محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌شده] | [نسخهٔ بررسی‌شده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
آخرین تغییر متن رد شد (توسط 83.121.76.66) و برگردانده شد به نسخهٔ 26862244 توسط Babooneh: افزودن مطلب بدون ذکر منبع |
Actorsofiran (بحث | مشارکتها) جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار: برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
خط ۳۲:
== نام‌ها و عناوین محمد ==
{{اصلی|نام‌ها و عناوین محمد}}
نام [[زبان عربی|عربی]] «محمد»<ref group="پانویس">«محمد» در [[یونیکد]]: ﷴ</ref> به معنای «قابل ستایش» یا «ستوده»، که چهار بار در قرآن تکرار شده‌است،<ref group="پانویس">* {{متن قرآن|وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ
* {{متن قرآن|
* {{متن قرآن|مَّا
* {{متن قرآن|مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّـهِ ۚ
<!-- قرآن نیز، مقام محمد را اینچنین برشمرده‌است: پس چگونه‌است (حالشان) آن هنگام و (هنگامه‌ای) که از هر امتی گواهی آوردیم، و تو را بر همه آنان (:امت‌ها و گواهانشان) گواه آوریم؟. [http://www.forghan.ir/index.php?option=com_alfurqan15x&view=alfurqan15x&Itemid=68<ref>ترجمان وحی - ترجمان قرآن کریم - سوره نساء - آیه ۴۱ / محمد صادقی تهرانی - انتشارات شکرانه - چاپ اول ۱۳۸۵]</ref><ref>[http://www.forghan.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=51:asarfordownload&catid=14:asar2&Itemid=54 بشارات عهدین - محمد صادقی تهرانی / انتشارات شکرانه - چاپ اول ۱۳۹۰</ref>]
-->
خط ۵۱:
=== نسب ===
{{بیشتر|[[شجره‌نامه محمد]]}}
شجره‌نامهٔ محمد از دیدگاه تاریخی معلوم نیست و آنچه موجود است، داستان‌هایی بوده‌است که بعدها به وجود آمده‌است. پدر (عبدالله) و مادرش (آمنه) از خاندان [[بنی‌هاشم]] از قبیله [[قریش]] بودند. بنی‌هاشم از خاندان‌های برجسته و با اصل و نسب ولی فقیر در شهر مکه بود.<ref>{{پک|Welch|1993|ف=Muḥammad|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en|رف=MuḥammadWelch}}</ref><ref group="پانویس">ببینید: {{متن قرآن|وَقَالُوا لَوْلَا نُزِّلَ هَـٰذَا الْقُرْآنُ
{{گفتاورد بزرگ}}
[[محمّد]] پسر [[عبدالله]] پسر [[عبدالمطلّب]] پسر [[هاشم]] پسر [[عبدمناف]] پسر قصی پسر کلاب پسر مرّة پسر کعب پسر لوی پسر غالب پسر فهر پسر مالک پسر نضر پسر کنانة پسر خزیمة پسر مدرکة پسر الیاس پسر مضر پسر نزار پسر معد پسر عدنان
خط ۶۹:
==== کودکی ====
[[پرونده:Young Muhammad meets the monk Bahira - from Jami' al-Tavarikh.jpg|thumbnail|راست|محمد در سن ۱۲ سالگی [[بحیرا]] را ملاقات می‌کند. (۵۸۲ میلادی)]]
پیش از تولد محمد، ''[[عبدالله]]''، پدرش، درگذشت.<ref>{{پک|Nasr|2005|ف=Muhammad|ک=Britannica|زبان=en}}</ref> عبدالله بازرگانی بود که گاه با پدرش [[عبدالمطلب]] در امور تجاری همکاری می‌کرد.<ref>{{پک|ساواری|۱۳۴۹|ک=ستاره‌ای که در مکه درخشید|ص=۹}}</ref> طبق روایات اسلامی، عبدالمطلب، پدربزرگ محمد و بزرگ‌خاندان قریش، محمد را پس از تولد طبق عادت مرسوم، به [[دایه]]ای به نام ''[[حلیمه|حلیمه بنی سعد]]'' سپرد. او ۲ سال در قبیله [[سعد بن بکر]]، شاخه‌ای از [[هوازن|قبیله هوازن]]، نزد حلیمه بود (برخی از پژوهشگران غربی درستیِ تاریخی سپرده شدن محمد به حلیمه را رد کرده‌اند).<ref>{{پک|Watt|1986|ف=Ḥalima bint Abi Ḏẖu'ayb|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> زمانی‌که محمد ۶ ساله بود به همراه مادرش، ''[[آمنه بنت وهب]]''، و کنیزی به نام ''[[ام ایمن]]'' برای زیارت قبر عبدالله و دیدار از خویشاوندان راهی [[یثرب]] شدند. آمنه در مسیرِ بازگشت، در محلی به نام «[[ابواء]]» درگذشت.<ref>{{پک|Watt|1986|ف=Āmina|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Rodinson|2002|ک=Muhammad: Prophet of Islam|ص=43|زبان=en}}</ref> و پس از آن عبدالمطلبِ ۸۰ ساله، سرپرستی محمد را بر عهده گرفت.<ref>{{پک|Rodinson|2002|ک=Muhammad: Prophet of Islam|ص=46|زبان=en}}</ref> هر چند محمد تحت سرپرستی عبدالمطلب (شخصی بانفوذ و رهبر مکه) قرار داشت؛ اما دوران یتیمی را با سختی‌های فراوان سپری کرد. یتیم بودن محمد از معدود موضوعات دربارهٔ زندگی محمد است که در قرآن بدان اشاره شده‌است:<ref>{{پک|Brockopp|2010|ک=The Cambridge Companion to Muhammad|ص=28|زبان=en}}</ref> «آیا ما تو را یتیم نیافتیم؟».<ref group="پانویس">{{متن قرآن|أَلَمْ
