ابن سینا: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌شده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹)
برچسب: ویرایش توسط ویرایشگر خودکار
خط ۱۱۷:
افزون بر این، ابن سینا در [[ادبیات فارسی]] نیز دستی توانمند داشته‌است. بیش از ۲۰ اثر فارسی به او منسوب است که از میان آن‌ها، بی‌گمان «[[دانشنامه علائی]]» و «[[رگشناسی]]» (رساله نبض) از نوشته‌های او است. آثار فارسی ابن سینا، مانند سایر [[نثر]]های علمی زمان وی، با رعایت [[ایجاز]] و [[اختصار]]کامل نوشته شده‌است.<ref name="Daneshname">انوشه، ۴۸–۴۵</ref> ابن سینا برای بیان [[مفاهیم]] نو به فارسی در آثار خود دست به [[واژه‌سازی]] زده‌است.
 
برپایهٔ [[پژوهش]]های دکتر [[محمد معین]] و [[سیدمحمدسید محمد مشکات]]، شمار واژگان آفریدهٔ ابن سینا در دانشنامهٔ علایی و رگ‌شناسی ۱۰۳۹ [[واژه]] است. برخی واژه‌های آفریدهٔ ابن سینا در این دو اثر سترگ چنین هستند:
 
''بُرینش'' به‌جای قطع (که در [[ریاضی]] و [[هندسه|انداهه]] به‌کار می‌رفت)، ''پذیرا'' به‌جای قابل (در فلسفه)، ''روان'' به‌جای نفس، سربه‌سر به‌جای مساوی، ''کرده'' به‌جای مفعول، ''کُنا'' به‌جای فاعل، ''گداخته'' به‌جای مایع، ''مایگی'' به‌جای مادیّت، [[نهاد]] به‌جای وضع، ''یکی‌ای'' به‌جای وحدت، ''افکندنِ گمان'' به‌جای تولیدِ شک، ''ایستادگی به‌خودی‌خود'' به‌جای قائمِ‌بالذات‌بودن، بالش (نمو، از بن واژهٔ بالیدن)، ''بَستَناکی'' به‌جای انجماد، ''بهره پذیر'' به‌جای قابل قسمت، ''بی‌گسستگی'' به‌جای لاینقطع، پیداگر، پیوندپذیر، ''جانِ سخن گویا'' به‌جای نفسِ ناطقه، ''جُنبایی'' به‌جای حرکت، جنبش‌دار، ''جنبشِ راست'' به‌جای حرکتِ مستقیم، ''جنبش گِرد'' به‌جای حرکتِ مستدیر، ''چه چیزی'' به‌جای ماهیت، دیرجنب، ''رایش'' به‌جای علمِ ریاضی، [[روشن‌سرشتی]]، ''زایش‌دِه'' به‌جای مولّد، ''زِفر زبرین'' به‌جای فکِ اعلی، ''زِفر زیرین'' به‌جای فکِ اسفل، ''شایدبود'' به‌جای امکان، ''[[گوهر]] روینده'' به‌جای جوهر نامی، ''نادیداری'' به‌جای باطنی، ''هرآینگی‌بودن'' به‌جای وجوب، حدِّ کِهین، حدِّ مِهین، حدِّ میانگین، ''علمِ ترازو'' به‌جای علمِ منطق، ''علمِ سپس‌طبیعت'' به‌جای علم مابعدالطبیعه، نبض درنگی، نبض دمادم، نبض ستبر، نبض لرزنده.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= دیباور|نام= مهیار|عنوان= پیشینهٔ واژه پردازی در پارسی پس از اسلام|نشانی= http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=280079 |بازبینی= ۲ اسفند ۱۳۹۳|تاریخ= ۱ تیر ۱۳۹۳}}</ref>