کرم ابریشم از چین توسط دو راهب مسیحی و انتقال آنان به روم، تاریخ نگار رومی قرن ششم، مناندرِ محافظ، از این می‌گوید که تاجران سغدی تلاش تا به صورت مستقیم با امپراتوری بیزانس به تجارت ابریشم چینی بپردازند.<ref name="howard 2012 p133">Howard, Michael C., ''Transnationalism in Ancient and Medieval Societies'', the Role of Cross Border Trade and Travel, McFarland & Company, 2012, p. 133.</ref> گفته شده که سغدیان به خان گوکترک یعنی ایستمی خان پیشنهاد داده‌اند که اجازه شاهنشاه ساسانی برای عبور و مرور تاجران سغدی از قلمروی وی برای رسیدن به بیزانس را کسب کند، اما این مسئله باعث عصبانیت شاهنشاه ایران شده است و وی سفیر سغدی که به دربارش آمده بود را کشت.<ref name="howard 2012 p1332">Howard, Michael C., ''Transnationalism in Ancient and Medieval Societies'', the Role of Cross Border Trade and Travel, McFarland & Company, 2012, p. 133.</ref> پس از این اتفاق، مانیاه، یک دیپلمات سغدی از ایستمی خان درخواست کرد تا سفیری را به قسطنطنیه بفرستد و به اتفاق روم، اتحادی علیه ساسانیان تشکیل دهند. سفیر خان در سال 568 به دربار روم رسید و ژوستین دوم، امپراتور روم، نه تنها قبول کرد تا سفیری به دربار ایستمی خان بفرستد، بلکه قبول کرد تا به صورت مستقیم و بدون عبور از مرزهای ایران، با سغدیان به تجارت ابریشم بپردازد.<ref name="howard 2012 p1333">Howard, Michael C., ''Transnationalism in Ancient and Medieval Societies'', the Role of Cross Border Trade and Travel, McFarland & Company, 2012, p. 133.</ref><ref name="liu 2001 p168">Liu, Xinru, "The Silk Road: Overland Trade and Cultural Interactions in Eurasia", in ''Agricultural and Pastoral Societies in Ancient and Classical History'', ed. Michael Adas, American Historical Association, Philadelphia: Temple University Press, 2001, p. 168.</ref><ref name="dresden 1981 p9">Mark J. Dresden (1981), "Introductory Note," in Guitty Azarpay, Sogdian Painting: the Pictorial Epic in Oriental Art, Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, p. 9, {{ISBN|0-520-03765-0}}.</ref>
بازرگانان سغد چیره‌دست و ماهر بودند و نفع خود را در نزدیکی و کنار آمدن با ترکان می‌دیدند. سغدها اندک اندک حاکمیت ترکان را پذیرا شدند و نقش‌های سیاسی و اقتصادی عمده‌ای در دولت خاقانات ترک برعهده گرفتند.
 
اما اینگونه که از تعداد سکه‌های بیزانسی پیدا شده در آسیای میانه و چین پیداست، این تجارت چندان خوب پیش نرفته است.<ref>de Crespigny, Rafe (2007), ''A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD)'', Leiden: Koninklijke Brill, p. 600, {{ISBN|978-90-04-15605-0}}.</ref>
در سدهٔ هفتم میلادی همسر فرمانروای سغد، از ترکان و دختر [[قراچور ین]] ترک بود. رفته رفته با افزایش نفوذ ترکان، ِ قوانین و نوشته‌هایی به زبان ترکی و با خط سغدی پدید آمد.
 
سپاه چین در سال [[۶۵۸ (میلادی)|۶۵۸ میلادی]] سغد را تصرف کردند و [[خاقانات غربی ترک]] استقلال خود را از دست داد. پس از سقوط [[خاقانات غربی ترک]] دوباره فرمانروایان سغد حکومت یافتند و کوشیدند تا دولتی مستقل تشکیل دهند ولی عمر این دولت بسیار کوتاه بود زیرا در سال [[۶۶۴ (میلادی)|۶۶۴ میلادی]] سغد به تصرف اعراب درآمد.<ref>رضا. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. ص ۲۰۳</ref>
 
با آن‌که براساس نوشته کتاب [[تاریخ بخارا]] می‌دانیم که در دوران پیش از اسلام «به سغد زنی پادشاه بوده‌است».<ref>(نرشخی، ۱۳۶۳:۴۷)</ref> اما از رویدادهای مربوط به دوران حکومت او آگاهی چندانی در دست نیست. تنها این موضوع را می‌دانیم که به دستور آن فرمانروا برج و بارویی در قسمت‌هایی از قلمرو او احداث شد که در برابر هجوم ترکان صحراگرد مانعی عمده به‌شمار می‌رفت.<ref>فروزانی، سید ابوالقاسم، پایگاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زنان در دوران سامانیان. مجله «پژوهش‌های تاریخی» (دانشگاه سیستان و بلوچستان)» پاییز و زمستان ۱۳۸۷ - شماره ۳. (از ص ۱۳۵ تا ۱۴۸).</ref>
 
گویا با توجه به گرایش مسلمانان به بازرگانی و دادوستد، سغدیان پایداری چندانی در برابر پذیرش [[اسلام]] نکرده باشند. در متون اسلامی از سغدیان [[سمرقند]] و [[بخارا]] نام برده شده‌است.<ref name="ReferenceA">هدایتی، زهره، معرفی کتاب دستنامهٔ سغدی، در: نامهٔ فرهنگستان، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دورهٔ دهم، شمارهٔ سوم، پاییز ۱۳۸۷، صص۲۰۲–۲۰۴.</ref>
 
== منابع ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/سغد»