استان گیلان: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌نشده] | [نسخهٔ بررسی‌نشده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش 204.18.82.115 (بحث) به آخرین تغییری که Morteza khosravi انجام داده بود واگردانده شد برچسب: واگردانی |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری |
||
خط ۲۱:
'''استان گیلان''' {{گیلکی|گیلان یا گیلؤن}}، از استان‌های شمالی [[ایران]] به مرکزیت [[کلانشهر]] [[رشت]]<ref>«پورتال کلانشهرهای ایران»</ref><ref>[http://aftabnews.ir/vdccp0q4.2bq448laa2.html شهر رشت (آفتاب)]</ref> است. دربارهٔ نام گیلان و معانی واژهٔ [[گیل]]، نظرات متفاوتی ابراز شده‌است. [[لغت‌نامه دهخدا]]، واژهٔ گیلان را برگرفته از «گیل»، به‌اضافهٔ پسوند مکان «ان»، به معنای محل سکونت گیل‌ها دانسته و افزوده‌است که صورت این واژه در زبان پهلوی، گِلان (Gelan) و نزد [[یونان|یونانی‌ها]] گِلای (Gelae) بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-79b0f4bb84d345c996ed9307b93cef5c-fa.html |عنوان=گیلان |ناشر=لغت‌نامه دهخدا |تاریخ بازدید = September 17, 2012| تاریخ =27 شهریور 1391| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EZdUFeQH | تاریخ بایگانی = ۲۰ فوریه ۲۰۱۳}}</ref>
این استان، از شمال به [[دریای کاسپین]] و کشور [[جمهوری آذربایجان|آذربایجان]]، که از طریق [[آستارا]] با آن دارای [[گذرگاه مرزی آستارا|مرز بین‌المللی]] است، از غرب به [[استان اردبیل]] و [[استان زنجان|زنجان]]، از جنوب به [[استان زنجان]] و [[استان قزوین|قزوین]] و از شرق به [[استان مازندران]] محدود می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://amar.org.ir//DesktopModules/DNNCorp/DocumentLibrary/Components/FileDownloader/FileDownloaderPage.aspx?tabid=667&did=2842&pid=0&lrf=/DesktopModules/DNNCorp/DocumentLibrary/App_LocalResources/DocumentLibrary&cl=fa-IR&mcs=/DesktopModules/DNNCorp/DocumentLibrary/&uarn=Administrators&cd=False&tmid=1616&ift=1/|عنوان=سالنامه آماری گیلان|ناشر=مرکز آمار ایران|تاریخ=۱۳۸۷|تاریخ بازبینی=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EZdVML16 | تاریخ بایگانی = ۲۰ فوریه ۲۰۱۳}}</ref> مساحت گیلان ۱۴٬۰۴۴ کیلومترمربع و جمعیت آن طبق سرشماری ۱۳۹۱، ۲٬۴۸۰٬۸۷۴ نفر است.<ref name="jamiat1" />
گیلان دهمین [[جمعیت استان‌های ایران|استان پرجمعیت]] و دومین استان پرجمعیت شمال ایران پس از استان [[مازندران]] است. [[تراکم جمعیت]] در این استان با ۱۷۷ نفر در هر کیلومترمربع جایگاه سوم را در ایران دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2552130 |عنوان=تراکم جمعیت در تهران ۲۰ برابر کل کشور |ناشر=روزنامه دنیای اقتصاد |تاریخ=۹/۵/۹۱|تاریخ بازبینی=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EZdW9oca | تاریخ بایگانی = ۲۰ فوریه ۲۰۱۳}}</ref> کلانشهر [[رشت]] با داشتن ۴۶ درصد جمعیت کل استان،<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://irna.ir/fa/News/223302/اجتماعی/59_درصد_جمعیت_گیلان_در_شهرها_ساکن_هستند |عنوان=۵۹ درصد جمعیت گیلان در شهرها ساکن هستند |ناشر=خبرگزاری ایرنا |تاریخ=۲۲ دی ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=۷ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EZdWnSXT | تاریخ بایگانی = ۲۰ فوریه ۲۰۱۳}}</ref> مرکز و پرجمعیت‌ترین شهر شمال کشور و [[فهرست شهرهای ایران بر پایه جمعیت|یازدهمین]] شهر پرجمعیت ایران است. از دیگر شهرهای پرجمعیت این استان می‌توان به ترتیب به شهرهای [[بندر انزلی]]، مهم‌ترین بندر ایرانی در حاشیه دریای کاسپین [[لاهیجان]]، [[تالش]]، [[لنگرود]]، [[رودسر]]، [[بندر آستارا]]، [[صومعه سرا]] و اشاره کرد.