==== پیش از اعلام پیامبری ====
خط ۸۴:
{{نقل قول|{{به عربی|إقرأ بِاسمِ رَبّک الّذی خَلَق. خَلَقَ الإنسانَ مِن عَلَق. إقرأ وربُّک الأکرَم، الَّذی عَلَّمَ بِالقَلَم، عَلَّمَ الإنسانَ ما لَم یَعلَم.}}{{سخ}}
{{پایان عربی}}
''بخوان به نام پروردگارت که آفرید؛ که انسان را از خون بسته (علق) آفرید. بخوان که پروردگار بسیار بخشنده‌است، آن که با قلم آموزش داد. به انسان آموخت آنچه را که نمی‌دانست.''<ref group="پانویس">{{متن قرآن|اقْرَأْ بِاسْمِ
به نوشته [[رسول جعفریان]]، طبق اغلب روایات [[شیعه]] و [[سنی]] نزول نخستین آیات قرآن در ماه [[رمضان]] و احتمالاً در هفدهم این ماه یا [[شب قدر]] بوده‌است. البته، طبق روایات شیعه مبنی بر آن که [[بعثت]] به [[نبوت]] در ۲۷ ماه [[رجب]] بوده‌است، بعث پیش از دریافت آیات بوده‌است. در خصوص حالات محمد در زمان نخستین دریافت وحی، مطالبی توسط سیره نویسان و عمدتاً از طریق [[آل زبیر]] نقل شده‌است که به [[عایشه]] می‌رسد. روایات مربوط به این موضوع به راویانی می‌رسد که در زمان نخستین وحی متولد نشده یا خردسال بوده‌اند.<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی اسلام|ج=۱|ص=}}</ref>
خط ۹۴:
بر پایهٔ روایت‌های اسلامی، خدیجه زن محمد نخستین کسی بود که به پیامبری او ایمان آورد. کمی بعد [[علی]] پسرعموی ده ساله محمد، [[ابوبکر]] دوست نزدیک او و پسرخوانده‌اش [[زید بن حارث]] نیز به خدیجه پیوستند و نخستین کسانی بودند که به محمد ایمان آوردند.<ref>{{پک|شهیدی|۱۳۷۹|ک=تاریخ تحلیلی اسلام|ص=۴۱}}</ref><ref>{{پک|Watt|1953|ک=Muhammad at Mecca|ص=86|زبان=en}}</ref> بنابر روایت [[ابن اسحاق]] و نیز [[واقدی]]، محمد تا سه سال [[دین]] تازهٔ خود را پنهانی تبلیغ می‌کرد.<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی اسلام|ج=۱|ص=}}</ref><ref>{{پک|شهیدی|۱۳۷۹|ک=تاریخ تحلیلی اسلام|ص=۴۱–۴۲}}</ref><ref>{{پک|Brown|2009|ک=A New Introduction to Islam|ص=56|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Guillaume|1955|ک=The Life of Muhammad|ص=117|زبان=en}}</ref> روایتی از [[جعفر صادق]]، [[امامت|امام]] ششم [[شیعه]]، نیز حاکی از همین مطلب است.<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی اسلام|ج=۱|ص=}}</ref>
بر پایهٔ روایت‌های اسلامی، پس از سه سال دعوت علنی آغاز می‌شود. هنگامی که [[آیه انذار]]<ref group="پانویس">{{متن قرآن|وَأَنذِرْ
در آغاز دعوت بیشتر اهل مکه محمد را نادیده گرفتند، شماری او را مسخره کرده و برخی هم پیرو او شدند. کسانی که به محمد ایمان آوردند را می‌توان به ۳ گروه اصلی دسته‌بندی کرد: برادران جوان و فرزندانِ بازرگانان بزرگ مکه، افرادی که موقعیت اجتماعی دست‌اولشان را در قبیله‌شان از دست داده بودند و نتوانسته بودند آن را دوباره به دست آورند، و نهایتاً افراد ضعیف در مکه، به ویژه خارجی‌ها.<ref>{{پک||1977|ک=The Cambridge History of Islam|ص=36|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|شهیدی|۱۳۷۹|ک=تاریخ تحلیلی اسلام|ص=۴۹}}</ref> تا سال چهارم بعد از بعثت سیره نویسان حدود ۲۸ نفر از مردان را ذکر کرده‌اند که مسلمان شده‌اند.<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی اسلام|ج=۱|ص=}}</ref> در سه سال نخستین، دعوتِ محمد بی‌توجه به عقاید مشرکان بود و قریش نیز با او دشمنی نمی‌کرد. نگرانی مکیان از آن نبود که کسی از آیین شان به [[مسیحیت]] یا اسلام بگرود، آنها نگران بودند که نظام ارزشی و قبایلی شان مورد تردید قرار گیرد.<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی اسلام|ج=۱|ص=}}</ref> آغاز دشمنی‌ها و مخالفت‌ها با محمد، به گفتهٔ [[محمد بن سعد بن منیع|ابن سعد]] و [[ابن هشام]] پس از گفتن آیه‌هایی که در آن نیاکان بت‌پرست اهل مکه و پرستش بت‌ها محکوم شده بودند،<ref>{{پک|Peters|1994|ک=|ص=169|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|شهیدی|۱۳۷۹|ک=تاریخ تحلیلی اسلام|ص=۴۵}}</ref> و به گفتهٔ برخی دیگر از همان آغاز تبلیغ همگانی بود.<ref>{{پک|Rubin|ف=Quraysh|ک=Encyclopaedia of the Qur'an|زبان=en}}</ref>
خط ۱۰۲:
===== هجرت مسلمانان به حبشه =====
[[پرونده:LocationAksumiteEmpire.png|h|انگشتدان|چپ|موقعیت جغرافیایی حبشه.]]
