خرما: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار: |
||
خط ۱۹:
ارتفاع نخل به ۱۰ تا ۲۰ متر یا بیشتر می‌رسد.<ref name="ReferenceA">دکتر: رحمه، عبدالله، بن عبدالرحمن، “ (الامارات فی ذاکرة ابنائها) “، ج۳. سال انتشار ۱۹۹۰ میلادی به (عربی). .</ref><ref name="ReferenceB">السویداء، عبدالرحمن، بن زید، “ (النخلة العربیة، أدبیاً وعلمیاً واقتصادیاً) “، طبع بمطابع الجزیرة، للصحافة والطباعة والنشر، 1993 م).</ref>
گستردگی گونه خرما
به میوهٔ نرسیده خرما، «[[خارک (خرما)|خارَک]]» یا «خرک» یا کنگ (و در زبان عربی، «حبابوک») گفته می‌شود.
خط ۹۳:
== ترکیبات شیمیایی خرما ==
خرما دارای ۲۵ درصد [[ساکارز]]، ۵۰درصد [[گلوکز]]، و مواد آلبومینوئیدی، پکتین و آب می‌باشد. به‌علاوه دارای ویتامین‌های مختلف مانند ویتامین A,B،C,E و مقداری املاح معدنی می‌باشد.<ref name="ReferenceB" />
== تاریخچه کاشت ==
خط ۱۰۷:
== کشورهای تولیدکنندهٔ خرما ==
[[پرونده:2012dates.png|400px|بندانگشتی|'''صادرات خرما درسال ۲۰۱۲ میلادی''']]
[[پرونده:Date iran.svg|بندانگشتی|401x401پیکسل|مقایسه تولید جهانی خرما در ایران و سایر کشورهای اصلی
{| class="wikitable"
! colspan=2|ده تولیدکنندهٔ برتر خرما در سال ۲۰۰۷ (تن)
خط ۱۳۴:
|-
|}
== اصطلاحات نخل و خرما ==
در مناطق خرماخیز ایران اصطلاحات و [[واژه‌های فارسی]] زیادی در ارتباط با نخلکاری رواج دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
سطر ۱۴۶ ⟵ ۱۴۷:
* مُشتاب: اتاقک یا سیلویی برای دانه‌دانه کردن و شیره‌گیری از خرما.
* پنگ: خوشه
* گرد یا گرز: ساقهٔ درخت خرما
* پاتیزه: پیش (برگهای) جوانتر
* تاره: خوشه نخل، زمانی که در غلاف خود قرار دارد و هنوز چوبی نشده‌است.<ref name="ReferenceA" />
* پریچه یا پیرچه: الیاف اطراف برگ خرما که چسبیده به تنه درخت است. پریچه در بعضی مناطق به‌عنوان اسکاچ نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در استان بوشهر همان «لیف» نامیده می‌شود. در جیرفت به آن‌ها سیس می‌گویند. در بم و نرماشیر به آن‌ها سی سی می‌گویند.
* پیش: برگ درخت خرما
سطر ۱۵۶ ⟵ ۱۵۷:
== خرما در ایران ==
[[پرونده:Piarom date.jpg|150px|بندانگشتی|چپ|خرمای پیارم]]
سرانه مصرف
در ایران به‌طور سالانه، ۱ میلیون تن خرما تولید می‌شود که عمده مصرف داخلی آن در ماه رمضان صورت می‌گیرد. از لحاظ میزان تولید خرما منطقه جنوب استان کرمان با تولید ۱۸۱ هزار و ۸۰۰ تن خرما بیشترین میزان تولید در کشور را داراست. سایر مناطق استان کرمان هم تولیدی در حد ۱۱۷ هزار و ۶۰۰ تن را دارا هستند بعد از استان کرمان استان سیستان و بلوچستان با تولید ۱۷۸ هزار و ۱۹۹ تن رده دوم تولید خرمای کشور را در اختیار دارد، سپس به ترتیب استان خوزستان با ۱۴۴ هزار تن، استان بوشهر با ۱۴۲ هزار تن، استان فارس با ۱۳۸ هزار تن، استان هرمزگان با ۱۲۵ هزار تومان، با هفت هزار و پانصد تومان و… در رده‌های بعدی تولید خرمای کشور قرار دارد.<ref name="khormano.com" />
