امپراتوری گورکانی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز ویرایش 5.219.135.159 (بحث) به آخرین تغییری که Amir.h.farzadi انجام داده بود واگردانده شد
برچسب: واگردانی
خط ۳۰:
|s5 = نقش کمپانی هند شرقی در هندوستان
|flag_s5 = Flag of the British East India Company (1801).svg|flag_p2=Delhi Sultanate Flag.svg|p5=عادل‌شاهیان|flag_p3=Sher Shah's empire.png|flag_p4=Tomb of Ali Barid Shah.jpg|flag_p5=Bijapur-sultanate-map.svg|p6=سلطان‌نشین بنگال|flag_p6=Bengal Sultanate.png|s6=راج بریتانیا|s7=افشاریان|flag_s6=British Raj Red Ensign.svg|flag_s7=Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|leader1=[[بابر|ظهیرالدین محمد]] <small>(نخستین)</small>|leader2=[[بهادرشاه دوم|میرزا ابوظفر سراج‌الدین محمد]] <small>(واپسین)</small>|leader_type=[[امپراتور]]|year_leader1=۱۵۲۶–۱۵۳۰|year_leader2=۱۸۳۷–۱۸۵۷|leader1_type=[[امپراتور]]|leader-type=[[امپراتور]]|leader-type1=[[امپراتور]]|leader-type2=[[امپراتور]]}}
'''امپراتوری گورکانی هند''' یا '''امپراتوری تُرکی‌مغولیمغولی هند''' (کورَکَن) که به سبب انتسابشان به [[تیمور]] از ایشان به عنوان '''امپراتوری تیموری هند''' نیز یاد شده‌است.<ref>[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=52 دانشنامه جهان اسلام]</ref> امپراتوری بزرگی که به‌دست نوادگان امیر تیمور در [[هندوستان]] ایجاد شد. این سلسله از ۱۵۲۶ تا ۱۸۵۷ میلادی در بخش بزرگی از [[شبه قاره هند]] شامل کشورهای امروزی [[هند]]، [[پاکستان]]، [[بنگلادش]] و بخش‌هایی از [[افغانستان]] امروزی فرمانروایی کرد.
 
نواده‌های تیمور همچون [[شاهرخ]] و همسرش [[گوهرشادبیگم|گوهرشاد]] در ایران کارهای بسیار ارزشمندی را در راستای فرهنگ ایرانی از خود به جای گذاشتند و دیگر نوادگان او چون [[بابر]] و فرزندانش سهم مهمی در گسترش فرهنگ ایرانی در سراسر شبه قاره هند برعهده گرفتند. حکمرانان این سلسله به تدریج تمامی شبه قاره را تحت فرمان گرفتند اما پس از مدتی بخش‌هایی از جنوب هند از اختیار آنان خارج شد. این سلسله در نیمه سده ۱۷ میلادی و در زمان [[شاه جهان]] بزرگ‌ترین و ثروتمندترین امپراتوری جهان بود. این سلسله آخرین [[دوران طلایی اسلام| دوران طلایی امپراتوری‌های اسلامی]] به‌شمار می‌رود. در سال ۱۷۳۹ میلادی با حمله [[نادرشاه افشار]] به هندوستان مقدمات انقراض این امپراتوری فراهم شد و در سال ۱۸۵۷ پس از سال‌ها نبرد سرانجام [[کمپانی هند شرقی]] توانست این امپراتوری را منقرض کرده و سرزمین‌های آن را تصرف کند.
 
زبان رسمی در دربار گورکانیان هند، [[فارسی دری|فارسی]] بود و [[فرهنگ ایرانی]] نفوذ قابل توجهی در این دربار داشت و همین باعث گسترش زبان فارسی و فرهنگ ایرانی در شبه قاره هند شد.<ref name="EngWikipedia">[[:w:en:Mughal_Empire#Urdu_language|مقاله انگلیسی ویکی‌پدیا در مورد گورکانیان]].</ref>
 
== تاریخچه ==
پس از مرگ تیمور ترکان [[عثمانی]] و [[آل جلایر]] و [[قراقویونلو|ترک‌مانانترکمانان قاراقویون‌لوقراقویونلو]]، برخی سرزمین‌هایی را که تیمور گرفته بود تصرف کردند. با این همه، فرزندان تیمور موفق شدند که شمال ایران را در مدت یک سده تحت فرمانروایی خود نگاهدارند؛ ولی آنان اغلب با یکدیگر در کشمکش بودند. سرانجام [[شاهرخ]] موفق شد که مناقشات اقوام خود را تا حدی رفع و قدرت و اعتبار کشور را نگهداری کند؛ ولی پس از مرگ او منطقه تحت فرمانش به قسمت‌های کوچک‌تر مجزا شد و [[صفویان]] توانستند آن‌ها را به حکومت خود پیوست کنند.
 
