ویکی‌پدیا

پیام‌رسانی فوری: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز ابزار پیوندساز: افزودن پیوند کاربران فعال به متن
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۳۳٬۲۴۲ ویرایش‌ها
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی
خط ۱۵:
[[پرونده:Unix talk screenshot 01.png|بندانگشتی|300px|در برنامه‌های اولیه پیام‌رسانی فوری نویسه‌ها در زمان تایپ شدن دیده می‌شدند. فرمان [[تاک (نرم‌افزار)|talk]] [[یونیکس]] نشان داده شده در این تصویردردهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ بسیار محبوب بود.]]
 
پیام‌رسانی فوری کهن تراز [[اینترنت]] است. اولین بار بر روی سیستم عاملهایعامل‌های [[چند کاربره]] مانند [[سی تی اس اس]](CTSS) و [[مالتیکس]] (Multics) در اواسط دهه ۱۹۶۰ پدیدار شد.<ref>[http://www.multicians.org/thvv/mail-history.html Instant Messaging on CTSS and Multics]</ref> در آغاز این سیستم‌ها برای آگاهی و اخطارهای سرویس‌هایی مثل چاپ استفاده می‌شد اما بعدها گسترش یافت تا برقراری ارتباط بین کاربران مختلف یک ماشین را تسهیل نماید.{{مدرک}} هم‌زمان با گسترش شبکه‌ها در اواسط دهه ۱۹۶۰ پروتکلهاپروتکل‌ها نیز با آن‌ها توسعه یافتند. برخی از اینهااین‌ها از پروتکل‌های نظیر-به-نظیر استفاده می‌کردند (مانند [[تاک (نرم‌افزار)|talk]], ntalk, ytalk) در حالیکه برخی از آن‌ها نیازمند این بودند مه همه به یک کارساز (سرور) متصل شوند (مانند [[تاکر (نرم‌افزار)|talker]], [[آی آرسی|IRC]]) در دوران رواج پدیده [[بی بی اس]] (BBS) که در خلال دهه ۱۹۸۰ اوج گرفت، برخی از سیستم‌ها امکان گپ زدن مشابه به پیام‌رسانی فوری را اضافه نمودندکه [[میزگرد فریلنسین]] (Freelancin' Roundtable) نمونه بارز این سیستم‌ها بود.
 
در نیمه دوم دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰، سرویس برخط (online) [[کوانتوم لینک]] برای رایانه‌های [[کمودور ۶۴|کمودور۶۴]] امکان تبادل پیام بین مشتریانی که به این سرویس متصل بودند را فراهم می‌کرد که آن را پیام برخط (OLM) می‌خواندند. کوانتوم لینک بعدها به [[امریکاآنلاین]] (America Online) تغییر نام داد و [[پیام‌رسان فوری AOL]] را بوجودبه وجود آورد. کوانتوم لینک تنها برای کمودورهای ۶۴ ساخته شده بود و از سیستم [[پتسکی]](PETSCII) کمودور برای متن و گرافیک استفاده می‌کرد. صفحه به بخش‌هایی تقسیم می‌شد و پیام‌های OLM بر روی نوار زرد رنگی نماشی داده می‌شدو با کلمات «پیام از:» آغاز می‌شدولیستی از گزینه‌ها برای پاسخگویی ارائه می‌شد.<ref>[http://www.qlinklives.org/qlink-old/liz1.jpg Screenshot of a Quantum Link OLM]</ref> از این رو می‌توان آن را نوعی [[واسط کاربر گرافیکی]] (GUI) دانست که البته بسیار ابتدایی تر از برنامه‌های پیام‌رسانی یونیکس و ویندوز و مکینتاش بود که بعد از آن بوجودبه وجود آمدند. OLM جزو سرویس‌های افزوده کوانتوم لینک بود و کاربران می‌بایست مبلغی اضافی به ازای هر دقیقه علاوه بر هزینه ماهانه معمول سرویس کوانتوم لینک بپردازند.
 
برنامه‌های پیام‌رسانی فوری اینترنتی و مدرن با [[واسط کاربری گرافیکی]] به شکل امروزی آن از اواسط دهه ۱۹۹۰ با [[PowWow]]، [[آی‌سی‌کیو]] و [[AIM]] آغاز شد.AOl بعدها شرکت [[Mirabilis]]، [[سازنده]] [[ICQ]] را خرید. پند سال بعد ICQ که اکنون توسط AOL اداره می‌شد دو امتیاز انحصاری برای پیام‌رسانی فوری از اداره ثبت اختراعات آمریکا در یافت نمود. در همین هنگام سایر شرکت‌ها نیز محصولات خود را بیرون دادند([[Excite]] [[Ubique]]، [[ام اس ان|MSN]] و [[یاهو|Yahoo]]) که هرکدام از [[پروتکل]] و برنامه کارخواه(Client) اختصاصی خود استفاده می‌کردند و اگر کسی می‌خواست در پند شبکه باشد باید نرم‌افزارهای همه آن‌ها را اجرا می‌کرد. در ۱۹۹۸، [[IBM]] نرم‌افزاری به نام IBM Lotus Sametime ارائه داد.
 
