بهرام گور: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ویرایش و تصحیح (جزئی)
خط ۳۰:
 
== وضعیت سیاسی و اجتماعی پیش از بهرام پنجم ==
در سده چهارم، می‌توان گفت که مسیحیت تبدیل به تهدیدی جدی برای کیش زرتشتی شده بود و پذیرش آن توسط ارمنی‌ها باعث شده بود تا پیوند آنان با رسوم باستانی‌شان فراموش شود. ارمنستان و گرجستان با پذیرش مسیحیت، به امپراتوری روم شرقی نزدیک‌تر شده بودند. امپراتورهای روم، خودشان را رهبران تمامی مسیحیان دنیا می‌شمردند و به این ترتیب، مسیحیان شاهنشاهی ساسانی مورد ظن بودند. شاهان قدرتمند ساسانی همچون [[شاپور دوم]] به گسترش مسیحیت واکنش نشان داده و مسیحیان را مورد آزار و اذیت قرار داده بودند. شاپور دوم که شاهی قدرتمند بود، امنیت را در داخل شاهنشاهی و در مرزهای آن برقرار کرده بود و در کنترل قبایل بیابان‌گرد هم موفق بود.<ref>{{پک|Daryaee|۲۰۰۹|ک=Sasanian Persia|ص=۲۱}}</ref> پس از او، سه شاه بر تخت شاهنشاهی نشستند که یکی پس از دیگری توسط اشراف و بزرگان خلع شده و به شکل خشونت‌آمیزی به قتل رسیده بودند،پایانبودند، پایان ناگهانی زندگی [[اردشیر دوم (ساسانی)|اردشیر دوم]] و [[بهرام چهارم]]، گواهی بر قدرت دسیسه‌بازی و توطئه‌گری اشراف‌زادگان در اجرای خواسته‌های خویش و تحمیل آن به حکومت مرکزی و ناکام‌یابی کوشش‌های دراز مدت [[شاپور دوم]] در استواری اقتدار حکومت مرکزی است. فرمان‌روایان پی‌درپی از جهت توانایی رزمی یا برتری شخصیت، چندان برجسته نبودند.<ref>{{پک|فرای|۱۳۸۸|ک=تاریخ باستانی ایران|ص=۵۰۷–۵۰۸}}</ref> با وجود اینکه شاپور سوم، دست‌نشانده اشراف‌زادگان ساسانی بود، ولی به توطئه و تحریک همان‌ها کشته شد؛ چرا که سعی کرده بود روابط دوستانه با امپراتوری روم برقرار کند.<ref>{{پک|زرین‌کوب|زرین‌کوب|۱۳۹۰|ک=تاریخ سیاسی ساسانیان|ص=۴۷}}</ref>
با وجود اینکه یزدگرد، دست‌نشاندهٔ اشراف‌زادگان بود، اما در سلطنت خود بارها توفیق یافت تا از توسعهٔ نفوذ ایشان جلوگیری کند. قبل از رسیدن به پادشاهی به نیک‌رفتاری و خوش‌خلقی معروف بود و این مسئله، عامل عمدهٔ رضایت اشراف‌زادگان مخالف بهرام چهارم در به قدرت رسانیدن او بود.<ref>{{پک|زرین‌کوب|زرین‌کوب|۱۳۹۰|ک=تاریخ سیاسی ساسانیان|ص=۴۸}}</ref>
بنابراین یزدگرد یکم باید به این روند واکنش نشان می‌داد و او این کار را با کشتن بسیاری از اشراف و بزرگان انجام داد و در نتیجه «بزه‌کار» لقب گرفت.<ref>{{پک|Daryaee|۲۰۰۹|ک=Sasanian Persia|ص=۲۲}}</ref> در طول سلطنت یک از این سه شاه، [[بهرام چهارم]]، ارمنستان استقلال خود را از دست داده، بخش غربی آن تبدیل به یکی از استان‌های روم شد و بخش شرقی آن تحت فرمان‌روایی ایرانی‌ها درآمد.<ref>{{پک|Daryaee|۲۰۰۹|ک=Sasanian Persia|ص=۲۰}}</ref> از این مرحله به بعد، شاهان دیگر خودشان را از نژاد خدایان نمی‌دانستند و در عوض فرمان‌روایی سکولار که پرستنده مزدا بودند، به‌شمار می‌رفتند.<ref>{{پک|Daryaee|۲۰۰۹|ک=Sasanian Persia|ص=۲۱}}</ref>
خط ۱۲۹:
در بعضی از منابع نخستین شعرهای فارسی را که سروده شده‌است به او نسبت می‌دهند.<ref>{{پک|دریایی|۱۳۸۴|ک=شاهنشاهی ساسانی|ص=۳۸}}</ref> طبق گزارش‌های موجود، بهرام جایگاه نوازندگان را بهبود بخشید. حتی رده‌بندی که توسط [[اردشیر بابکان]] برای درباریان مشخص شده بود را تغییر داد بعدها [[خسرو انوشیروان]] این رده‌بندی را به جایگاه اولیهٔ خود برگرداند.<ref>{{پک|جلیلیان|۱۳۹۶|ک=تاریخ تحولات سیاسی ساسانیان|ص=۲۸۶}}</ref>
 
