موبد: تفاوت میان نسخه‌ها

| bodystyle =

| titlestyle =

| title =

| imagestyle =

| captionstyle =

| image = [[پرونده:ChoppedGold gold piecesstatuettes from the Oxus Treasure by Nickmard Khoey213Khoey.jpg|بندانگشتی|260px235px|چپ|مغتندیس زرین روحانیان بلندپایهٔ [[مزدیسنا]] یااز موبد[[گنجینه ایرانیآمودریا]]]]

| labelstyle =

| data31 =

'''موبَد''' در کیش [[زرتشت]] یا آیین [[مزدیسنا]] به فرد روحانی اطلاق می‌شود. این واژه در شاهنامه کارکرد بسیار دارد ولی اصطلاح موبد در منابع دیگر نظیر اوستا و سایر متون کهن به صورت [[مغ]] یا مغان دیده می‌شود. ریشه این کلمه ممکن است معرب مغبد به معنی فرمانده و مهتر مغان (روحانیون) باشد که محتمل بنظر نمی‌رسد. زیرا واژگان دیگری نظیر [[هیربد|هیربَد]] و [[اسپهبد|سپهبَد]] نیز بر همین وزن و با پیشوند بَد هستند.هستند؛ و برزگترین موبد دوران ساسانیان [[کرتیر]] بود و [[موبد موبدان]] به حساب می‌آمده استمی‌آمده‌است.<ref>بررسیهای تاریخی. شماره مخصوص دوهزار و پانصدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران. مهر 1350 دکتر پرویز رجبی</ref>

کیش و عقاید ایرانیان در شاهنامه از زمان [[کیومرث]] مطرح است، نزول [[سروش]] بر سیامک و آگاهی دادن از قصد دشمنان بداندیشان پادشاه نیک‌اندیش، مبیّن وجود عقیده و مرام در کشور [[عجم در شاهنامه|عجم]] است. شاهنامه صراحتاً از آئین مزدیسنا در زمان کیومرث سخن نمی‌گوید ولی ادوار بعد از دو آئین متضاد و مخالف یکدیگر یعنی آئین [[مزدیسنا]] و آئین [[دیویسنا]] مکرر یاد می‌گردد .<ref>دیویسنائیان کیش دشمنان ایرانیان در عنوان کلی‌تر به دین [[توران در شاهنامه|تورانیان]] اطلاق می‌شود</ref>. چون لازمه هر دین بعد از پیامبرش حفاظت اوست، لذا کیش مزدیسنا نیز محافظانی تحت عنوان موبد و [[رد در شاهنامه|رد]] داشته‌است.

در زمان کیومرث سر آغاز شاهنامه، از عناوین مزبور یادی نمی‌شود امّا در زمان نبیره او [[تهمورث]] سومین پادشاه [[پیشدادیان]] از عنوان موبدان ذکری به میان می‌آید. تهمورث وزیری نیک‌خواه و بسیار مدبّر بنام سحرسپ داشت که تهمورث با بکاربستن نصایح و فرامین او توانست همه بدکیشان و دیوان را به بند کشد و به نام تهمورث دیوبند مشهور گردد. از جمله احکام دینی [[سحرسپ]] که تا زمان معاصر برای فرهنگ بشری باقی مانده دو اصل دینی [[روزه]] و [[نماز شب]] است .<ref>چنان بر دل هر کسی بود دوست ...… نماز شب و روزه آئین اوست</ref>.

طبق متون شاهنامه چون تهمورث پسر [[هوشنگ]] است و هوشنگ نوه [[کیومرث]] استاست، ،پسپس ممکن است آئین تهمورث و سحرسپ مسبوق به سابق باشد و بانی آئین مزدیسنا همان کیومرث باشد .<ref>بر اساس متون کهن و [[اوستا]] کیومرث نخستین پادشاه ایرانی یا در مواردی دیگر نخستین انسان است</ref>. حالات کیومرث در ایام سوگواری [[سیامک]] و رابطه او با [[سروش]] مؤید شخصیت متافیزیکی اوست که در ماورای آسمان‌ها نجات دهندهٔ دیگری برای خودش متصوّر است. به هر حال نخستین موبدان که باید [[آثروانان (زرتشتی)|آثروان]] نامیدشان در جلوس تهمورث بر تخت [[کیانیان|کیان]] حضور پر رنگ دارند:

{{ب|همه '''موبدان''' را ز لشکر بخواند|به خوبی چه مایه سخن‌ها براند <ref>[[شاهنامه]]. جلد اوّل. [[جمشید]]، ص ۸</ref>}}