| data10 = ناپیدا «در متن‌های سنتی [[آذربایجان]]، [[شهر ری]] و [[سیستان]] را زادگاه او دانسته‌اند. امروزه بیشتر گستره یگسترهٔ [[خوارزم]] و [[خراسان]] را به عنوان خاستگاه او پیشنهاد داده‌اند» همچنین برخی از دانشمندان غربی نیز [[بلخ]] را به عنوان زادگاه او عنوان کرده‌اند. زادگاه ومیهن اصلی او که پیامبر خاندان ماد بود به مانند دیاکو شاه ایران و ماد دشت نیشای ایلام امروزی وآلامتو کهن بود و تمام گمانه زنی هایزنی‌های پیش درست نیست
| label11 = تخت‌گاه
خط ۹۱:
}}
{{مزدیسنا مزدیسنا}}
'''زَرتُشت''' یا '''زَردُشت''' یا '''اشوزَرتُشت'''، پیامبر [[ایران باستان]] بود؛ که [[مزدیسنا]] را بنیان گذاشت.<ref>فرهنگ فارسی، دکتر محمد معین، جلد پنجم، اعلام ص ۶۴۸</ref> وی سراینده [[گاتاها]]، کهن‌ترین بخش [[اوستا]] است.<ref>[http://www.avesta.org/gathas.htm The Gathas ("Hymns") of Zarathushtra] {{نشان زبان|en|انگلیسی}}. بازدید در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱.</ref> زادگاه و زادروز وی به درستی روشن نیست، هرچند زمان زایش او ۶۰۰ تا ۱۲۰۰<ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> پیش از [[میلاد مسیح]] گمان زده می‌شود و زادگاه وی را مرزبوم هایمرزبوم‌های گوناگونی مانند [[شهر ری]]،<ref>ابراهیم پورداوود، ص ۲۳</ref> [[آذربایجان]]،<ref>ابراهیم پورداوود، گات‌ها، ص ۲۳</ref> [[خوارزم]]،<ref>اسطورهٔ زندگی زردشت، ص ۲۲</ref> [[سیستان]]،<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/546704/Sistan Sistan - Britannica Online Encyclopedia]</ref> [[خراسان]]<ref>اسطورهٔ زندگی زردشت، ص ۲۳</ref><ref>M. Witzel, '' "The Home Of The Aryans" '', Festschrift J. Narten = Münchener Studien zur Sprachwissenschaft, Beihefte NF 19, Dettelbach: J.H. Röll 2000, 283-338. Also published online, at [[دانشگاه هاروارد|Harvard University]] ([http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/AryanHome.pdf LINK])</</ref> و [[آمل]]<ref>[https://archive.org/details/ShahrestanihaIEransahr Šahrestānīhā ī Ērānšahr، تورج دریایی، ص 25]</ref> برشمرده اند. آموزش‌های زرتشت بعدها و دیرتر با باورهای بومی ایرانیان آمیخته شد و مزدیسنای کنونی را پدیدآورد که نزدیک به پنج سده دین رسمی و داتی ایران نیز بوده‌است. نام زرتشت در فهرست یکصد نفره تن از مردمان کارساز در تاریخ و باستان که بدست مایکل هارت تنظیم و سامانمند شده‌است، جای دارد.<ref>{{نشان زبان|en|انگلیسی}}. بازدید در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱ [http://www.adherents.com/adh_influ.html Religious Affiliation of History's 100 Most Influential People]</ref> دین زرتشت امروزه درخورد ۲۰۰ هزار تن پیرو در [[ایران]]، [[هند]] و برخی جاهای دیگر [[جهان]] دارد.<ref>Zoroastrian Community Today [http://www.zoroastriancenter.org/community.html Approximately 200,000 Zoroastrians live across the globe] {{نشان زبان|en|انگلیسی}}. بازدید در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱.</ref>
== ریشه و معنای نام ==
{{اصلی|ریشه و معنای نام زرتشت}}
نام زرتشت بر پایه نوشته‌های [[زبان اوستایی]] «زراثوشترا» بوده‌است. این نام امیزهآمیزه ای است از «زَرَت» که شاید چمار و معنی زرد و زرین یا پیر داشته باشد و «اشترا» که برخی آن را [[شتر]] و برخی معنی آن را «آسترا» به معنی و چم [[ستاره]] در نگر گرفته‌اند. «ستاره درخشان»، «روشنایی زرین»، «دارنده و خاوند شتر زرد»، «دارنده شتر پیر»، «دارنده شتر پرتوان و با جرأت»، «درخشان و زرد مانند زر و طلا» و «پسر ستاره» معانی گوناگونی است که تاکنون پژوهشگران برای نام زرتشت برشمرده اند.<ref>دانشنامهٔ مزدیسنا، ص ۲۹</ref>
املا و شیونوشت نام زرتشت در انگلیسی {{به انگلیسی|Zoroaster}}، از املای یونانی آن {{به یونانی|Ζωροάστρης}}<ref>Zoroaster</ref> گرفته شده‌است که واژه Aster یا «ستاره» را در خود دارد و شاید به همین انگیزه باشد که این پیامبر را بعدها و دیرتر سرچشمه دانش ستاره‌شناسی دانسته‌اند. نام اوستایی او «زره ثوشتره» به تعبیری و گفتاری به معنی «کسی که می‌تواند شتران را اداره و راهبری کند» است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Boyce|کتاب=History of Zoroastrianism|سال=1975|فصل=|صفحه=182|جلد=|زبان=}}</ref> ساختار [[فارسی باستان]] نام او «زره ئوشتره» Zaraushtra و ساخت مادی آن «زره توشتره» Zaratushtra بوده‌است که زره ئوشتره اوستایی و زردشت پهلوی از آن پدید آمده‌است.
