شاپور ریپورتر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{ویکی‌سازی}}

 

 

در [[کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹]] و رویدادهای بعدی آن شبکه مفصل اطلاعاتی حکومت [[هند بریتانیا]] در ایران، که از سال[[۱۸۹۳ (میلادی)|۱۸۹۳]] میلادی/ ۱۳۱۰ ق. یعنی از سه سال قبل از قتل [[ناصرالدین‌شاه]] به وسیله سِر اردشیر ریپورتر ([[اردشیر جی]]) اداره می‌شد، نقش اصلی و تعیین‌کننده داشت. این شبکه بود که [[رضاشاه|رضاخان]] را برکشید و پرورش داد و تمامی مقدمات کودتا را فراهم آورد و سپس مسیر دشوار او را در تأسیس سلطنت پهلوی هدایت و هموار کرد. البته در کودتا سرلشکر سِر [[ادموند آیرونساید]] (بعدها: بارون آیرونساید اول)، فرمانده نیروهای نظامی انگلیس مستقر در شمال ایران (نورپرفورس)، نیز نقش داشت؛ ولی باید توجه نمود که این نقش محدود بود. آیرونساید تنها مدت کوتاهی در منطقه و در ایران بود. او از [[۴ اکتبر]] [[۱۹۲۰ (میلادی)|۱۹۲۰]] تا [[۱۷ فوریه]] [[۱۹۲۱ (میلادی)|۱۹۲۱]]، یعنی کمتر از چهارماه و نیم فرمانده نورپرفورس بود که مأموریت جنگ با بلشویک‌ها را به عهده داشت. وی در طول زندگی‌اش نیز ارتباطی با ایران نداشت و بنابراین نقش او در کودتا نمی‌تواند همسنگ و حتی قابل مقایسه با نقش اردشیر ریپورتر باشد که به عنوان رئیس شبکه اطلاعاتی بریتانیا در ایران تا زمان کودتا ۲۸ سال در ایران اقامت داشت و بر حوادث مهمی چون انقلاب مشروطه و غیره تأثیر نهاده بود. البته آیرونساید به عنوان فرمانده نیروهای نظامی انگلیس در شمال ایران سهم معینی در کودتا داشت ولی او مجری فرامین وزیر جنگ وقت بریتانیا، یعنی سِر [[وینستون چرچیل]]، بود. بعدها همین چرچیل، به عنوان نخست‌وزیر وقت بریتانیا، نقش سرنوشت‌سازی در [[کودتای ۲۸ مرداد]] ایفا کرد.