زبان ترکی آذربایجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زبان ترکی آذربایجانی''' (به ترکی آذربایجانی: ''آذربایجان تورکجه‌سی'' و با خط لاتین شده ''Azərbaycan Türkcəsi'') زبانی از خانواده [[زبان‌های ترکی]] است که بر زبان [[مردمان آذربایجانی|مردمان ترک آذربایجانی]] در [[قفقاز]] و [[خاورمیانه]] با دو گویش در [[جمهوری آذربایجان]] و سایر مناطق [[ایرانیان آذربایجانی|آذربایجانی نشین]] [[ایران]] و [[جمهوری آذربایجان]] تکلم

می جاری استشود. عمده تفاوت بین دو گویش در تلفظ برخی واژگان، پاره‌ایوام‌واژگان روسی ، فارسی، عربی و وام‌واژگان،انگلیسی و تفاوت‌هایی مختصر در چند مورد دستوری است.<ref name="J. Minahan 1998">J. Minahan, Miniature empires: a historical dictionary of the newly independent states, Routledge, New York 1998.</ref> این زبان در جمهوری آذربایجان [[زبان رسمی]] و در داغستان یکی از زبان‌های رسمی مصوب فدراسیون روسیه است. زبان ترکی آذربایجانی بخشی از شاخه [[زبان‌های اغوز]] زبان‌های ترکی است و به [[ترکی استانبولی]] و [[ترکمنی]] بسیار نزدیک است. ترکی آذربایجانی به عنوان [[زبان گفتاری]] همچنین در نواحی شرقی [[ترکیه]] و جنوب [[گرجستان]]<ref>[http://www.statistics.ge/main.php?pform=145&plang=1 سایت رسمی آمار دولت گرجستان]</ref> و [[داغستان]]<ref>Wixman, Ronald. ''The Peoples of the USSR: An Ethnographic Handbook''. (Armonk, New York: M. E. Sharpe, Inc, 1984) p. 11</ref> رایج است. زبان ترکی آذربایجانی از زبان‌های [[فارسی]] و [[عربی]] در واژگان، سامانه آوایی و دستوری اثر پذیرفته است. در ایران، شهرهای [[تبریز]]، [[ارومیه]]، [[اردبیل]]، و [[زنجان]] به ترتیب بزرگترین شهرهایی اند که ترکی آذربایجانی در آن‌ها تکلم می‌شود.<ref>[http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?LangID=57&menu=004Project UCLA Language Materials]</ref><ref>L. Johanson, "AZERBAIJAN ix. Iranian Elements in Azeri Turkish" in Encyclopædia Iranica</ref>

در مورد شمار سخنگویان به زبان ترکی آذربایجانی، اتفاق نظر وجود ندارد و برآوردها ناهمسانند. بنیاد این تفاوت، ارائه نشدن آمار رسمی از سوی ایران و ترکیه و عراق است. تمامی ارقام ارائه‌شده بر پایه برآوردها است. اتنولوگ یکی از معتبرترین مراجع آمارهای زبانی، جمعیت گویشوران تمام لهجه‌ها و گروه‌های این زبان (شامل دو زیرگروه اصلی آذری شمالی و آذری جنوبی و گویش سلجوقی) در سال ۲۰۱۸ میلادی را در مجموع اندکی بیش از ۲۳ میلیون نفر برآورد کرده‌است. تمامی آذری‌های جمهوری آذربایجان، ایرانیان آذری، ترکمنهای عراق و سوریه، آذری‌های روسیه و ترکیه و آمریکا و سایر اقلیت‌های آذری زبان در تمام دنیا در این برآورد منظور شده‌اند. سایت اتنولوگ، [[زبان سلجوقی|گویش سلجوقی]] این زبان را در حال حاضر منقرض اعلام کرده‌است.<ref name="ethnologue.com">https://www.ethnologue.com/language/aze</ref><ref name="ReferenceB">https://www.ethnologue.com/language/azj</ref><ref name="ReferenceC">https://www.ethnologue.com/language/azb</ref><ref name="ReferenceD">https://www.ethnologue.com/language/qxq</ref><ref name="ReferenceE">https://www.ethnologue.com/language/slq</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|وبگاه=Ethnologue|نشانی=https://www.ethnologue.com/subgroups/southern|عنوان=Southern|بازبینی=2019-01-26}}</ref>

تاریخ‌چه نگارش به زبان آذربایجانی به سده چهاردهم میلادی باز می‌گردد. امروزه در آذربایجان ایران از خط عربی یا فارسی برای نگارش استفاده می‌شود و در کشور جمهوری آذربایجان پس از کنار گذاشتن خط نوشتاری [[الفبای سیریلیک|سیریلیک (کریل)]] مانند ترکیه از [[الفبای لاتین|خط لاتین]] بهره می‌گیرند.<ref name="J. Minahan 1998"/>