خط ۲۱۶:
# گونهٔ غیر ایرانی ترکی آذری
گیلکی خود سه گونهٔ عمده دارد.{{سخ}}الف. گونهٔ گیلکی [[لاهیجان]] ([[بیه‌پیش]]) در منطقه‌ای محدود از شمال به [[دریای کاسپی]]، از جنوب به بلندی‌های [[سیاهکل]]، از غرب به [[آستانه اشرفیه|آستانه]] و [[کیاشهر|حسن‌کیاده]] تا مرزهای [[کوچصفهان]] و از شرق به [[لنگرود]] و [[رودسر]] و [[رامسر]] و [[تنکابن]] که به تدریج به گویش مازندرانی می‌آمیزد.{{سخ}}ب. گونهٔ [[گیلکی]] [[رشت]] ([[بیه‌پس]]) که در [[رشت]]، [[خشکبیجار]]، [[بندر انزلی|بندر پهلوی [انزلی]]]، [[فومن]] و [[شفت (گیلان)|شفت]] به آن سخن می‌گویند.{{سخ}}ج. گونهٔ [[گالشی]] گویش دیگری از [[زبان گیلکی]] است که مردم نواحی کوهستانی گیلان و مناطق کوهستانی مازندران به آن سخن می‌گویند.
گونه‌های غیرگیلکی از گروه زبان‌های کرانهٔ خزر:{{سخ}}الف. [[زبان تالشی|تالشی]] در [[هشتپر|تالش]]، [[دولاب (گیلان)|دولاب]]، [[ماسال]] [[بخش شاندرمن|شاندرمن]]، [[رضوانشهر]] و [[اسالم]] به آن گفتگو می‌شود.{{سخ}}ب. [[زبان تاتی ایران|تاتی]] از دیگر گونه‌های زبانی کرانهٔ خزر است که در چند آبادی از بخش [[شهرستان رودبار|رودبار زیتون]] به آن سخن می‌گویند.{{سخ}}ج. [[
[[زبان تاتی ایران|زبان تاتی]] در گیلان مشابه تاتی [[شهرستان طارم|طارم علیا]] در شمال استان زنجان است. [[زبان تالشی]] نیز خود به سه گروه شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم می‌شود که نوع جنوبی آن به [[زبان تاتی ایران|تاتی]] بسیار نزدیک است. [[زبان تاتی ایران|تاتی]] و [[زبان تالشی|تالشی]] با یکدیگر به خانواده بزرگ‌تری به نام [[زبان تاتی ایران|زبان‌های تاتی‌تبار]] (تاتیک) تعلق دارند. رودباری نیز گویشی از [[زبان تاتی ایران|زبان تاتی]] می‌باشد که ساختاری [[گیلکی]] یافته‌است.<ref name="Stilo" /> مسعود پورهادی پژوهشگر و نویسنده [[ادبیات گیلکی]] دربارهٔ [[زبان تاتی ایران|زبان تاتی رودبار]] می‌گوید:<ref>[http://v6rg.com/?p=10321 تا یک شاعر با یک زبانی صحبت می‌کند آن زبان نمی‌میرد.]</ref>
| |||