در سال ۸ ق. ه/۶۱۵ م، برخی از پیروان محمد به [[حبشه]] هجرت کردند و تحت پشتیبانی نَجاشی، پادشاه مسیحی حبشه، آن جا ساکن شدند.<ref>{{پک|Welch|1993|ف=Muḥammad|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en|رف=MuḥammadWelch}}</ref> برآورد جعفریان آن است که تا این زمان حدود صد نفر مسلمان شده بودند.<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی اسلام|ج=۱|ص=}}</ref> ابن سعد به دو هجرت مجزا اشاره می‌کند. به گفته وی اکثر مهاجرین گروه اول پیش از هجرت مسلمانان به مدینه به مکه بازگشتند در حالی که گروه دوم در بازگشت مستقیماً به مدینه رفتند. ابن هشام و طبری اما از یک مهاجرت (از مکه به حبشه) سخن می‌گویند. این روایات مؤید این مسئله هستند که آزار و اذیت شدن مسلمانان در مکه نقش بزرگی در تصمیم محمد مبنی بر پیشنهاد مهاجرت به حبشه داشته‌است. گرچه مونتگومری وات نشان می‌دهد که سناریوی مهاجرت به حبشه خیلی پیچیده‌تر از آنی بوده‌است که در متون قدیمی تاریخی آمده‌است. او نتیجه می‌گیرد که دلایلی همچون اشتغال به تجارت -جهت رقابت احتمالی با خانواده‌های تاجر مکه- یا وجود نوعی تفرقه بین گروه‌هایی از تازه مسلمانان در مهاجرت به حبشه نقش داشته‌است. بر اساس‌نامه معروف عروه (مندرج در طبری) اکثر مهاجران پس از قویتر شدن اسلام -به دنبال اضافه شدن [[عمر]] و [[حمزه]] به مسلمانان- به شهر خود بازگشتند. در عین حال داستانی کاملاً متفاوت در مورد دلیل بازگشت مهاجران حبشه به مکه بیان شده‌است.<ref>{{پک|Welch|1993|ف=Muḥammad|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en|رف=MuḥammadWelch}}</ref> این داستان که با نام «[[غرانیق]]» شناخته شده‌است در [[تاریخ طبری]]، [[تفسیر طبری]]، طبقات [[محمد بن سعد بن منیع|ابن سعد]] و اسباب التنزیل [[واقدی]] با [[خبر واحد|سندهای مفرد]] نقل شده‌است.<ref name="Leiden ">»'دائرةالمعارف قرآنی لایدن''؛ مقاله «حدیث و قرآن» (Hadith and the Quran) نوشته: جوین بویل (Juynbool)؛ ترجمه در ''دوفصلنامه قرآن و مستشرقان''،
* طبری مطلب را به گونه‌ای آورده که داستان غرانیق (سوره نجم) روز اتفاق افتاد و آیه ۵۳ [[سوره حج]] همان شب نازل شد. حال آنکه سوره حج [[سوره مدنی|مدنی]] است و فاصله بین نزول دو سوره نجم و حج حداقل پنج سال است. ببینید: {{پک|مهاجرانی|۱۳۸۴|ک=نقد توطئه آیات شیطانی|ص=۶۳}}
* به نقل ابن سعد غرانیق در [[رمضان]] سال پنجم بعثت رخ داد و مهاجران در [[شوال]] همان سال به مکه بازگشتند. اینکه مسافری از مکه خبر را به حبشه برساند و بعد مهاجران از حبشه به مکه بازگردند در آن زمان در یک ماه ممکن نبود. ببینید: {{پک|شهیدی|تابستان ۱۳۷۷|ف=افسانه غرانیق|ک=میقات حج}}
خط ۱۶۰:
{{اصلی|فتح مکه}}
[[پرونده:Bilal.jpg|بندانگشتی|چپ|محمد پس از فتح مکه [[بلال حبشی]]، یک برده سیاه آزاد شده، را مأمور کرد که بر بام کعبه [[اذان]] بگوید. بلال اولین مؤذن اسلام است.]]
صلح حدیبیه تا ۲ سال پایدار بود.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Lings|1983|ک=Muhammad|ص=291|زبان=en}}</ref> فسخ شدن صلح حدیبیه از آنجا شروع می‌شود که محمد پیمان صلحی با یکی از زیرشاخه‌های قبیله [[بنی‌خزاعه]] بسته بود.<ref>{{پک|Kister|1986|ف=Ḵẖuzā'a|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> قبیله بنی‌خزاعه روابط دوستانه‌ای با محمد داشت در حالی که دشمنش قبیله [[بنی‌بکر]] با مکیان اتحاد داشت.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Lings|1983|ک=Muhammad|ص=291|زبان=en}}</ref> خاندانی از بنی‌بکر شبانه به بنی‌خزاعه یورش می‌برند و تعدادی از آنها را می‌کشند.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Lings|1983|ک=Muhammad|ص=291|زبان=en}}</ref> اهل مکه متحدانشان (بنی‌بکر) را با فراهم کردن اسلحه کمک کرده بودند، و طبق برخی از منابع تعداد کمی از اهل مکه هم در جنگ شرکت کرده بودند.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274|زبان=en}}</ref> پس از این واقعه، محمد پیغامی به مکه فرستاد و در آن سه شرط را مشخص کرده بود و از اهل مکه می‌خواست یکی را بپذیرند. شروط این بود که اهالی مکه خون‌بهای کسانی که از قبیله بنی‌خزاعه کشته شده‌اند را بدهد، یا اتحادشان با بنی‌بکر را برهم بزنند، یا پیمان حدیبیه را منسوخ اعلام کنند.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274–275|زبان=en}}</ref>▼
▲<ref>{{پک|Lings|1983|ک=Muhammad|ص=291|زبان=en}}</ref> فسخ شدن صلح حدیبیه از آنجا شروع می‌شود که محمد پیمان صلحی با یکی از زیرشاخه‌های قبیله [[بنی‌خزاعه]] بسته بود.<ref>{{پک|Kister|1986|ف=Ḵẖuzā'a|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> قبیله بنی‌خزاعه روابط دوستانه‌ای با محمد داشت در حالی که دشمنش قبیله [[بنی‌بکر]] با مکیان اتحاد داشت.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Lings|1983|ک=Muhammad|ص=291|زبان=en}}</ref> خاندانی از بنی‌بکر شبانه به بنی‌خزاعه یورش می‌برند و تعدادی از آنها را می‌کشند.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Lings|1983|ک=Muhammad|ص=291|زبان=en}}</ref> اهل مکه متحدانشان (بنی‌بکر) را با فراهم کردن اسلحه کمک کرده بودند، و طبق برخی از منابع تعداد کمی از اهل مکه هم در جنگ شرکت کرده بودند.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274|زبان=en}}</ref> پس از این واقعه، محمد پیغامی به مکه فرستاد و در آن سه شرط را مشخص کرده بود و از اهل مکه می‌خواست یکی را بپذیرند. شروط این بود که اهالی مکه خون‌بهای کسانی که از قبیله بنی‌خزاعه کشته شده‌اند را بدهد، یا اتحادشان با بنی‌بکر را برهم بزنند، یا پیمان حدیبیه را منسوخ اعلام کنند.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274–275|زبان=en}}</ref>
