حجت بن الحسن: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌شده] | [نسخهٔ بررسی‌شده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
۲ تغییر آخر متن رد شد (توسط ASTK79) و برگردانده شد به نسخهٔ 26411900 توسط Kamranazad |
←منبع‌شناسی: عمر آن حضرت برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
خط ۳۷:
در خلالِ دورهٔ سفارت موسوم به غیبت صُغریٰ (۲۶۰–۳۲۹ ه.ق/۸۷۴–۹۴۱ م) فُقَها و مُبلّغان، آثاری بر اساسِ اطلاعات کتبِ پیشین و فعالیت‌های سازمان وکالت نوشته‌اند که اطلاعات‌شان در کُتُبِ تاریخیِ این دوره یافت نمی‌شود. ابراهیم بن اسحاق نَهاوندی (و. ۲۸۶ ه.ق/۸۹۹ م) که مدّعیِ نیابتِ امام دوازدهم بود کتابی در موضوع غیبت نوشت. عبدالله بن جعفر حِمْیَری (و. بعد از ۲۹۳ ه.ق/۹۰۵ م) که خود کارگزارِ امامان دهم و یازدهم و نُوّابِ اول و دوم بود کتاب ''اَلغیبةُ و الْحَیْرَة'' را نوشت. ابن بابِوَیْه — پدر شیخ صَدوق — (و. ۳۲۹ ه.ق/۹۴۰ م) کتاب ''اَلْاِمامَةُ و التَّبصِرَةُ مِنُ الْحَیرَة'' و کُلِیْنی (و. ۳۲۹ ه.ق/۹۴۰ م) بخش عمده‌ای از کتاب حُجَّتِ ''[[اصول کافی]]'' را به غیبت اختصاص داد.<ref>{{پک|حسین|۱۳۷۷|ک=تاریخ سیاسی غیبت|ص=۲۳–۲۴}}</ref>
از سال ۳۲۹ ه.ق/۹۴۱ م با پایانِ سفارت و آغاز دورهٔ موسوم به غیبت کُبریٰ چندین اثر برای تبیینِ غیبت و علتِ طولانی شدنِ آن نگاشته شد. به‌گفتهٔ جاسم حسین پنج اثر در این زمان نگاشته شد که اساسِ عقایدِ بعدیِ امامیه دربارهٔ غیبت را تشکیل می‌دهد. نخستین کتاب، ''[[الغیبة (نعمانی)|الغیبة نُعمانی]]'' توسط [[ابوعبدالله محمد بن جعفر نعمانی]] (و. ۳۶۰ ه.ق) با استفاده از آثارِ یادشده بدون توجه به اعتقاداتِ نویسندگانِ آن آثار تدوین شده‌است. دومین اثر، ''[[کمال‌الدین و تمام‌النعمة|کمال‌ُالدّین و تَمام‌ُالنِّعمَة]]'' است که توسط [[شیخ صدوق]] (۳۰۶ تا ۳۸۱ ه.ق/۹۲۳ تا ۹۹۱ م) بر اساسِ [[اصول اربعمائه|اصول اَرْبَعُمِائَه]] گردآوری شده‌است و با توجه به جایگاه پدرش، [[علی بن بابویه]]، اطلاعات معتبری از دورانِ وکلا و ارتباط مخفیِ آن‌ها با امام غایب از طریقِ چهار سفیر ارائه می‌دهد. سومین مورد، ''اَلْفُصولُ الْعَشَرَةُ فِی الْغَیْبَة'' توسط [[شیخ مفید]] (و. ۴۱۳ ه.