زاهدان: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۷:
 
== نام‌شناسی ==
،زاهدان تا قبل از دوره پهلوی، روستای کوچک و دورافتاده‌ای به نام «دزاپ» بود؛ اولين ساکنان دزدآب گروهي از بلوچ ها در اوايل دورة قاجار بودند كه به تدر يج سازمان ايلي خود را در اين منطقه استوار كردند و حاکم وقت منطقه یکی از حکام محلی بلوچ به نام دوست محمد خان بارکزایی بود<ref name=":3" />. دزآپ کلمه ای به [[زبان بلوچی]] است. واز دز+آپ تشکیل شده است. آپ بلوچی، معاد آب در فارسی است. دزآپ به معنی جوشش آب است. بعدها دزآپ به دزدآب و سپس با تصرف نیروهای رضاخان به فرماندهی امان الله جهانبانی زاهدان نام گرفت.
واژهٔ «زاهدان» در سال [[۱۳۰۸]] خورشیدی، در زمان رضاشاه به این شهر اطلاق گردید.<ref name="City1" /> در آن سال پس از پایان دادن به ناامنی‌های و جنایت‌های ایجادشده توسط [[دوست‌محمدخان بارکزائی]] به‌دست تیمسار [[امان‌الله جهانبانی]]، رضاشاه از راه بیرجند و زابل به دزدآب سفر کرد. در این سفر [[محمدابراهیم علم|محمدابراهیم علم (امیر شوکت‌الملک دوم)]]، سردار [[قائنات]]، و [[غلامحسین خان عامری (سردار مجلل)]] نیز همراه او بودند. رضاشاه در راه از شوکت‌الملک علم دربارهٔ وجود ویرانه‌های شهری آباد و قدیمی در نزدیکی زابل به نام زاهدان کهنه خبردار می‌شود و پس از رسیدن به شهر تصمیم به زنده کردن این نام قدیمی می‌گیرد و اداره منطقه را به سیستانی های بومی دزداب میدهد<ref>کتاب تاریخ دو قوم</ref>
 
واژهٔ «زاهدان» در سال [[۱۳۰۸]] خورشیدی، در زمان رضاشاه به این شهر اطلاق گردید.<ref name="City1" /> در آن سال پس از پایان دادن به ناامنی‌های و جنایت‌های ایجادشده توسط [[دوست‌محمدخان بارکزائی]] به‌دست تیمسار [[امان‌الله جهانبانی]]، رضاشاه از راه بیرجند و زابل به دزدآب سفر کرد. در این سفر [[محمدابراهیم علم|محمدابراهیم علم (امیر شوکت‌الملک دوم)]]، سردار [[قائنات]]، و [[غلامحسین خان عامری (سردار مجلل)]] نیز همراه او بودند. رضاشاه در راه از شوکت‌الملک علم دربارهٔ وجود ویرانه‌های شهری آباد و قدیمی در نزدیکی زابل به نام زاهدان کهنه خبردار می‌شود و پس از رسیدن به شهر تصمیم به زنده کردن این نام قدیمی می‌گیرد و اداره منطقه را به سیستانی های بومی دزداب میدهد<ref>کتاب تاریخ دو قوم</ref>
 
== تاریخچه ==
سطر ۴۳ ⟵ ۴۵:
زاهدان تا پیش از وقوع [[جنگ جهانی اول]]، روستای کوچک و دورافتاده‌ای به نام «دزاب» بود؛ که ساکنان آن بلوچ بودند آنان آب آشامیدنی و کشاورزی مورد نیاز خود را از طریق چند رشته قنات در پیرامون روستا تأمین می‌نمودند.<ref name="کتاب تاریخ سیستان جلد 2" />پیش‌تر در منطقهٔ شمالی شهر کنونی زاهدان و بر فراز کوه‌های این منطقه، دژ کوچکی قرار داشته که مردمانی در پیرامون این دژ سکنی گزیده بودند. این افراد از طریق [[تجارت]] و [[کشاورزی]] به زندگی خود ادامه می‌دادند.<ref name="SB" />
 
هنري فيلد دزدآب قديم را جزء بخش سرحد،و سرحد رایکی از 4 قسمت اصلی بلوچستان ايران دانسته است.<ref>فيلد ، هنري ( 1343 ). مرد م شناسي ايران ترجمة عبدالله فريار، تهران: كتاب خانة ابن سينا.</ref>سرپرسي سايكس نيز  بر اين مدعا صحه گذاشته. است .<ref>سايكس، سرپرسي ( 1336 ). سفرنامه يا ده هزار ميل در ايرا ن، ترجمة حسين سعادت نوري، تهرانname=":4" كتاب خانة ابن سينا.</ref>.امان الله جهانباني فرمانده لشکر پهلوی(رضاخان)در سال 1308 ش، يك سال بعد از لشكركشي ارتش به دزدآب، درکتاب خاطرات خود، فقط شهر سرحد را دزدآب ذكر مي كند كه حدود 5000 نفر جمعيت داشت . وي طوايف بلوچ را مهم ترين ساکنان منطقه با بیشترین درصد جمعیتی ذکر میکند <ref name=":0">جهانباني، اماامان ناللهالله ( 1338 ). سرگذشت بلوچستان و مرزهاي آ ن تهران: بي تانا</ref>اعتماد السلطنه می گوید از ديرباز بيش تر جمعيت اين منطقه از ايلات بلوچ تشكيل مي شد<ref name=":5" /> <ref name=":4">سايكس، سرپرسي ( 1336 ). عملياتسفرنامه قشونيا ده هزار ميل در سیستانايرا ن، ترجمة حسين سعادت نوري، تهران: چاپكتاب خانة مجلسابن سينا.</ref>. اعتماد السلطنه می گوید از ديرباز بيش تر جمعيت اين منطقه از تشكيل مي شد<ref name=":5">جهانباني،اعتماد امانالسلطنه، اللهمحمدحسن خان ( 13081367 ). مجلةمرا قشوةالبلدا ن ستصحيح عبدالحسين مهرنوايي و ميرهاشم محدث، تهران :دانشگاه تهران.</ref> <ref name=":3">تأثير عوامل اجتماعي و فرهنگي  مذهبي در مهاجرت بلو چها به زاهدان از آن سوي مرز در دورة پهلوي اول-تحقيقات تاريخ اجتماعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
 
اعتماد السلطنه می گوید از ديرباز بيش تر جمعيت اين منطقه از سیستانی ها تشكيل مي شد<ref>اعتماد السلطنه، محمدحسن خان ( 1367 ). مرا ةالبلدا ن تصحيح عبدالحسين نوايي و ميرهاشم محدث، تهران :دانشگاه تهران.</ref> <ref>تأثير عوامل اجتماعي و فرهنگي  مذهبي در مهاجرت بلو چها به زاهدان از آن سوي مرز در دورة پهلوي اول-تحقيقات تاريخ اجتماعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
 
سال ششم، شمارة دوم، پاييز و زمستان  1395صفحه60 - 41 ،</ref>
 
.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /> <ref name=":2">ناصح، ذبيح الله ( 1345 ). بلوچستان بي جا: ابن سينا.</ref><ref name=":1">مكي، حسين ( 1362 ). تاريخ بيست ساله ايرا ن جلدج 4 و 5، تهران: اميركبير.</ref><ref name=":02" />جهانباني، امان<ref name=":2">ناصح، ذبيح الله ( 13381345 ). سرگذشت بلوچستان وبي مرزهاي آ ن تهرانجا: بيابن ناسينا.</ref>
 
=== پس از جنگ جهانی اول ===