|
وی از منظر علمی به دلیل نوشتارهایش در زمینه [[تفسیر قرآن|تفسیر موضوعی]] [[قرآن]]، و [[فلسفه اسلامی]] - به ویژه یکی از [[کتاب‌های درسی]] [[حوزه]] تحت عنوان «[[آموزش فلسفه (کتاب)|آموزش فلسفه]]» که به زبان‌های [[عربی]]، [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و غیره نیز ترجمه شده‌است و از منظر سیاسی به علت حمایت‌هایش از [[محمود احمدی‌نژاد]]، رئیس‌جمهور سابق ایران و نیز مخالفت‌های سابقه‌مندش با [[محمد خاتمی]] و به‌طور کلی جنبش اصلاح‌طلبی ایران، مشهور است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/05/printable/060519_v-iran-weeklies.shtml مرور هفته نامه‌های ایران:۲۹ اردیبهشت]، وبگاه ''[[بی‌بی‌سی]] فارسی'' (جمعه ۱۹ مه ۲۰۰۶)</ref><ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iran/1503479/The-rise-of-Prof-%27Crocodile%27---a-hardliner-to-terrify-hardliners.html مقاله «صعود استاد تمساح، از افراط‌گرایی به ایجاد رعب و وحشت در افراط‌گرایی» در وبگاه «تلگراف» (telegraph.co.uk)]</ref><ref name="independent.co.uk">[http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/iranian-journalist-accuses-killers-623113.html Iranian journalist accuses 'killers'], Independent.co.uk, Friday, 1 December 2000</ref><ref>http://www.nytimes.com/2007/01/28/magazine/28iran.t.html?pagewanted=۳&partner=rssnyt&emc=rss (بازدید ۵ مارس ۲۰۰۸)</ref> مصباح که از دوره دوم [[مجلس خبرگان|مجلس خبرگان رهبری]] نماینده استان تهران در آن بوده‌است در [[انتخابات مجلس خبرگان رهبری (۱۳۹۴)|انتخابات سال ۱۳۹۴]] از انتخاب مجدد برای ورود به این مجلس بازماند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=پرسابقه‌ترین اعضای مجلس خبرگان را بشناسید/8 چهره‌ای که چهار دوره است عضو هستند و بار دیگر نامزد شدند | وبگاه=صفحه نخست - خبرآنلاین | تاریخ=2016-02-27 | سال=2016 | پیوند=http://www.khabaronline.ir/detail/493840/Politics/parties | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2016-02-27}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=نتایج نهایی انتخابات «خبرگان» در تهران | وبگاه=ایسنا | تاریخ=2016-02-27 | سال=2016 | پیوند=http://www.isna.ir/fa/news/94120805527/نتایج-نهایی-انتخابات-خبرگان-در-تهران | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2016-02-27}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=آخرین نتایج تهران: جنتی شانزدهم، یزدی و مصباح حذف شدند | وبگاه=رادیو فردا | تاریخ=2016-02-28 | سال=2016 | پیوند=http://www.radiofarda.com/content/o2-khobregan-reuslt-tehran/27578962.html | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2016-02-28}}</ref>
== در منظر دیگران<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://mesbahyazdi.ir/node/840|عنوان=آینه}}</ref> ==
به نقل مسعودی خمینی، روح الله خمينى، رهبر انقلاب اسلامی ایران در مورد مصباح یزدی گفته است: "آقاى مصباح ذوشهادتين است".<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آينه|نشانی=http://mesbahyazdi.ir/node/840|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت علامه مصباح یزدی(حفظه‌الله)|بازبینی=2019-06-08|کد زبان=fa}}</ref>
سید [[محمد حسین طباطبايى]] مفسر و فیلسوف و فقیه شیعه نیز (به نقل از شيخ اصغر مرواريد) در تشبیهی در مورد مصباح گفته است: "آقاى مصباح از بين شاگردان من مثل انجير مى ماند كه هيچ چيز آن دور ريخته نمى شود".<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آينه|نشانی=http://mesbahyazdi.ir/node/840|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت علامه مصباح یزدی(حفظه‌الله)|بازبینی=2019-06-08|کد زبان=fa}}</ref>
سید محمد حسین بهشتى از پیشگامان انقلاب اسلامی در ایران که در دفتر انفجار حزب کشته شد، مصباح را چنین توصیف می کند: آقاى مصباح كه « مصباح دوستان »است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آینه|نشانی=http://mesbahyazdi.ir/node/840|وبگاه=...|کد زبان=fa|نویسنده=|تاریخ=}}</ref>
===== دیدگاه آیت الله خامنه ای =====