پاسخ مکه این بود که آنها فقط شرط آخر را می‌پذیرند.<ref>{{پک|Khan|1998|ک=Muhammad The Final Messenger|ص=274–275|زبان=en}}</ref> اما کمی بعد به اشتباه خود پی بردند و ابوسفیان را فرستادند که پیمان حدیبیه را احیا کند؛ ولی محمد درخواستشان را نپذیرفت و نیروهای خود را برای جنگ با مکه آماده کرد.<ref>{{پک|Lings|1983|ک=Muhammad|ص=292|زبان=en}}</ref> در سال ۸ ه.ق/۶۳۰ م با نیروی بسیار زیادی که گفته می‌شود ۱۰٬۰۰۰ نفر بودند به سمت مکه حرکت کرد و با حداقل کشته کنترل مکه را به دست گرفت.<ref>{{پک|Watt|1956|ک=Muhammad at Medina|ص=66|زبان=en}}</ref> محمّد بخشش عمومی برای تمامی رفتارهای گذشته و توهین‌ها به اهل مکه داد، به جز ده زن و مرد که او را مورد تمسخر قرار داده بودند و در شعرها و آوازهایشان به او ناسزا گفته بودند. او برخی از این افراد را نیز بعداً بخشید.<ref>{{پک|Rodinson|2002|ک=Muhammad: Prophet of Islam|ص=261|زبان=en}}</ref> اکثر اهل مکه مسلمان شدند و محمد متعاقباً نسبت به شکستن تمامی بت‌های درون کعبه و جز آن، اقدام کرد.<ref>{{پک|Ballard|Penny|Jonas|2002|ک=|ص=163|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Peters|2003|ک=|ص=240|زبان=en}}</ref>
سطر ۱۷۶ ⟵ ۱۷۵:
نخستین هدف در فراسوی عربستان، [[دومة الجندل]] در میانه راه مدینه و [[دمشق]] بود. در سال نهم هجری، وی [[خالد بن ولید]] را با سپاهی به آن سو فرستاد که دومةالجندل و [[تبوک (عربستان)|تبوک]] را فتح کرد.<ref>{{پک|Robinson|2011|ک=The New Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=192}}</ref> در همان سال، محمد به سمت [[تبوک (عربستان)|تبوک]]، در شمال عربستان، لشکرکشی کرد. دلیل این امر شکست قبلی سپاه مسلمانان در [[جنگ موته]] در برابر امپراتوری روم شرقی و همچنین گزارش‌هایی مبنی بر برخورد دشمنانه با مسلمانان بود. اگرچه درگیری‌ای در تبوک رخ نداد، ولی برخی از شیخ‌های قبایل آن ناحیه خود را تابع او کردند.<ref>{{پک|Lewis|1993|ک=The Arabs in History|زبان=en|ص=43–44}}</ref>
==== حجةالوداع ====
سطر ۱۸۲ ⟵ ۱۸۰:
[[پرونده:Maome.jpg|بندانگشتی|چپ| محمد در حجةالوداع اضافه کردن ماه‌های اضافی را ممنوع می‌کند (نتیجه اینکه هر سال دقیقاً ۱۲ ماه خواهد داشت)، نگاره‌ای از یک نسخه رونوشت عثمانی از کتاب «[[آثار الباقیه]]» (نگارنده: [[ابوریحان بیرونی]]) متعلق به قرن [[سده ۱۷ (میلادی)|۱۷]] میلادی.]]
در پایان سال [[۱۰ (قمری)|دهم]] ([[۶۳۲ (میلادی)|۶۳۲]] میلادی) پس از هجرت، محمّد آخرین حج و اولین حج کامل را انجام داد<ref>{{پک|Donzel|1994|ک=Islamic Desk Reference|زبان=en|ص=283}}</ref> و از این طریق تمام جزئیات مراسم حج را به پیروانش توضیح داد. طی این واقعه (حجةالوداع و تعلیم اعمال حج) رخ داد،<ref>{{پک|Welch|1993|ف=Muḥammad|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en|رف=MuḥammadWelch}}</ref> در بازگشت به مدینه و در بین راه، محمد به صورت ناگهانی به مدت سه روز در محلی به نام [[غدیر خم]] توقف کرد و با جمع‌کردن حجاج خطبه‌ای خواند و در آن جمله «هر که من مولای اویم پس علی مولای اوست» را با بلندکردن دست علی در برابر جمعیت گفت. واژهٔ «مولا» در عربی به دو معنای «دوست» و «رهبر» است.<ref>{{پک|Grewal|2006|ک=Project of History of Indian Science|زبان=en|ص=281}}</ref> تفاسیر شیعه آیهٔ ۳ سورهٔ مائده<ref group="پانویس">{{متن قرآن|
* [http://www.tafseercomparison.org/study2.asp?TitleText=Study%202:%20Verse%205:3 Tafsir Comparision]؛ منبع یادشده:
:Tabataba'I, ''al-Mizan'', Vol. 9, pp. 227–247.</ref> اهل سنت معتقدند که عده‌ای از تقسیم غنایم در [[سریه علی بن ابی طالب|اردوکشی به یمن]] که توسط علی انجام شده ناراضی بودند و محمد در پاسخ به آنها علی را دوست خویش معرفی کرد تا ناخشنودی آنان را فرونشاند.<ref>{{پک|جعفری|۱۳۷۲|ک=تشیع در مسیر تاریخ|ص=۳۴–۳۷}}</ref>
سطر ۱۹۴ ⟵ ۱۹۲:
* إربلی، کشف الغمّة، ص ۱۴
* تاریخ طبری، ج ۳، ص ۲۰۰.
{{پایان راست‌چین}}</ref> (برابر با {{تاریخ به سبک قدیم|۲۸ مه|۶۳۲|۲۵ مه}})، و بنا به اعتقاد اهل سنت ۱۱ ربیع‌الاول سال ۱۱ هجری (برابر با {{تاریخ به سبک قدیم|۱۰ ژوئن|۶۳۲|۸ ژوئن}}) در ۶۳ سالگی درگذشت.<ref name="brit"/><ref name="USNews"/> پس از درگذشت محمد ابوبکر وارد مسجد شد و ابتدا آیه‌ای از قرآن را با این مضمون خواند: محمد نیست مگر فرستاده‌ای که پیش از او فرستادگان آمده و رفتند؛ پس آیا اگر او بمیرد یا کشته شود به سوی گذشتگانتان بازخواهید گشت؟ و هر کس بازگردد به خدا آسیبی نمی‌زند و خدا سپاسگزاران را پاداش می‌دهد.<ref group="پانویس">{{متن قرآن|وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ
=== پسایند ===
سطر ۲۰۹ ⟵ ۲۰۷:
== خانواده ==
=== همسران و فرزندان ===
{{اصلی|همسران و فرزندان محمد}}
سطر ۲۱۷ ⟵ ۲۱۴:
زندگی محمد معمولاً به دو دوره تقسیم می‌شود: قبل از هجرت در مکه، و پس از هجرت. گفته می‌شود محمد سیزده زن یا کنیز داشته‌است (نسبت به وضعیت برخی به عنوان زن یا کنیز توافق وجود ندارد)<ref group="پانویس">به عنوان مثال در مورد وضعیت ریحانه نظرات مختلفی است. ببینید: {{پک|Schöller|ف=Banù al-QurayΩa|ک=Encyclopaedia of the Qur'an|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Freyer Stowasser|ف=Wives of the Prophet|ک=Encyclopaedia of the Qur'an|زبان=en}}</ref> در هنگام درگذشت محمد، نه نفر از همسرانش در قید حیات بودند.<ref>{{پک|Freyer Stowasser|ف=Wives of the Prophet|ک=Encyclopaedia of the Qur'an|زبان=en}}</ref>
ازدواج‌های محمد با هدف‌های گوناگونی انجام می‌شد:
* تصمیم شخصی؛
* بیوه بودن زن؛
* دلیل سیاسی، مانند ایجاد یا حفظ اتحاد
یکی از اشکال‌هایی که در غرب به پیامبر اسلام گرفته می‌شد تعدد زوجات او بوده‌است که آن را ناشی از شهوت‌پرستی می‌دانستند که از پیامبر الهی به دور است.<ref>{{پک|Esposito|1998|ک=Islam: The Straight Path|ص=17–18|زبان=en}}</ref><ref name="autogenerated2">ترجمه مقاله «محمد» در دانشنامه بریتانیکا، پاورقی؛ ترجمهٔ محمدباقر معموری</ref> مسلمانان با نگرشی تاریخی و عقلانی، تمام ازدواج‌های او را در آن فضای تاریخی ارزیابی و توجیه می‌کنند.<ref name="autogenerated2"/> به گفتهٔ برخی منابع، در فرهنگ عربستان دوران محمد، ازدواج فقط یک تصمیم شخصی برای اهداف شخصی نبود، بلکه عموماً وابسته به نیازهای درون قبیله‌ای یا بین قبیله‌ای جهت تشکیل متحدین بود.<ref>{{پک|Rahman|1979|ک=Islam|ص=28|زبان=en}}</ref><ref>* Sonbol, "Rise of Islam: 6th to 9th century" , Encyclopædia of Women and Islamic Cultures</ref> به عقیده [[جان اسپوزیتو]]، ازدواج مجدد برای بیوه‌ها در فرهنگ عرب که بر روی باکره‌بودن دختر تأکید می‌کرد، مشکل بود.<ref>{{پک|Esposito|1998|ک=Islam: The Straight Path|ص=17–18|زبان=en}}</ref>
