'''سوخت‌وساز''' یا '''متابولیسم''' {{به فرانسوی|MetabolismeMétabolisme|متابولیسم}}{{انگلیسی|Metabolism|متابولیزِم}}، مجموعهٔ تغییرات ترکیبی و تخریبی در [[اندامگان|موجودات زنده]] است. دگرگشت مجموعه‌ای از [[واکنش شیمیایی|تحولات شیمیایی]] زندگی پایدار در سلول‌های [[سازواره]]های زنده است. آنزیم‌هایی که واکنش‌ها را کاتالیز می‌کنند، به سازواره‌ها (ارگانیسم‌ها) اجازه رشد و تولیدمثل، حفظ ساختار، و پاسخ به محیط خود را می‌دهند. کلمه دگرگشت به تمام واکنش‌های شیمیایی که در ارگانیسم زنده اتفاق می‌افتد نیز اشاره دارد، از جمله گوارش و انتقال مواد به داخل و بین سلول‌های مختلف، که در اینصورت مجموعه واکنش‌های درون سلول‌ها، '''دگرگشت واسطه‌ای''' یا '''دگرگشت متوسط''' نامیده می‌شود.
متابولیزممتابولیسم معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شود. [[فروگشت]] (کاتابولیسم) که باعث شکسته شدن مواد و تولید انرژی به وسیله [[تنفس یاخته‌ای|تنفس سلولی]] می‌شود، و [[فراگشت]] (آنابولیسم) که برای ساخت اجزای سلول از جمله [[پروتئین]]ها و [[اسید نوکلئیک]] از انرژی استفاده می‌کند.
واکنش‌های شیمیایی دگرگشت در [[مسیر سوخت‌وساز|مسیرهای سوخت‌وساز]] سازماندهی می‌شوند، که طی آن‌ها یک ماده شیمیایی توسط دنباله‌ای از [[آنزیم]]ها در طول مجموعه‌ای از مرحله‌ها به ماده شیمایی دیگر تبدیل می‌شود. آنزیم‌ها برای دگرگشت ضروری هستند زیرا با اتصال به فرایندهای خود به خودی که [[انرژی]] آزاد می‌کنند به ارگانیسم اجازه می‌دهند تا انرژی لازم برای واکنش‌های مطلوبی که خود به خودی نیستند را فراهم کنند. آنزیم‌ها به عنوان [[فروکافت]] باعث می‌شوند تا واکنش‌ها با سرعت بیشتری عمل کنند. آنزیم‌ها به [[نظریه کنترل]] مسیرهای متابولیکی در پاسخ به تغییرات در محیط [[یاخته]] یا [[نشانه‌گذاری یاخته|نشانه‌گذاری یاخته‌ای]] از سلول‌های دیگر نیز اجازه می‌دهند.
خط ۱۴۶:
== تاریخچه ==
اصطلاح متابولیزممتابولیسم از کلمه [[یونان|یونانی]] Μεταβολισμός مشتق شده‌است – «متابولیزموس» برای «تغییرات»، یا «سرنگونی».<ref>{{cite web | title=Metabolism |publisher=The Online Etymology Dictionary | url=http://www.etymonline.com/index.php?term=metabolism |accessdate=2007-02-20}}</ref> در سده سیزدهم یک پزشک مسلمان به نام ابن نفیس دریافت بدن و اجزای آن به‌طور مستمر در حال انحلال و تغذیه هستند و به ناچار، دائماً تغییر می‌کنند.<ref>"پشت پرده مفهوم متابولیسم". 2017. خبرگزاری جمهوری اسلامی. Accessed November 23 2017. [http://www.irna.ir/fa/News/82471293].</ref> اولین مرجع مستند در مورد دگرگشت توسط [[ابن نفیس]] در سال ۱۲۶۰ بعد از میلاد مسیح در مطالعه‌ای با عنوان «''الرساله الکاملیه فی السیرة النبویه''» نوشته شده‌است. تاریخچه مطالعه دگرگشت در محدوده چندین قرن می‌باشد و در مطالعات اخیر از آزمایش حیوانات به آزمایش‌های فردی واکنش‌های دگرگشتی در زیست‌شیمی مدرن حرکت کرده‌است. اولین آزمایش‌های کنترل شده در دگرگشت انسانی توسط [[سانتوریو سانتوریو]] در سال ۱۶۱۴ در کتاب ''Ars de statica medicina'' منتشر شده‌است.<ref>{{cite journal |author=Eknoyan G |title=Santorio Sanctorius (1561–1636) – founding father of metabolic balance studies |journal=Am J Nephrol |volume=19 |issue=2 |pages=226–33 |year=1999 |pmid=10213823 |doi=10.1159/000013455}}</ref>
در بررسی‌های اخیر، [[سازوکار]]های این فرایندهای دگرگشتی مشخص نشده‌است و [[اعتقاد به اصالت حیات]] به زندگی بخشیدن به بافت‌های زنده معتقد است.<ref>Williams, H. S. (1904) [http://etext.lib.virginia.edu/toc/modeng/public/Wil4Sci.html A History of Science: in Five Volumes. Volume IV: Modern Development of the Chemical and Biological Sciences] Harper and Brothers (New York) Retrieved on 2007-03-26</ref>
