تاریخ سیستان: تفاوت میان نسخه‌ها

==خلاصه مطالب==

تاريخ سيستان عنوانى كه مصحح گرانقدر كتاب مرحوم [[ملك الشعراء بهار]] براى آن برگزيده است در صورتی که همانگونه كه خود يادآور شده در متن كتاب نامى از عنوان آن برده نشده است.

 

در تدوين كتاب از مآخذ قديمى و حتى مآخذ پهلوى استفاده شده است. مثلاًدر موارد جغرافيائى از كتاب [[عجائب البلدان]] يا [[عجائب البر و البحر]] تأليف ابوالمؤيد بلخى (اوايل قرن چهارم هجرى) استفاده شده است. در مورد شيوه تحرير كتاب مى‌توان گفت كه طرز و شيوه تحرير آن به سبک كتب قديمى فارسی نظير [[تاريخ بلعمى]]، [[تاريخ بيهقى]] و [[تاريخ گرديزى]] شباهت دارد و حتى تركيبات و لغات و اصطلاحاتى كه در آن بكار رفته است، قدمت آن را به پيش از اين كتب مى‌رساند. مؤلف يا مؤلفان كتاب در شيوه نگارش سادگى و ايجاز را بكار برده‌اند و از استعمال مترادفات دورى گزيده‌اند. جملات كوتاه آورده شده و كلمات عربى نيز در آن بسيار كم بكار گرفته شده است. جز اسامى خاص يا تواريخ يا اشعار و يا كلماتى كه در زبان مردم آن دوره داخل بوده، بيشتر كلمات به زبان فارسی است. بنابراین سعى نویسنده يا نويسندگان اين بوده تا چنان بنويسند كه عموم مردم بتوانند آن را بخوانند. به عقيده مصحح محترم، اصل كتاب به فارسی نوشته شده و برخى مطالب نيز از كتب عربى ترجمه شده است ولى مرحوم سعيد نفيسى عقيده داشت كه اصل كتاب به عربى بوده و در اوايل قرن پنجم هجرى آن را به فارسی ترجمه كرده‌اند و سپس در نيمۀ دوم قرن هفتم مؤلف ديگرى حوادث سيستان را به اختصار از اوايل قرن پنجم تا زمان خود بر آن افزوده است و آن را به نام [[ملك نصير‌الدين]] [[پادشاه سيستان]] و پسران او [[ركن‌الدين محمود]] و [[نصرة‌الدين]] در ميان سال‌هاى 675 تا 695 تكميل كرده است.

آخرين ويژگى «تاريخ سيستان» كه در اين مجال به آن اشاره بايد كرد استفاده براى شناخت اوضاع زندگى اجتماعى مردم آن دوره است. از آن جمله مى‌توان پى برد كه سپاهيگرى بيشترين نقش را در حكومت صفاريان و در كل در نحوه زندگى ساده مردم عادى داشته است يا اينكه مى‌توان به زندگى ساده مردم و سپاهيان پى برد كه مانند فرماندهانشان زندگى می‌كردند يا از نظم و انضباط سپاه و نحوه آماده شدن آنها بدون درنگ پس از صدور فرمان آماده باش، اطلاع حاصل كرد. از اينكه مهارت سپاهيان در جنگ مورد آزمايش و سنجش قرار مى‌گرفت چنانكه يعقوب شخصا اينكار را انجام مى‌داد، از زندگى و خصوصيات عياران و رعايت اصول دوستى و نمك خوارگى در بين آنان، همچنين بررسى و شناسائى اختلاف قومى و قبيله‌ائى در منطقه بخصوص در بين اعراب و بويژه در بين دو قبيله بزرگ بنى تميم و بنى بكر بن وايل كه بطور مفصل از آن در كتاب سخن گفته شده و از تعصبات صدقى و سمكى كه از هر كدام اين وقايع و مطالب مى‌توان، به شناخت اوضاع اجتماعى آن دوره پى برد.

 

 

== تصحیح کتاب ==

* {{یادکرد|نویسنده=[[ذبیح‌الله صفا|صفا، ذبیح‌الله]]|کتاب=تاریخ ادبیات ایران (جلد اول)|شهر= تهران|ناشر=ققنوس|سال=۱۳۸۱|شابک=964-311-013-3|صفحه=۱۴۹–۱۵۰}}

 

==پانویس==

[[تاريخ سيستان]]، تصحيح ملك الشعراء بهار، انتشارات پديده خاور»، چاپ دوم، آبان ماه 1366، مقدم-و

[[تاريخ غزنويان]]. ترجمه حسن انوشه. انتشارات امير كبير. 1372. ص86

نقل از كتاب ماه تاريخ و جغرافيا شماره 8 سال 1377ص 16