سطر ۲۲۸ ⟵ ۲۲۵:
==== فرزندان ====
* خدیجه چهار دختر ([[ام‌کلثوم بنت محمد|ام کلثوم]]، [[رقیه بنت محمد|رقیه]]، [[زینب دختر محمد|زینب]]، [[فاطمه]]) و دو پسر ([[قاسم]]، عبدالله) برای محمد آورد که دو پسر او در کودکی درگذشتند.
* [[زینب بنت محمد|زینب]] همسر [[ابوالعاص بن ربیع]] بود.
* [[ام‌کلثوم بنت محمد|ام‌کلثوم]] و [[رقیه بنت محمد|رقیه]] ابتدا با عتبة بن [[ابولهب]] ازدواج کردند که پس از دعوی پیامبری محمد، عتبه ایشان را طلاق داد. سپس، رقیه، و پس از مرگ او، ام‌کلثوم، با [[عثمان]] ازدواج کردند.
* [[فاطمه]] با [[علی]] ازدواج کرد.
* ام‌کلثوم و رقیه پیش از فوت محمد درگذشتند.
* ماریه نیز پسری به نام [[ابراهیم بن محمد|ابراهیم]] آورد که در دو سالگی درگذشت.<ref>{{پک|Awde|2000|ک=The New Cambridge History|ص=10|زبان=en}}</ref>
* محمد از طریق فاطمه زهرا دارای دو نوه پسر شد به نام‌های [[حسن مجتبی|حسن]] و [[حسین بن علی|حسین]] شد.
* دختر فاطمه به اسم [[زینب]] نقشی مهم در مطالبه حقوق خاندان محمد در زمان [[امویان]] پس از کشته شدن حسین در [[نبرد کربلا]] ایفا کرد.
* نسل محمد از طریق فاطمهٔ زهرا ادامه یافت که به‌عنوان ''شریف'' یا ''[[سید]]'' شناخته می‌شوند. آنها به‌عنوان تنها نسل بازمانده از محمد، مورد احترام [[شیعه]] و [[سنی]]اند. شیعیان حسن و حسین و فرزندان حسین را [[امامت|امام]] و جانشین برحق محمد می‌دانند.<ref>{{پک|Nasr|2012|ف=ʿAlī|ک=Britannica|زبان=en}}</ref>
سطر ۲۴۸ ⟵ ۲۴۵:
=== سنت ===
سنت حاوی اعمال و گفته‌هایی است که به محمد نسبت داده شده و از مسائلی مانند عقاید و آداب مذهبی، بهداشت شخصی و دفن مردگان گرفته تا سؤالات فلسفی مانند عشق میان انسان‌ها و خدا را شامل می‌شود. مسلمانان به محمد به عنوان الگو می‌نگرند<ref group="پانویس">قرآن در آیهٔ ۲۱ سورهٔ احزاب، مسلمانان را الگوبرداری از محمد تشویق می‌کند: {{متن قرآن|لَّقَدْ
== دیدگاه‌ها ==
سطر ۲۶۰ ⟵ ۲۵۷:
محمد در باورهای اسلامی مقدس‌ترین و واجب الاحترام‌ترین شخصیت در تاریخ اسلام به‌شمار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=سعیدی |نام=ستار |عنوان=اعتراض به توهین‌کنندگان؛ 'سرشان را از تن جدا کنید' |نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/world/2012/09/120918_l93_anti_islam_film_sattar.shtml |بازبینی=۲۶ سپتامبر ۲۰۱۲ |اثر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ= |ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>{{مدرک|منبع ژورنالیستی}}
به صورت تاریخی میان مسلمانان اختلاف نظر در مورد انجام گناه کبیره یا صغیره توسط محمد، ماهیت آن در صورت پذیرش خطاپذیری، در دوران قبل یا بعد از تبلیغش وجود داشته‌است. به عنوان مثال [[حنبلی]]ها معتقد بوده‌اند که محمد تنها [[عصمت]] در انتقال وحی داشته ولی خود از گناه مصون نبوده‌است.<ref name="Madelung">Madelung, ''ʿIṣma. '' Encyclopaedia of Islam</ref> متکلمان شیعه [[هشام بن حکم]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضی]] نظرات مختلفی دربارهٔ جزئیات عصمت پیامبران داشته‌اند ([[عصمت#عصمت در تشیع|عصمت در تشیع]] را ببینید). دیدگاه رسمی شیعیان امروزی دیدگاه [[سید مرتضی]] است.<ref name="Madelung"/> پال والکر، مورخ غربی، معتقد است که «قرائت لفظی» از متن قرآن (مثلاً آیهٔ ۲ سورهٔ فتح<ref group="پانویس">{{متن قرآن|
=== در سایر ادیان ===
{{جستار|محمد در کتاب مقدس}}
محمد در نزد [[بهائیان]] یکی از پیامبران خدا،<ref>[http://www.bahai.org/persian وبگاه رسمی جامعهٔ جهانی بهائی]</ref> در نزد [[گورو نانک]] (بنیانگذار [[آئین سیک]]) نماینده [[برهمن]] (خدای برتر هندوها)،<ref>{{پک|Teed|1992|ک=A Dictionary of Twentieth Century History|زبان=en|ص=424}}</ref> و نزد [[مورمون]]ها دریافت‌کننده نور خدا و حقایق اخلاقی می‌باشد.<ref>Toronto, ''[http://www.lds.org/ldsorg/v/index.jsp?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=bbaba1615ac0c010VgnVCM1000004d82620a____&hideNav=1 A Latter-day Saint Perspective on Muhammad]''</ref> به نوشته [[محمود طالقانی]]، روحانی شیعه، مسلمانان معتقد به ذکر نام و مشخصات محمد پیامبر اسلام در کتاب‌های پیش از خود هستند در حالی که یهودیان و مسیحیان چنین موضوعی را نمی‌پذیرند. همچنین وی سبب هجرت اقوامی از یهود را به سرزمین حجاز و سکونت در دهکدهٔ گمنام و بی‌نشان یثرب (مدینه کنونی)، همین پیش‌بینی‌ها و پیش‌گویی‌ها می‌داند. او آیهٔ ۸۹ سورهٔ بقره<ref group="پانویس">{{متن قرآن|وَلَمَّا جَاءَهُمْ
=== در فرهنگ غرب ===
سطر ۲۷۲ ⟵ ۲۶۹:
=== نقد ===
{{اصلی|نقد محمد}}
پیشینه نقد محمد به زمان حیات وی در سده هفتم بازمی‌گردد؛ زمانی که عرب‌های نامسلمان حجاز عمدتاً به خاطر تبلیغ توحید، در کلامشان به او می‌تاختند. عمده این انتقادات چنان‌که در قرآن بیان شده‌است شامل اتهام شاعری،<ref group="پانویس">{{متن قرآن|بَلْ قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ بَلِ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ شَاعِرٌ فَلْیَأْتِنَا بِآیَةٍ کَمَا أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ|ترجمه=بلکه گفتند: «خوابهای
* {{متن قرآن|لَاهِیَةً قُلُوبُهُمْ ۗ وَأَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هَـٰذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ ۖ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ|ترجمه=در حالی که دلهایشان مشغول
* {{متن قرآن|أَوْ یُلْقَیٰ إِلَیْهِ کَنزٌ أَوْ تَکُونُ لَهُ جَنَّةٌ یَأْکُلُ مِنْهَا ۚ وَقَالَ الظَّالِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَّسْحُورًا|ترجمه= «یا گنجی به طرف او افکنده نشده یا باغی ندارد که از [بار و بَر] آن بخورد؟» و ستمکاران گفتند: «جز مردی افسون‌شده را دنبال نمی‌کنید.»|سوره=۲۵|آیه=۸}}