آیت الله علی خامنه ای رهبر دوم و کنونی انقلاب اسلامی ایران نیز بارها در مورد او سخن گفته است و او را از «بزرگان فلسفه ما» دانسته است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بیانات در دیدار اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23898|وبگاه=farsi.khamenei.ir|تاریخ=2013-02-11|بازبینی=2019-06-08|نام خانوادگی=Khamenei.ir}}</ref> از جمله اظهارات او در مورد مصباح می توان به این موارد اشاره کرد:
# " بنده نزديك به چهل سال است كه جناب آقاى مصباح را مى شناسم و به ايشان به عنوان، يك فقيه، فيلسوف، متفكر و صاحب نظر در مسايل اساسى اسلام ارادت دارم. "<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار دانشجویان شرکت‌‌کننده در اردوی آموزشی-پرورشی بسیج دانشجویی با رهبر انقلاب|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=11484|وبگاه=farsi.khamenei.ir|تاریخ=1999-09-04|بازبینی=2019-06-08|نام خانوادگی=Khamenei.ir}}</ref>
# " اگر خداى متعال به نسل كنونى ما، اين توفيق را نداد كه از شخصيت هايى مانند علامه طباطبائى و شهيد مطهرى استفاده كند، اما به لطف خدا اين شخصيت عزيز و عظيمالقدر، خلاء آن عزيزان را در زمان ما پر كرده است. "<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=11484|عنوان=دیدار دانشجویان}}</ref>
# " من خدا را شكر و حمد مىكنم كه نسل جوان ما در سراسر كشور به ايشان (آيتالله مصباح يزدى) شديداً علاقمند و قدردان است. "
# "به نظر من يكى از چيزهايى كه مى تواند خيلى كمك كند به اين قضيه، اين است كه از كتابهاى شهيد مطهرى، از معارفى كه امروز بزرگانى بحمدالله هستند; از قبيل آقاى مصباح و ديگران كه واقعاً مبانى فكرى اسلامى دست اين هاست; از اين ها استفاده كنند. حتى مى شود اين ها را ساده كرد. شما مى توانيد اين كار را بكنيد...".
# «مجموعه‌اى از متفكران، علما، و سابقه‌دارها در امر دين ...عقبه تئوريك نظام هستند و آن را تشكيل مى‌دهند. ... الان ما در حوزه قم علمايى داريم، بزرگانى داريم، صاحب‌نظرانى داريم، انديشه‌پردازان يا تئوريسين‌ها و ايدئولوگ‌هايى داريم،... ما شخصيت علمىِ فكرىِ روشنفكرىِ برجسته‌اى مثل آقاى مصباح يزدى را در قم داريم...»
# همچنین در پی انتخاب نشدن مصباح در انتخابات خبرگان در سال 94: "البته برخی بزرگان هم هستند که رأی آوردن و یا رأی نیاوردن، هیچ خللی در شخصیت آنها ایجاد نمی‌کند و آقایان یزدی و مصباح از جمله‌ی این افراد هستند که حضور آنان در خبرگان باعث افزایش وزانت این مجلس می‌شود و نبود آنها نیز برای مجلس خبرگان خسارت است." <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه ای|کد زبان=|تاریخ=20/12/94|وبگاه=|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32567|عنوان=دیدار نمایندگان خبرگان رهبری}}</ref>
===== دیدگاه راتلج =====
دائرة المعارف فلسفی [[راتلج]] نیز تحت عنوان فلسفه اسلامی مدرن چنین می نویسد: ”حوزه علميه‌ى قم، علاوه بر خمينى، اشخاصى چون محمد حسين طباطبايى، مرتضى مطهرى، و محمد تقى مصباح يزدى را پرورش داده است كه با تفكر مؤثر خود به مبارزه با چالشى برخاستند كه از سوى غرب متوجه فلسفه اسلامى شده بود. اين كار نبايد اصولاً يك راهبرد انفعالى و عكس العملى در برابر غرب تلقى شود؛ چرا كه مصباح بسيارى از شاگردان خود را براى تحصيل در غرب و جدى گرفتن افكار علمى و منطقى، آنگونه كه در غرب بدان پرداخته مى شود، ترغيب نموده است. همچنين، گرچه بيشتر فعاليتهاى علمى مصباح بر آراء ملاصدرا متمركز بوده، ولى چنين نيست كه نظريات وى را غير منتقدانه بپذيرد. به طور خاص، وى مفهوم [[هيولاى اولى]] را كه ملا صدرا آنرا به عنوان قوه‌ى محض براى موجودات تلقى مىكند مورد نقد قرار مىدهد. او اين اصل را كه «قوه‌ى وجود» قبل از خود موجودات وجود داشته باشد زير سؤال مى برد؛ چرا كه جز موجودات، چيز ديگرى وجود ندارد. به علاوه، مصباح معتقد است بسياري از «نسبت» ها [[ماهيت]] حقيقى نيستند. براى نمونه، در قلمرو امور ذهنى، ممكن است مفهوم «زير» را به رابطه‌ى ميان يك ميز با كتاب اطلاق كنيم اما اطلاق اين مفهوم كه وابسته به [[فاعل شناسا]] (و نتيجه‌ى انتزاع ذهنى) بوده، مستلزم آن نيست كه «زير» در عالم واقع هم واجد ماهيتى باشد.“ دايرة المعارف فلسفه راتلج، نسخه ديجيتالي(CD)، لندن: راتلج (تحت عنوان فلسفه اسلامى مدرن) <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://mesbahyazdi.ir/node/840|عنوان=آبنه}}</ref>
