پس از مدتی، بیماری [[وبا]] در شهر شیراز مُسری شد و در همین حین باب را آزاد کردند به شرط آنکه از شیراز خارج شود.<ref name="Iranica" /> وی در تاریخ سپتامبر ۱۸۴۶ -نیمهٔنیمه ی دوم سال 1262- ترسان و گریزان عازم اصفهان شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حضرت باب|نویسنده=نصرت‌الله محمد حسینی|ناشر=مؤسسه معارف بهائی|صفحه=293، 279، 280}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سلطان رسل حضرت ربّ اعلی|نویسنده=دکتر ریاض قدیمی|انتشارات=University of Toronto Press|صفحه=16-17}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|ناشر=William Carey Library|عنوان=The Baha'i Faith: Its History and Teachings|صفحه=20|نویسنده=William McElwee Miller}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دکتر ریاض قدیمی|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.bahailib.com/pdf/512.pdf|عنوان=سلطان رسل حضرت ربّ اعلی}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کواکب الدریه فی مآثر البهائیه|نویسنده=عبدالحسین آیتی|صفحه=104|جلد=جلد اول|انتشارات=}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=پای سخنان پدر|نویسنده=محمدجعفر امامی|صفحه=32-33|انتشارات=اسوه}}</ref>در ابتدا در اصفهان در منزل [[امام جمعه|امام جمعهٔ]] آن شهر ساکن شد.<ref name="Iranica" /> حاکم اصفهان در آن موقع [[منوچهرخان معتمدالدوله]] بود و او علی‌محمد باب را با احترام پذیرفت و مدت یک سال از او مهمانداری و حمایت کرد.<ref name="Brown" /> ادوارد براون در این خصوص می‌نویسد: داروغه شیراز در این امر همراهی کرد در غیر اینصورت انتقال زندانیش به همراه دو تن از پیروانش به شهر ثانی (اصفهان) محال بود. این واقعه حدوداً در ماه مه ۱۸۴۶ رخ داد. به مدت تقریباً یک سال باب در اصفهان ماند. او تحت حمایت قویترین اشراف آن زمان بود که هم قادر و هم خواهان پشتیبانی و حمایت او از کینه‌ورزی‌های دشمنانش بودند که در بین آن‌ها روحانیون خطرناک‌ترین بودند. اما در اوایل سال ۱۸۴۷ حامی او فوت کرد و گرگین خان که جانشین دولت اصفهان شد حس مشابهی با حاکم قبلی نداشت و فوراً باب را تحت یک همراهی مسلحانه به تهران که در آن زمان تحت حکومت محمد شاه و وزیرش میرزا آقاسی بود فرستاد.<ref name=":21">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Stenstrand'S| نام =August J | پیوند نویسنده =آگوست استنسترندز | نام خانوادگی۲ = Browne| نام۲ = Edward G| پیوند نویسنده۲ =ادوارد براون | نام ویراستار =Muhammad Abdullah | نام خانوادگی ویراستار = al-Ahari| پیوند ویراستار =محمدعبدالله الاهری | فصل = BABISM| نویسندگان سایر بخش‌ها = Daltaban Peyrevi | عنوان = THE COMPLETE CALL TO THE HEAVEN OF THE BAYAN| سال =۲۰۰۶| ناشر = Magribine Press| مکان =Chicago | زبان = en| شابک =1-56316-953-3| صفحه = ۲۴–۲۵| صفحات =۲۰۰}}</ref>
=== تبعید به ماکو ===
خط ۱۶۹:
دنیس مکین دربارهٔ سندی که بروان منتشر کرده می‌نویسد که ما سندی در دست داریم که در آن باب، پیامبر جوان، هر گونه ادعای الهی را پس می‌گیرد. این سند احتمالاً زمان کوتاهی پس از دادگاه تبریز نوشته شده و ظاهراً به خط باب است.<ref>The trial of the Bab: Shi'ite Orthodoxy Confronts its Mirror Image, Denis MacEoin, Research Fellow, Durham University.</ref>
احسان الله شکرالهی طالقانی، نسخه‌شناسنسخه شناس و خط‌شناسخط شناس در فصلنامه مطالعات تاریخی، تمام آثاری را که در آن‌هاآنها توبه نامه باب آمده، بررسی می‌کند و می‌نویسد:
برگزاری جلسه مناظره بین علمای تبریز و سید علی محمد شیرازی از مسلمات تاریخی است. جالب اینکه در برخی از منابع بهایی، تحریفی تاریخی صورت گرفته و جزئیات مناظره به گونه‌ای غیرواقع گزارش شده‌استشده است. در صورتی که در منابع اولیه بهاییان توبه نامه را چاپ کرده‌اند.