در سال ۲۰۰۰ یک برنامه [[متن باز]] و پروتکلی بر پایه [[استاندارد باز|استانداردهای باز]] به نام Jabber ایجاد شد. این پروتکل تحت نام [[پروتکل گسترش پذیر حضوروپیام رسانی]] (Extensible Messaging and Presence Protocol) استاندارد شدکه غالباً به اختصار XMPP خوانده می‌شود. کارساز<ref>واژه «کارساز» معادل مصوب واژه انگلیسی «ُServer» در قلمرودانش رایانه‌است. - نسخه PDF واژه‌ها ی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، واژگان مصوب میان سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۶. http://www.persianacademy.ir/UserFiles/File/Mosavvab/01_Latin_(A_Z).rar</ref>های XMPP می‌توانند به عنوان [[دروازه (رایانه)|دروازهای]] به پروتکلهایپروتکل‌های دیگر پیام‌رسانی فوری عمل کند و نیاز به استفاده از چندین کارخواه (کلاینت) متفاوت را کاهش می‌دهد. کاربران می‌توانند از پروتکلهایپروتکل‌های پیام‌رسانی رایج مختلف با یک کارخواه و کتابخانه ویژه آن پروتکل استفاده کنند.IBM Lotus Sametime در نسخه منتشرشده در نوامبر ۲۰۰۷ پشتیبانی از [[دروازه IBM Lotus Sametime]] برای XMPP رااضافه نمود.
 
در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی نیز امکانات پیام‌رسانی فوری را ارائه می‌دهند.
 
بسیاری از سرویس‌های پیام‌رسانی فوری از ویژگی‌های [[تماس تصویری]]، [[صدا روی پروتکل اینترنت|VoIP]] و [[کنفرانس مجازی]] پشتیبانی می‌کنند. کنفرانسهایکنفرانس‌های مجازی می‌توانند از تماسهایتماس‌های تصویری و پیام‌رسانی فوری با هم استفاده کنند. برخی از شرکت‌های پیام‌رسانی فوری [[به اشتراک‌گذاری میزکار]]، رادیوی اینترنتی(IP Radio) و [[تلویزیون اینترنتی]](IPTV) را نیز به سرویس‌های قبلی اضافه نموده‌اند.
 
«پیام‌رسان فوری» [[نشان تجاری سرویس|نام تجاری خدماتی]] است که به نام شرکت [[تایم وارنر]] ثبت شده‌است،<ref>[http://www.uspto.gov/web/offices/com/sol/foia/ttab/decsum/2006/16jan06.pdf Summary of final decisions issued by the trademark trial and appeal board, January 16-20, 2006]</ref> و نمی‌تواند در مورد نرم‌افزارهایی که با AOL مرتبط نیستند در آمریکا به کار رود. به همین دلیل سازندگان نرم‌افزار پیام‌رسانی که پیشتر به نام گیم (Gaim) خوانده می‌شد، در آوریل ۲۰۰۷ اعلام نمودند که نام این نرم‌افزار را به پیجین (Pidgin) تغییر داده‌اند.<ref>[http://www.pidgin.im/index.php?id=177 «Important and Long Delayed News"], Announcement of Gaim renaming (to [[نیم‌زبان|Pidgin]]), April 6, 2007</ref>
خط ۳۹:
این برنامه‌ها شامل عناوینی چون [[اکس‌ام‌پی‌پی]]، [[IBM Lotus Sametime]]، [[مایکروسافت لینک]] و غیره می‌باشند که اغلب با سایر نرم‌افزارهای سازمانی مثل سیستم‌های گردش کار به شکل یکپارچه کار می‌کنند. این نرم‌افزارهای سازمانی یا [[یکپارچه‌سازی نرم‌افزارهای سازمانی]] (EAI) غالباً با محدودیت‌هایی نظیر ذخیره اطلاعات در یک قالب مشترک ساخته می‌شوند.
 