== تحصیلات حوزوی ==
=== اطاعت از رئیس‌جمهور ===
او با اشاره به اینکه [[ولی فقیه]] جانشین [[امام زمان]] بوده ولی رئیس‌جمهوری را مردم انتخاب می‌کنند، یادآور شد:<blockquote>وقتی رئیس‌جمهوری از جانب رهبری نصب و تأیید می‌شود به عامل او تبدیل شده و از این پرتو نور بر او نیز تابیده می‌شود.</blockquote><blockquote>وقتی ریاست‌جمهوری حکم ولی‌فقیه را دریافت کرد، اطاعت از او نیز چون اطاعت از خداست.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نویسنده=|نام=سایت خبری تحلیلی تابناک|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=59420|عنوان=مصباح یزدی: اطاعت از رئیس‌جمهور اطاعت از خداست|بازبینی= }}</ref> البته این سخن بر اساس فلسفه های سیاسی تنفیذ قابل توجیه صحیح است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/others-note?id=23399|عنوان=تنفیذ}}</ref></blockquote>این اظهار نظر با واکنش‌های زیادی روبرو گشت؛ از جمله سایت الف در بخشی از نوشتهٔ انتقادی خود نوشت که این طرز فکر باعث سرایت ولایت خدا به تمامی زیر مجموعه‌هاست:<blockquote>داستان انتقال اطاعت خداوند به ولی‌فقیه و ولی‌فقیه به رئیس‌جمهور، آیا تا همین‌جا متوقف می‌شود یا ادامه دارد؟ آیا این پرتو نور به مراحل پایین‌تر مانند معاونین رئیس‌جمهور و وزرا و پایین‌تر هم سرایت می‌کند؟ منطقا و بر طبق این تئوری، این پرتو افکنی باید از بازوی اجرایی رهبری (تعیین رئیس‌جمهور) تا پایین هم ادامه پیدا کند زیرا وزرا هم بازوی اجرایی رئیس‌جمهور هستند. در این صورت مخالفت با یک وزیر و معاون وزیر هم، مخالفت با خداوند متعال تعبیر می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://alef.ir/vdcg3w9n.ak9qx4prra.html?51326|عنوان=اطاعت از رئیس‌جمهور اطاعت از خدا نیست|بازبینی=}}</ref></blockquote> ▼
او با اشاره به اینکه [[ولی فقیه]] جانشین [[امام زمان]] بوده ولی رئیس‌جمهوری را مردم انتخاب می‌کنند، یادآور شد:<blockquote>وقتی رئیس‌جمهوری از جانب رهبری نصب و تأیید می‌شود به عامل او تبدیل شده و از این پرتو نور بر او نیز تابیده می‌شود.
▲وقتی ریاست‌جمهوری حکم ولی‌فقیه را دریافت کرد، اطاعت از او نیز چون اطاعت از خداست.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نویسنده=|نام=سایت خبری تحلیلی تابناک|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=59420|عنوان=مصباح یزدی: اطاعت از رئیس‌جمهور اطاعت از خداست|بازبینی=}}</ref> البته این سخن بر اساس فلسفه های سیاسی تنفیذ قابل توجیه صحیح است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/others-note?id=23399|عنوان=تنفیذ}}</ref></blockquote>این اظهار نظر با واکنش‌های زیادی روبرو گشت؛ از جمله سایت الف در بخشی از نوشتهٔ انتقادی خود نوشت که این طرز فکر باعث سرایت ولایت خدا به تمامی زیر مجموعه‌هاست:<blockquote>داستان انتقال اطاعت خداوند به ولی‌فقیه و ولی‌فقیه به رئیس‌جمهور، آیا تا همین‌جا متوقف می‌شود یا ادامه دارد؟ آیا این پرتو نور به مراحل پایین‌تر مانند معاونین رئیس‌جمهور و وزرا و پایین‌تر هم سرایت می‌کند؟ منطقا و بر طبق این تئوری، این پرتو افکنی باید از بازوی اجرایی رهبری (تعیین رئیس‌جمهور) تا پایین هم ادامه پیدا کند زیرا وزرا هم بازوی اجرایی رئیس‌جمهور هستند. در این صورت مخالفت با یک وزیر و معاون وزیر هم، مخالفت با خداوند متعال تعبیر می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://alef.ir/vdcg3w9n.ak9qx4prra.html?51326|عنوان=اطاعت از رئیس‌جمهور اطاعت از خدا نیست|بازبینی=}}</ref></blockquote>
=== احتمال جادو شدن احمدی‌نژاد ===
=== رهبری فراتر از لیاقت مردم ===
وی در آذر ۱۳۹۳ گفت: [[رهبر ایران|رهبر]] [[جمهوری اسلامی]] ([[سیدعلی خامنه‌ای]]) فراتر از لیاقت [[مردم ایران]] است!<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f12-iranian-newspapers-6-december-2014/26728660.html انتقاد از «توهین مصباح یزدی به مردم»] رادیو فردا</ref>
[[روزنامه جمهوری اسلامی]] در سرمقاله‌ای با تیتر «دفاع بد چرا؟» اظهارات محمدتقی مصباح یزدی را «دفاع بد از رهبری» با «بی مهری به مردم» توصیف کرد و نوشته: سخنان مصباح یزدی «یکی از مصادیق بارز فعالیت برای تضعیف ولایت است.»