شکرالهی همچنین تمام منابعی را که متن یا تصویر توبه نامه و پاسخ علمای تبریز را منتشر ساخته‌اند، تأییدتایید می‌کند و می‌نویسد:
قدیمی‌ترین منبعی که در آن ماجرای محاکمه سید علی محمد باب در تبریز در حضور ناصرالدین میرزا توسط علمای تبریز درج شده، کتاب نقطه‌الکاف فی تاریخ البابیه اثر حاجی میرزا جانی کاشانی است که سال ۱۲۸۹ شمسی توسط براون در لیدن هلند منتشر شد.
اما مهم‌ترین منبع فارسی بهاییان که توبه نامه را منتشر ساخته‌اند، [[کشف الغطا عن الحیل العدا|کشف الغطای]] ابوالفضل گلپایگانی و ظهور الحق فاصل مازندرانی است. در کتاب پیش گفته ادوارد بروان نیز عین توبه نامه منتشر شده‌استشده است. (صفحات ۲۵۶-۲۵۹)
شکرالهی در ادامه دو نکته حائز اهمیت را بیان می‌کند. نخست آنکه پس از انجام مراسم تادیب که به برخی روایات یازده<ref>حضرت باب، نصرت الله محمد حسینی ص۴۱۶، کتابخانه بهاییت</ref> و به برخی دیگر، هجده چوب <ref>کشف الغطاء عن الحیل العدا، ابوالفضل و مهدی گلپایگانی، صفحات ۲۰۱ تا ۲۰۶</ref> بر کف پای سید علی محمد شیرازی می‌نوازند، با همین مختصر وی از تمام ادعاهای خود برمی‌گردد و توبه‌نامه‌ای را به خط خود می‌نویسد و علمای تبریز شائبه خبط دماغ او را مطرح می‌کنند و به این ترتیب، اعدام او موقتاًموقتا به تعویق می‌افتد. این پاسخ از سوی علمای تبریز (علی اصغر حسنی حسینی و ابولقاسم حسنی حسینی) نه به صورت شفاهی بلکه به صورت کتبی و آنهم روی همان برگه توبه نامه درج شده‌است،شده است، نه روی برگه‌ای مجزا. در صورتی که همه منتشرکنندگان، متن توبه‌نامه و پاسخ علمای تبریز اعم از مولفان بهایی و غیربهایی، متن مزبور را جداگانه فرض کرده و در آثار خود آورده‌اند.
نکته مهم دیگر اینکه غیر از توبه نامه معروف سید علی محمد باب که در محضر علمای تبریز نوشته، توبه‌نامه‌های دیگر هم وجود دارد که در میان آن‌هاآنها یک توبه نامه و یک شبه توبه‌نامه وجود دارد که هر دو از نظر محتوایی بر توبه نامه اصلی و معروف صحه می‌گذارند. این توبه نامه‌ها عبارتند از:
متنی که در تصویر یکی از نسخ مربوط به آرشیو محرمانه بهاییان یافته شد که تحت عنوان «مجموعه آثار حضرت اعلی» با اجازه محفل روحانی ملی ایران تکثیر شده‌استشده است.
متن دیگری که در همین مجموعه (مجموعه آثار حضرت اعلی) آمده و در آن نیز با صراحت از ادعاهای خود بازگشته و آن را به جهت خلاصی و گویا در زندان نوشته است.