از میان محصول خرمای هر سال ایران، ۱۰ درصد برای صادرات به کشورهای دیگر اختصاص می‌یابد، ۵۰ درصد به مصرف داخلی می‌رسد و ۴۰ درصد هم در مراحل مختلف برداشت محصول، ضایع‌شده و از بین می‌روند.<ref>{{یادکرد|نویسنده=سبحان علی‌دوستی|مقاله=خرمای بم آفت ندارد!|نشریه=[[روزنامه همشهری]]|تاریخ=۴ تیر ۱۳۹۳|صفحه=۱۰}}</ref>
[[پرونده:خرما پیارم.jpg|200px|بندانگشتی|خرمای پیارم]]
=== ارقام خرمای ایران ===
یکی از مهمترین عوامل که می‌تواند در بهبود کیفیت و اصول و در نتیجه رونق دادن به صنعت خرما در جهان مؤثر باشد، استفاده از گونه‌های خرما برتر و تجاری است. در اسناد تاریخی که حدود ۲۰۰ سال قبل نوشته شده‌اند از ۲۵ رقم درخت خرما که در عراق و اطراف خرمشهر کشت می‌شده نام برده شده‌است که امروزه نیز به همان نام‌ها شناخته می‌شوند، اما آمارهای موجود نشان می‌دهند که بالغ بر ۳۰۰۰ رقم خرما در دنیا شناخته شده‌اند که بخش عمده ای از آن‌ها متعلق به ایران است، چنانچه از سه هزار رقم شناخته شده خرما در دنیا ۴۰۰ رقم آن متعلق به ایران است.<ref name="khormano.com" />
بیشتر این ارقام در ۶ استان خوزستان، هرمزگان، کرمان، بوشهر، فارس و سیستان و بلوچستان پراکنده شده‌اند که اسامی گونه‌های غالب ایران و منطقه کشت این گونه‌ها در زیر آمده است.▼
▲بیشتر
* خرمای پیارم در استان هرمزگان
* خرمای ربی در جیرفت و کهنوج
خط ۱۸۰:
* خرمای کبکاب در استان بوشهر
مهمترین گونه‌هایی که در ایران تولید می‌شوند را گونه سایر یا استعمران در خوزستان، گونه مضافتی در کرمان و بم، گونه زاهدی و پیارم در
* ارقام بومی خرما در بلوچستان ایران： [[خرمای مضافتی]]، ربّی، شَکَری، حلیله، آبروگن، کَلَگی، چربان، حاشه‌ای، جوانداک، اشکنجک، پُپو، دِسکی، وردیوار، بَرنی، کلوت، مُلسی،
* ارقام بومی خرما در استان فارس
▲* ارقام بومی خرما در بلوچستان ایران： [[خرمای مضافتی]]، ربّی، شَکَری، حلیله، آبروگن، کَلَگی، چربان، حاشه‌ای، جوانداک، اشکنجک، پُپو، دِسکی، وردیوار، بَرنی، کلوت، مُلسی، کروچ،کونداک
▲* ارقام بومی خرما در استان فارس : عمده اقلام خرامای فارس شاهانی , زاهدی ( قصب ) , کبکاب می‌باشد و سایر ارقام دیگر پیارم , خاصوئی , استعمران , برحی , دیری , گنتار , مجول , پنجه عروس , هلیله
[[پرونده:خرما شکری.jpg|200px|بندانگشتی|خرمای شکری]]
* [[رقم (کشاورزی)|ارقام]] بومی خرمای [[بوشهر]]: قسب (زاهدی)، [[خرمای کبکاب|کبکاب]]، حاج باقری، برهی، بریمی، صمرون، شکر، سیسی، حلَو، سروری، زندنی، خشن خار، استک سرخو، مرسو، خاصویی، جمادی، بیرمی، تی رس، شهابی، لش، کندی، خنیزی، سمیلی، خضروی، گنتار، پنبه، شیخ عالی، زامردو، ده دارب، اهرمی، خاویزی، خاور، مکتی، شاخونی، مصلی، جوزی، غصاب و ردستی
سطر ۱۹۶ ⟵ ۱۹۵:
== آفت ==
از آفت‌های مهم خرما می‌توان به [[کرم میوه‌خوار خرما]]، [[سوسک کرگدنی خرما]] و [[زنجره خرما]] را نام برد.
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
| |||