با این حال خاندان تیموری از میان نرفت و نوادگان تیمور به سرکردگی '''[[بابر]]''' چندی پس‌ترپستر فرمانروایی خود را به هندوستان بردند و '''دولت سلسلهٔ بابری''' را بنیاد گذاردند که اروپائیان آن را '''مغول کبیر''' می‌نامند.
 
دوران شکوه امپراتوری گورکانی یا مغول کبیر تا اواسط پادشاهی [[اورنگ‌زیب عالمگیر]] بود پس از وی یعنی در دوران '''مغول صغیر''' از قدرت این امپراتوری به شدت کاسته شد و کشور هند که در روزگار [[اکبرشاه]] و [[شاه‌جهان]] و [[اورنگ‌زیب]] سیر تمدن و ترقی را آغاز کرده بود رو به ضعف نهاد. بهادرشاه دوم آخرین فرمانروای گورکانی بود که در سال ۱۸۵۷ میلادی تاج و تخت را به [[انگلیس]]ی‌ها واگذار کرد.
سطر ۱۵۱ ⟵ ۱۵۳:
|پسر [[اکبر دوم]]
|-
|}<br />
 
== زبان فارسی ==
در زمان گورکانیان هند [[زبان فارسی]] در این کشور گسترش پیدا کرد. اگر چه پیش از به قدرت رسیدن این خاندان در هند، دین اسلام توسط عرفای فارسی‌زبان در [[شبه قاره هند]] نفوذ کرده بود، اما تأثیر ظهور این خاندان در هندوستان، گسترش و رونق زبان فارسی را به حدی رسانید که ادبیات فارسی نه تنها مایه حیات روحی مردم عام شد بلکه این زبان، زبان رسمی درباریان نیز گردید. این رویکرد باعث هجرت بسیاری از هنرمندان، نویسندگان و شاعران از ایران به هند شد.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =ملا احمد تتوی، آصف خان قزوینی | نام = | پیوند نویسنده = | عنوان =تاریخ الفی | ترجمه = | جلد =اول| سال =1382 | ناشر =شرکت انتشارات علمی فرهنگی |مکان =تهران | شابک =9644452739 | صفحه =1 | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref> دوران طلایی ادب فارسی در هند، دورهٔ [[اکبر کبیر]] است. به امر وی وزیرش تودارمال فرمانی را صادر کرد که به موجب آن، زبان فارسی‌زبان تمام امپراتوری اعلام گردید. همچنین به فرمان اکبر شاه برخی از کتاب‌های مهم هندوان از سانسکریت به نظم و نثر فارسی ترجمه شد و بر غنای ادب فارسی افزوده گردید. اگر در دورهٔ غزنویان مرکز زبان فارسی در هند تنها شهر لاهور بود، این مرکزیت در سده‌های بعدی به ترتیب به مولتان و دهلی و اگره منتقل گردید. علاوه بر شاعران و عالمان و نویسندگان ایرانی که در مدت چند سده به هند مهاجرت کردند، از هندیان اعم از مسلمان و هندو، شاعران و نویسندگان و عالمان بزرگی ظهور کردند که آثارشان به فارسی است. دوران فرمانروایی گورکانیان هند با دورهٔ فرمانروایی دودمان صفوی در ایران هم‌زمان است که این خود به گونه‌ای ناخواسته یکی از عوامل مؤثر در نیرو گرفتن زبان پارسی در هند به‌شمار می‌رود. نوع نگاه پادشاهان صفوی به ادبیات و فرهنگ به گونه‌ای بود که شاعران و نویسندگان ایران را از بخشش و نواخت پادشاهان صفوی ناامید می‌کرد و آنان گاه ناگزیر و گاه مشتاقانه رهسپار دربار ادب‌پرور گورکانی می‌شدند.<ref>{{یادکرد وب
| نویسنده = کورش جنتی
| عنوان = پیوند زبانی و فرهنگی ایران و هند
| تاریخ = ۷ آذر ۱۳۹۳
| نشانی = http://www.parsianjoman.ir/fa/?p=1982
| تاریخ بازدید = ۲۳ بهمن ۱۳۹۳
}}</ref>
 
== تبارنامه ==