* {{متن قرآن|وَإِذَا تُتْلَیٰ عَلَیْهِمْ آیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ قَالُوا مَا هَـٰذَا إِلَّا رَجُلٌ یُرِیدُ أَن یَصُدَّکُمْ عَمَّا کَانَ یَعْبُدُ آبَاؤُکُمْ وَقَالُوا مَا هَـٰذَا إِلَّا إِفْکٌ مُّفْتَرًی ۚ وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ إِنْ هَـٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُّبِینٌ|ترجمه=و چون آیات تابناک ما بر آنان خوانده می‌شود می‌گویند: «این جز مردی نیست که می‌خواهد شما را از آنچه پدرانتان می‌پرستیدند
* {{متن قرآن|مَا أُرِیدُ مِنْهُم مِّن رِّزْقٍ وَمَا أُرِیدُ أَن یُطْعِمُونِ|ترجمه=از آنان هیچ روزیی نمی‌خواهم، و نمی‌خواهم که مرا خوراک دهند.|سوره=۵۱|آیه=۵۷}}
* {{متن قرآن|فَذَکِّرْ فَمَا أَنتَ بِنِعْمَتِ رَبِّکَ بِکَاهِنٍ وَلَا مَجْنُونٍ|ترجمه=پس اندرز ده که تو به لطف پروردگارت نه کاهنی و نه دیوانه.|سوره=۵۲|آیه=۲۹}}</ref> دروغ بستن به خدا<ref group="پانویس">{{متن قرآن|وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم
== برخی از مسائل امروزین ==
سطر ۳۰۴ ⟵ ۳۰۱:
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = طالقانی | نام = سید محمود | عنوان = مقدمه بر انجیل برنابا | جلد = | سال = | ناشر = نیایش | مکان = | شابک =}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = جعفری | نام = حسین‌محمد | عنوان = تشیع در مسیر تاریخ | ناشر = دفتر نشر فرهنگ اسلامی | سال = ۱۳۷۲ | مکان = تهران}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = جعفریان | نام = رسول | پیوند نویسنده = رسول جعفریان | عنوان = تاریخ سیاسی اسلام | جلد = یکم | عنوان جلد = سیرهٔ رسول خدا | سال = ۱۳۸۲ | ناشر = دلیل ما | مکان = قم | شابک =
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = تتوی | نام = قاضی احمد | سال = ۱۳۸۲|کتاب =تاریخ الفی (جلد اول)|ناشر = انتشارات علمی و فرهنگی |شابک=۹۶۴۴۴۵۲۷۳۹}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = دشتی رحمت‌آبادی | نام = غلامرضا | عنوان = سیمای محمد (ص) در تورات و انجیل | ژورنال = مشکوة | مکان = مشهد | شماره = ۲۲ | تاریخ = بهار ۱۳۶۸ | صفحه = ۱۲–۲۶ | پیوند = https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/58660}}
سطر ۳۱۲ ⟵ ۳۰۹:
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Abel | نام = Armand | پیوند نویسنده = | مقاله = Baḥirā | سال = 1986 | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | جلد = 1 | ناشر = [[انتشارات بریل|E. J. Brill]] | مکان = Leiden | شابک = 9004081143 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Ahmed | نام =Shahab | پیوند نویسنده = | دانشنامه = [[دانشنامه قرآن|Encyclopaedia of the Qur'an]] | مقاله = Satanic Verses| ویرایش = | سال = | ناشر = | جلد = 4 | عنوان جلد = | مکان = | شابک =
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Arafat | نام = W. | پیوند نویسنده = | مقاله = Bilāl b. Rabāḥ | سال = 1986 | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | جلد = 1 | ناشر = [[انتشارات بریل|E. J. Brill]] | مکان = Leiden | شابک = 9004081143 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Awde | نام = Nicholas | عنوان = The New Cambridge History of Women in Islam: an anthology from the Qurān and Ḥadīths | سال = 2000 | ناشر = Routledge | مکان = | شابک = 0-7007-1012-4 | زبان = en}}
سطر ۳۱۹ ⟵ ۳۱۶:
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Bowen | نام =Wayne H.| عنوان = The history of Saudi Arabia | سال = 2008| ناشر =Greenwood Publishing Group|مکان = | شابک = 0-313-34012-9 | زبان = en}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = Boyce | نام = Alex | عنوان = Prophet Mohammed | ژورنال = Minnesota State University | مکان = Mankato| شماره = | تاریخ = | صفحه = | پیوند = http://www.mnsu.edu/emuseum/history/trade/prophetmohammed.htm | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Brockopp | نام = .Jonathan E | پیوند نویسنده =
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Brockopp | نام = .Jonathan E |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Brown | نام = .Daniel W | عنوان = A New Introduction to Islam | سال =2003 | ناشر =Blackwell Publishing Professional|مکان = | شابک =978-0-631-21604-9 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Brown | نام = .Daniel W |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Bullough | نام = .Vern L | نام خانوادگی۲ = Shelton | نام۲ = Brenda | نام خانوادگی۳ = Slavin | نام۳ = Sarah | عنوان = The Subordinated Sex: A History of Attitudes Toward Women | سال = 1998 | ناشر = University of Georgia Press | مکان = | شابک = 978-0-8203-2369-5 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Dawkins | نام = Richard | فصل = A Deeply Religious Non-believer | عنوان = The God delusion | ناشر = Houghton Mifflin Harcourt | سال = 2006 | شابک = 0618680004 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Déclais | نام = Jean-Louis | نام خانوادگی۲ = | نام۲ =
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Donner | نام = Fred | عنوان = Narratives of Islamic Origins: The Beginnings of Islamic Historical Writing | جلد = | سال = 1998 | ناشر =Darwin Press | مکان = | شابک = 0-87850-127-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Donzel | نام = E. Van | دانشنامه = Islamic Desk Reference: compiled from the Encyclopaedia of Islam | مقاله = | ویرایش = | سال =1994
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Douglas Crow | نام = Karim | عنوان = Facing one Qiblah: legal and doctrinal aspects of Sunni and Shi'ah Muslims | سال = 2005| ناشر = Pustaka Nasional Pte Ltd | مکان = | شابک = 978-9971-77-552-0 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Ernst | نام = Carl | عنوان = Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World | سال = 2004 | ناشر = University of North Carolina Press | مکان = | شابک = 0-8078-5577-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Esposito | نام = .John L | عنوان = Islam: The Straight Path | جلد = | سال =1998| ناشر =Oxford University Press|مکان = | شابک = 0-19-511233-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Esposito | نام = .John L |