== میراث بهرام گور ==
=== بهرام گور در ادبیات ===
[[پرونده:Bahram Gur hunting.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|''بهرام گور در حین شکار''، نام [[مینیاتور|مینیاتوری]] است متعلق به [[سده ۱۶ (میلادی)|سده ۱۶ میلادی]] که به ماجرای شکار رفتن بهرام گور در بخش چهارم از ''[[خمسه نظامی|خمسهٔ نظامی]]''، معروف به [[هفت پیکر]] یا بهرام‌نامه می‌پردازد.{{سخ}}این اثر اکنون در مالکیت [[کتابخانه کنگره|کتابخانهٔ کنگره ایالات متحده]] قرار دارد.]]
 
داستان‌های دل‌انگیز و زیبای بسیاری نظیر آوردن کولی‌ها و خنیاگران دوره‌گرد هندی (لورها) به ایران برای سرگرمی مردم را به او نسبت داده‌اند. او علاقه زیادی به باده‌گساری و شکار داشت، چنان‌که به این دلیل لقب «بهرام گور» (به معنی شکارگر گورخر) را به او داده‌اند. در بعضی متون چکیده [[زبان فارسی]]، سراییدن نخستین اشعار پارسی را نیز به او نسبت می‌دهند که البته فراورده خیال‌بافی است. .<ref>{{پک|دریایی|۱۳۸۴|ک=شاهنشاهی ساسانی|ص=38}}</ref>
در میان آثار منظوم فارسی، هشت بهشت [[امیر خسرو دهلوی]] (درگذشت ۷۲۵ قمری/۱۳۲۵ میلادی) نیز دربارهٔ سرگذشت داستانی بهرام گور است. امیر خسرو، مثنوی هشت بهشت را به تقلید از نظامی و در جواب هفت پیکر او ساخت و موضوع آن، ماجرای عشق بهرام گور به «دل‌آرام» و نیز ساختن ۷ گنبد به ۷ رنگ برای دختران پادشاهان ۷ اقلیم است. از اینرو، موضوع این منظومه با هفت پیکر نظامی تفاوتی ندارد.<ref>{{پک|زرین‌کوب|1383|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=بهرام گور}}</ref>
 
خط ۱۵۱:
=== بهرام گور در شاهنامه ===
[[پرونده:"Bahram Gur Exhibiting his Prowess in Wrestling at the Court of Shangul, King of India", Folio from a Shahnama (Book of Kings) MET DP215667.jpg|بندانگشتی|چپ|300px|نگاره‌ای از بهرام در کتاب شاهنامه فردوسی در حال کشتی گرفتن در دربار پادشاه هند]]
یکی از منابع معتبر [[تاریخ ایران]] در عصر ساسانی [[شاهنامهٔ فردوسی]] است. مندرجات شاهنامه دربارهٔ [[پادشاهان ساسانی]] کم و بیش با آنچه مورخان بزرگ و معتبری چون طبری و مسعودی نوشته‌اند مطابقت دارد.<ref>{{پک|محجوب|1361|ک=گور بهرام گور|ص=148}}</ref>یکی از داستان‌هایی که فردوسی به شرح آن پرداخته‌است، داستان بهرام و آزاده است.
 
==== بهرام و آزاده ====
{{همچنین ببینید|آزاده (شاهنامه)}}
سطر ۲۳۱ ⟵ ۲۳۲:
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = محجوب| نام = محمد جعفر | نام خانوادگی۲ = | نام۲ =| عنوان = هشت بهشت و هفت پیکر| ژورنال = | مکان = | ناشر = | دوره = | شماره = | سال = | صفحه = ۲ ۳| پیوند = | تاریخ بازبینی = | doi =}}
* {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=محجوب|نام=محمدجعفر|پیوند نویسنده=محمدجعفر محجوب| عنوان =گور بهرام گور| ژورنال =ایران نامه| مکان =تورنتو| ناشر =دانشگاه تورنتو، بنیاد مطالعات ایران| دوره = | شماره =2| سال =1361| صفحه =147 تا 163| پیوند =https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/353157/گور-بهرام-گور| تاریخ بازبینی =}}
 
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =محجوب| نام =محمدجعفر| پیوند نویسنده=محمدجعفر محجوب| عنوان =داستان عوامانه هفت پیکر بهرام گور| ژورنال =ایران‌شناسی| مکان = | ناشر =بنیاد مطالعات ایران| دوره =زمستان| شماره =12| سال =1370| صفحه =684 تا 707| پیوند =https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/354506/داستان-عوامانه-هفت-پیکر-بهرام-گور| تاریخ بازبینی =}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =محجوب| نام =محمدجعفر| پیوند نویسنده=محمدجعفر محجوب| عنوان =هشت بهشت و هفت پیکر| ژورنال =ایران نامه| مکان = | ناشر =| دوره =| شماره =| سال =۱۳۶۲| صفحه =| پیوند =https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/353171/هشت-بهشت-و-هفت-پیکر?q=هشت%20بهشت%20و%20هفت%20پیکر&score=550.89844&rownumber=1| تاریخ بازبینی =}}