تلاش‌های بسیاری جهت ایجاد یک استاندارد یگانه برای پیام‌رسانی فوری انجام شده‌است: پروتکلهایپروتکل‌های [[SIP]] و [[SIMPLE]] [[گروه ویژه مهندسی اینترنت]]، [[APEX]], [[Prim]]، [[اکس‌ام‌پی‌پی]] و [[IMPS]].
 
بیشتر تلاش‌ها در جهت ایجاد یک استاندارد یکتا برای عرضه‌کنندگان اصلی پیام‌رسانی فوری (مانند AOL, Yahoo, Microsoft) با شکست مواجه شده و هریک به استفاده از پروتکلهایپروتکل‌های اختصاصی خود ادامه می‌دهند.
 
اما درحالی که بحث‌ها در IETF به بن‌بست رسیده بود، [[رویترز]] اولین توافقنامه اتصال بین سرویس دهنده‌ها را در سپتامبر ۲۰۰۳ امضا نمود. این توافقنامه به کاربران AIM, ICQ و MSN امکان می‌داد تا با همتاهای [[پیام‌رسانی رویترز]] حرف بزنند و بالعکس. پیرو این اتفاق، مایکروسافت، یاهو و آمریکا آنلاین معامله‌ای را منعقد نمودند که مطابق آن کاربران Live Communication Server مایکروسافت می‌توانستند با سایر کاربران عمومی پیام‌رسانی فوری حرف بزنند. طی این معامله SIP/SIMPLE به عنوان استاندارد [[هم‌کنش‌پذیری]]<ref>«هم‌کنش‌پذیری» واژه مصوب فرهنگستان و معادل "Interoperability" در زبان انگلیسی است. - فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان ـ دفتر پنجم (نسخه pdf) http://www.persianacademy.ir/UserFiles/File/Mosavvab/05_LATIN.rar</ref> پروتکل‌ها تعیین شد. جدای از این موارد، مایکروسافت و یاهو در ۱۳ اکتبر ۲۰۰۵ اعلام کردند که از ربع سوم سال ۲۰۰۶ با استفاده از استاندارد SIP/SIMPLE با یکدیگر هم‌کنش‌پذیر خواهند بود. به دنبال آن در دسامبر ۲۰۰۵ گوگل و یاهو قرارداد شراکت راهبردی را امضا نمودند که مطابق آن کاربران گوگل تاک می‌توانند با کاربران ICQ و AIM حرف بزنند به شرط آنکه یک حساب AIM نیز داشته باشند.
 
دو راه برای آمیختن پروتکلهایپروتکل‌های نامتجانس وجود دارد:
# یک راه، ترکیب پروتکلهایپروتکل‌های مختلف در ''برنامه کارخواه پیام‌رسانی فوری'' (IM Client) است.
# راه دیگر ترکیب پروتکلهایپروتکل‌های متفاوت در ''برنامه کارساز پیام‌رسانی فوری''(IM Server) است. این روش وظیفه ارتباط با سرویس‌های دیگر را به گردن کارساز (سرور) می‌اندازد. کارخواه‌ها نیاز به دانستن پروتکلهایپروتکل‌های پیام‌رسانی فوری ندارند. مثلاً LCS 2005 Public IM Connectivity. این دیدگاه در کارسازهای XMPP رواج دارد. هرچند این گونه پروژه‌ها که با نام پروژه‌های انتقال خوانده می‌شوند، مانند هر پروژه دیگری که با پروتکل‌های بسته و اختصاصی سر و کار دارد، از مشکلات [[مهندسی معکوس]] رنج می‌برند.
 
برخی رویکردها با محدودسازی دسترسی به کارساز، به سازمان‌ها اجازه می‌دهد که یک شبکه پیام‌رسانی فوری خصوصی داشته باشند. (کل شبکه پیام‌رسانی فوری پشت [[دیواره آتش]] قرار می‌گیرد). در مقابل سیستم‌های پیام‌رسانی برخی سازمان‌ها به کاربران ثبت شده اجازه می‌دهد تا از خارج شبکه محلی سازمان نیز با استفاده از پروتکل ایمن [[اچ تی تی پی اس]](HTTPS)، به سیستم متصل شوند. یک کارساز پیام‌رسانی فوری اختصاصی از مزایایی چون لیست تماسهایتماس‌های از پیش آماده، تصدیق هویت یکپارچه (Integrated Authentication) و امنیت و محرمانگی بیشتر برخوردار است.
 