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Freyer Stowasser| نام = Barbara | دانشنامه = [[دانشنامه قرآن|Encyclopaedia of the Qur'an]] | مقاله = Wives of the Prophet| ویرایش = | سال = | ناشر = | جلد = 5 | عنوان جلد = | مکان = | شابک =
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =Gallagher | نام = Nancy | دانشنامه = Encyclopedia of Women & Islamic Cultures | مقاله = Infanticide and Abandonment of Female Children | ویرایش = | سال = | ناشر = | جلد =
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Glassé | نام = Cyril | نام خانوادگی۲ = Smith | نام۲ = Huston | عنوان = The new Encyclopaedia of Islam | جلد = | سال = 2003 | ناشر = Rowman Altamira | مکان = | شابک = 9780759101906 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Guillaume | نام = Alfred | عنوان = The Life of Muhammad. A Translation of Ishaq’s “Sirat Rasul Allah | جلد = | سال = 1955 | ناشر = Oxford University Press | مکان = | شابک = | زبان = en}}
سطر ۳۴۴ ⟵ ۳۴۱:
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Khan | نام = Majid Ali | عنوان = Muhammad The Final Messenger | جلد = | سال = 1998 | ناشر = Islamic Book Service | مکان = New Delhi | شابک = 81-85738-25-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Kister| نام = M.J. | مقاله = Ḵẖuzā'a | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | جلد = 5 | سال = 1986 | ناشر = E. J. Brill | مکان = Leiden | شابک = 9004078193 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Köchler | نام = Hans
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = de Lamartine | نام = Alphonse | پیوند نویسنده = آلفونس دولامارتین | عنوان = Historie de la Turquie | جلد = | سال = 1854 | ناشر = | مکان = Paris | شابک = | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Lapidus | نام = Ira | عنوان = A History of Islamic Societies | جلد = | سال = 2002 | ناشر = Cambridge University Press | مکان = |ویرایش = 2nd | شابک = 978-0-521-77933-3 | زبان = en}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = Lewis | نام = Bernard | پیوند نویسنده = برنارد لوئیس | عنوان = Islamic Revolution | ژورنال = The New York Review of Books | مکان = | شماره = | تاریخ = 1998 | صفحه = | پیوند = | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Lewis | نام = Bernard |
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = Lewis | نام = Bernard |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Lings | نام = Martin
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Madelung | نام = Wilferd | عنوان = The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate | جلد = | سال = 1997 | ناشر = Cambridge University Press | مکان = | شابک = 0-521-64696-0 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Momen | نام = Moojan | عنوان = An Introduction to Shi'i Islam: The History and Doctrines of Twelver Shiʻism | جلد = | سال = 1987 | ناشر =Yale University Press | مکان = | شابک = 0-300-03531-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Al-Mubarakpuri | نام = Safi-ur-Rahman | عنوان = The sealed nectar: biography of the Noble Prophet | جلد = | سال = 2002 | ناشر = | مکان = Darussalam | شابک = 978-9960-899-55-8 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Nasr | نام = Seyyed Hossein | پیوند نویسنده = سید حسین نصر | مدخل = ʿAlī | دانشنامه = [[دانشنامه بریتانیکا|Encyclopædia Britanica]] | تاریخ بازبینی = 22 January 2019 | سال = 2012 | پیوند مدخل = https://www.britannica.com/biography/Ali-Muslim-caliph | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Nasr | نام = Seyyed Hossein |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Neusner | نام = Jacob | نام خانوادگی۲ = Sonn | نام۲ = Tamara | نام خانوادگی۳ = Brockopp | نام۳ = Jonathan E. | عنوان = Judaism and Islam in practice: a sourcebook | جلد = | سال = 2000 | ناشر = Routledge | مکان = | شابک = 978-0-415-21673-9 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Neusner | نام = Jacob |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Nigosian | نام = S. A. | عنوان = Islam: Its History, Teaching, and Practices | جلد = | سال = 2004 | ناشر = Indiana University Press | مکان = | شابک = 0-253-21627-3 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Palmer-Fernández | نام = Gabriel | عنوان = The encyclopedia of religion and war | جلد = | سال = 2004 | ناشر = Taylor & Francis | مکان = | شابک =978-0-415-94246-1 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی = Pellat | نام = Ch. | مقاله= Ḥilf al-Fuḍūl | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | جلد = 3 | سال = 1986 | ناشر = E. J. Brill | مکان = Leiden | شابک = 9004081186 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Peters | نام = Francis Edward | پیوند نویسنده = فرانسیس ادواردز پیترز | عنوان = A Reader on classical Islam | جلد = | سال = 1994 | ناشر = Princeton University Press | مکان = | شابک = 978-0-691-00040-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Peters | نام = Francis Edward |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Peters | نام = Francis Edward |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Peters | نام = Francis Edward |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Peters | نام = Francis Edward |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Peterson | نام = Daniel | عنوان = Muhammad, Prophet of God | جلد = | سال = 2007 | ناشر = Wm. B. Eerdmans Publishing Company | مکان = | شابک = 0-8028-0754-2 | زبان = en}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = Pierree | نام = Centlivre | نام خانوادگی۲ = Centlivres-Demont | نام۲ = Micheline | عنوان = The Story of Picture Shiite Depictions of Muhammad | ژورنال = ISIM