[[روزنامه ابرار]] نیز در تیتر یک شماره خود به شدت «سخنان عجیب وی را مورد انتقاد قرار داد و با اشاره به بودجه ۱۲ میلیارد تومانی و دیگر امکاناتی که در بودجه سالانه ایران برای وی در نظر گرفته می‌شود، خطاب به محمدتقی مصباح یزدی نوشت: «آیت الله مصباح در حالی مردم ایران را فاقد شایستگی می‌داند که همین موقعیت و جایگاه در جمهوری اسلامی و خاصه ۱۲ میلیارد تومانی را که در بودجه سالانه کشور به مؤسسه او اختصاص می‌یابد مرهون همین مردم است؛ پولی که از [[مالیات]] حاصل از عرق جبین همین مردم تأمین می‌شود.»
=== مخالفت با ولایت، شرک است ===
او می‌گوید:<blockquote>زمامدار صالح باید ذهن مردم را نسبت به آنچه از اسلام نمی‌دانند هوشیار کرده و به آنها آموزش دهد؛ البته در هر زمانی نیز نیازهای مردم مختلف است؛ در هر صورت باید بدانیم که مخالفت با ولی امر مسلمین به نوعی شرک است.</blockquote>وی یادآورشد:<blockquote>این مخالفت در واقع مخالفت با خدا و اهل بیت (ع) است زیرا این افراد از امام زمان خود پیروی نکرده‌است؛ در این صورت است که امور از دست خارج خواهد شد و دیگر در مدار نمی‌افتد چون از مدار ولایت خارج شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.didbaniran.ir/بخش-سیاسی-3/23489-اولین-اظهار-نظر-مصباح-یزدی-پس-از-انتخابات-مخالفت-با-ولی-امر-مسلمین-نوعی-شرک-است-دولتی-پایدار-می-ماند-که-در-مسیر-صحیح-دین-حرکت-کند|عنوان=مخالفت با ولی امر مسلمین نوعی شرک است}}</ref></blockquote>
این مخالفت در واقع مخالفت با خدا و اهل بیت (ع) است زیرا این افراد از امام زمان خود پیروی نکرده‌است؛ در این صورت است که امور از دست خارج خواهد شد و دیگر در مدار نمی‌افتد چون از مدار ولایت خارج شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.didbaniran.ir/بخش-سیاسی-3/23489-اولین-اظهار-نظر-مصباح-یزدی-پس-از-انتخابات-مخالفت-با-ولی-امر-مسلمین-نوعی-شرک-است-دولتی-پایدار-می-ماند-که-در-مسیر-صحیح-دین-حرکت-کند|عنوان=مخالفت با ولی امر مسلمین نوعی شرک است}}</ref>
البته این سخنان مصباح چیزی جز مفاد برخی نصوص دینی نبود لکن شاید با توجه به برخی زمینه های سیاسی مورد هجمه واقع شد.
=== مذهبی ===
== کتاب‌شناسی ==
وی دارای تألیفات و آثار متعددی در زمینه‌های فلسفهٔ اسلامی، الهیات، اخلاق و عقاید می‌باشد؛ از جمله<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب‌ها|نشانی=http://mesbahyazdi.ir/node/3030|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت علامه مصباح یزدی(حفظه‌الله)|بازبینی=2019-06-08|کد زبان=faمدرک}}</ref>:
{{چندستونه|ستون‌ها=۴}}
* اخلاق در قرآن (۳ جلد)
| 