پاره‌ای از شبکه، تغییراتی به وجود آورده‌اند تا جلوی استفاده کارخواه‌های چند شبکه‌ای از شبکه خودشان را بگیرند. مثلاً [[تریلیان]] (Trillian) مجبور به انتشار چندین بازبینی و [[وصله (رایانه)|وصله نرم‌افزاری]] شد تا کاربرانش بتوانند به شبکه‌های MSN و AOL و Yahoo متصل شوند. سرویس‌دهنده‌های اصلی مسایلی چون نیاز به توافقنامه رسمی و نگرانی‌های امنیتی را به عنوان دلایل این تغییرات عنوان کرده‌اند.
خط ۷۴:
 
در پاسخ به تقاضای موجود برای یک سیستم پیام‌رسانی در سطح تجاری که بتواند امنیت و قانونمند بودن را تضمین کند، گونه‌ای جدید از پیام‌رسانی فوری به نام «پیام‌رسانی فوری سازمانی» (Enterprise Instant Messaging یا به اختصار EIM) توسط شرکت نرم‌افزار [[لوتوس (شرکت نرم‌افزار)|لوتوس]] (Lotus Software) در سال ۱۹۹۸
با افتتاح پروژه Lotus Sametime آغاز شد. پس از مدت کوتاهی مایکروسافت نیز نمونه مشابهی به نام پیام‌رسانی فوری [[مایکروسافت اکسچنج سرور]] روانه بازار نمود. بعدها بستر جدیدی به نام [[Microsoft Office Live Communication Server]] بوجودبه وجود آورد و سپس در اکتبر ۲۰۰۷، [[Office Communication Server]] 2007 را منتشر ساخت. [[اوراکل|شرکت اوراکل]] نیز با معرفی Oracle BeeHive به این بازار پیوست.<ref name="Oracle Beehive offers enterprise instant messaging">{{cite web | url=http://www.cmswire.com/cms/enterprise-20/oracle-buzzes-with-updates-for-its-beehive-collaboration-platform-004538.php | title=Oracle Buzzes with Updates for its Beehive Collaboration Platform | publisher=CMSWire| date=2009-05-06 | accessdate=2009-07-16}}</ref> بسترهای EIM پیشرو در حال حاضر عبارتند از [[IBM Lotus]], [[Microsoft Office Communication Server]] و [[Jabber XCP]]. علاوه بر اینهااین‌ها بسترهایی نیز هستند که برای یک صنعت خاص طراحی شده‌اند مانند [[Reuters Messaging]] و [[بلومبرگ (ابهام‌زدایی)]] که قابلیتهاییقابلیت‌هایی برای شرکت‌های مالی در آن‌ها تعبیه شده‌است.
 
== مرور محصولات ==
خط ۸۹:
 
=== ریسک‌های امنیتی ===
کراکرها (هکرهای بدخواه یا هکرهای [[کلاه سیاه]]) پیوسته از پیام‌رسانی فوری به عنوان وسیله‌ای برای ترتیب دادن حملات [[فیشینگ]] و ارسال [[یو آر ال]]‌های سمی و فایل‌های آلوده به ویروس سود جسته‌اند و از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ به گفته مرکز امنیت پیام‌رسانی فوری بیش از ۱۱۰۰ حمله مجزا انجام داده‌اند.<ref>{{cite web|url=http://www.imsecuritycenter.com|title=IM Security Center|accessdate=2007-05-13}}</ref> هکرها از دو راه برای تحویل کد بدخواه (malicious code) از طریق پیام رسانهایرسان‌های فوری دارند: تحویل [[ویروس رایانه‌ای|ویروس]]، [[اسب تروا(رایانه)|اسب تروا]] و [[جاسوس افزار]] در داخل فایل‌های آلوده یا استفاده از یک آدرس وب به همراه یک متن «مهندسی اجتماعی شده» که کاربر را می‌فریبد تا بر روی آن یوآرال کلیک نماید و اورابه وبگاهی هدایت می‌کند که نرم‌افزار بدخواه از آنجا بارگیری(download) می‌شود. ویروس‌ها، [[کرم رایانه‌ای|کرم‌های رایانه‌ای]] و اسبهایاسب‌های تروا از راه ارسال خودشان به لیست دوستان فردی که قبلاً رایانه اش آلوده شده به سرعت تکثیر می‌شوند. یک حمله مؤثر توسط آدرس وب آلوده می‌تواند در مدتی کوتاه به ده‌ها هزار رایانه دیگر منتقل شود.
 
پیام‌ها معمولاً به صورت [[متن ساده]] منتقل می‌شوند و از این رو در معرض استراق سمع(eavesdropping) قرار دارند. علاوه بر این نرم‌افزارهای پیام‌رسانی فوری پورتهای UDP را به روی دنیا باز می‌کنند و میزان خطر را با ایجاد نقاط آسیب‌پذیری افزایش می‌دهند.<ref>{{cite journal
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/پیام‌رسانی_فوری»