ق/۱۰۲۲ م) نوشته شد و اطلاعات تاریخی در مورد دورانِ غیبت و پانزده دیدگاهِ پدیدارشده در میان امامیه در دوران غیبت و از میان رفتن همهٔ آن‌ها جز اَثْنیٰ‌عَشَریه بیان می‌کند. همچنین در ''[[کتاب الارشاد|کتابُ الْاِرشاد]]'' به‌سبکِ کلینی و نعمانی به نقلِ احادیث و توجیهِ طولانی شدن عمر امام غایب می‌پردازد و بر همین اساس است که شیعیان عملا معتقد به [[نامیرایی زیستی]] حجت بن الحسن هستند. چهارمین اثر را [[سید مرتضی]] (۳۵۵–۴۳۶ ه.ق/۱۰۴۴–۱۰۴۵ م)، شاگردِ شیخ مفید، با عنوان ''مَسئلَةٌ وَجیزَةٌ فِی الْغَیْبَة'' نوشت. این اثر و کتاب دیگری با نام ''اَلْبُرْهانُ عَلیٰ صِحَّةِ طولِ عُمرِ الْاِمامِ الزَّمان'' تألیفِ محمد بن علی کَراجُکی (و. ۴۴۹ ه.ق/۱۰۵۷ م) فاقدِ اطلاعات تاریخی هستند. پنجمین اثر، ''[[الغیبة (طوسی)|الغیبة]]'' نوشتهٔ [[شیخ توسی]] (۳۸۵–۴۶۰ ه.ق/۱۰۶۷ م) بر مبنای کتابی به نام ''اَلْاَخبارُ الْوَکالَةُ الْاَربَعَة'' نوشتهٔ احمد بن نوح بَصْری اطلاعات تاریخیِ معتبری از فعالیت‌های مخفیِ سُفَرا ارائه می‌دهد و نیز به شیوهٔ حدیثی و عقلی اثبات می‌کند امام دوازدهم همان مهدیِ قائم است که باید در غیبت به سر بَرَد و سایر ادعاها در خصوص غیبتِ دیگر افراد نظیر [[علی بن ابی‌طالب]]، [[محمد حنفیه|محمد حَنَفیّه]] و [[موسی کاظم]] مردود است. این کتاب مأخذِ اصلیِ نویسندگانِ بعدیِ شیعهٔ امامی و بخصوص ''[[بحار الانوار|بِحارُ الْاَنوارِ]]'' [[محمدباقر مجلسی]] (۱۰۳۷–۱۱۱۰ ه.ق) بوده‌است.<ref>{{پک|حسین|۱۳۷۷|ک=تاریخ سیاسی غیبت|ص=۲۴–۲۷}}</ref>
به‌نوشتهٔ جاسم حسین منابع غیرشیعه بر کتاب ''اَلْمُسْتَرْشَد'' اثر [[ابوالقاسم بلخی]] [[معتزلی]] (و. حدود ۳۰۱ ه.ق/۹۱۳ م) اتکا دارد که معتقد است حسن عسکری بی وارث از دنیا رفت و ظاهراً اطلاعات خود در خصوص دسته‌بندیِ شیعه پس از سال ۲۶۰ ه.ق را از حسن بن موسی نوبَختی (و. حدود ۳۰۰ ه.ق) گرفته‌است. این کتاب مبنای اطلاعاتِ ''[[اَلْمُغْنی]]'' [[عبدالجبار معتزلی|عبدُالْجَبّار مُعْتَزِلی]] (و. ۴۱۵ ه.ق/۱۰۲۴ م) و [[ابوالحسن اشعری]] (و. ۳۲۴ ه.ق/۹۳۵ م) قرار گرفت و کتاب اشعری مرجعِ سایر کتاب‌های [[اهل سنت]] نظیر [[ابن حزم|ابن حَزْم]] (و. ۴۵۶ ه.ق/۱۰۳۷ م) و [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی|شهرستانی]] (و. ۵۴۸ ه.ق/۱۱۵۳ م) دربارهٔ دسته‌بندی‌های شیعه بوده‌است.<ref>{{پک|حسین|۱۳۷۷|ک=تاریخ سیاسی غیبت|ص=۲۷–۲۸}}</ref>
| |||