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Poonawala | نام = I. K. | نام خانوادگی۲ = Kohlberg | نام۲ = E. | پیوند نویسنده = | مدخل = ʿAli b. Abi Ṭāleb | دانشنامه = [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] | تاریخ بازبینی = 22 January 2019 | سال = 1985 | پیوند مدخل = http://www.iranicaonline.org/articles/ali-b-abi-taleb | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Rahman | نام = Fazlur | عنوان = Islam''. University Of Chicago Press | جلد = | سال = 1979 | ناشر = | مکان = | شابک = 0-226-70281-2 | زبان = en}}
سطر ۳۷۵ ⟵ ۳۷۲:
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Robinson | نام = David | عنوان = Muslim Societies in African History | جلد = | سال = 2004 | ناشر = Cambridge University Press | مکان = | شابک =0-521-53366-X | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Rodinson | نام = Maxime | عنوان = Muhammad: Prophet of Islam | جلد = | سال = 2002 | ناشر = Tauris Parke Paperbacks | مکان = | شابک = 1-86064-827-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Rubin | نام = Uri | نام خانوادگی۲ = | نام۲ =
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Schimmel | نام = Annemarie | عنوان = And Muhammad Is His Messenger | جلد = | سال = | ناشر = | مکان = | شابک = | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Schöller | نام = Marco | دانشنامه = [[دانشنامه قرآن|Encyclopaedia of the Qur'an]] | مقاله = Banù al-QurayΩa| ویرایش = | سال = | ناشر = | جلد = 4 | عنوان جلد = | مکان = | شابک =
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Sonbol | نام = Amira | دانشنامه = Encyclopedia of Women and Islamic Cultures | مقاله = Rise of Islam: 6th to 9th century | ویرایش = | سال = | ناشر = | جلد =
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Stockwell | نام = Foster | عنوان = A Sourcebook for Genealogical Research: Resources Alphabetically by Type and Location | جلد = | سال = 2004 | ناشر = McFarland | مکان = | شابک = 978-0-7864-1782-7 | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Ṭabarī | نام = Ismail K. Poonawala | عنوان = The last years of the Prophet | جلد = | سال = 1990 | ناشر = SUNY Press | مکان = | شابک = 0-88706-691-7 | زبان = en}}
سطر ۳۸۷ ⟵ ۳۸۴:
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Veccia Vaglieri | نام = Laura | پیوند نویسنده = لئورا وچا ولیری | مقاله = ʿAlī b. Abī Ṭālib | سال = 1986 | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | جلد = 1 | ناشر = [[انتشارات بریل|E. J. Brill]] | مکان = Leiden | شابک = 9004081143 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Watt | نام = William Montgomery | پیوند نویسنده = ویلیام مونتگومری وات | مقاله = Āmina | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | جلد = 1 | سال = 1986 | ناشر = E. J. Brill | مکان = Leiden | شابک = 9004081143 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Watt | نام = William Montgomery |
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Watt | نام = William Montgomery |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Watt | نام = William Montgomery |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Watt | نام = William Montgomery |
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Watt | نام = William Montgomery |
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Welch | نام = Alford T. | پیوند نویسنده = آلفورد ولش | مقاله = Muḥammad | سال = 1993 | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | جلد = 7 | ناشر = [[انتشارات بریل|E. J. Brill]] | مکان = Leiden | شابک = 9004094199 | زبان = en | ref = MuḥammadWelch
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = Wijdan | نام = Ali | عنوان = From the Literal to the Spiritual: The Development of Prophet Muhammad's Portrayal from 13th century Ilkhanid Miniatures to 17th century Ottoman Art | ژورنال = Proceedings of the 11th International Congress of Turkish Art | مکان = | شماره = 7 | تاریخ = 1999 | صفحه = 1–24 | پیوند = | زبان = en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = Zeitlin | نام = Irving M | عنوان = The historical Muhammad | جلد = | سال = 2007 | ناشر = Polity | مکان = | شابک = 0-7456-3998-4 | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =| نام = | دانشنامه = Encyclopedia Americana | مقاله = | ویرایش = | سال = 2006 | ناشر = Scholastic Library Publishing | جلد = 19 | عنوان جلد = | مکان = | شابک =
* {{یادکرد|کتاب=Britannica Encyclopedia of world relegions|سال=۲۰۰۶|شابک= 978-1-59339-491-2|زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =| نام = | دانشنامه =Encyclopædia Britannica | مقاله = Muhammad| نشانی = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/396226/Muhammad| تاریخ بازبینی = July 27, 2010 | ویرایش = | سال = 2010| ناشر =
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =| نام = | دانشنامه =Encyclopædia Britannica | مقاله = Ḥadīth| نشانی =http://www.britannica.com/EBchecked/topic/251132/Hadith | تاریخ بازبینی =July 27, 2010 | ویرایش = | سال = 2010| ناشر =
{{پایان چپ‌چین}}
سطر ۴۰۸ ⟵ ۴۰۵:
{{پایان چپ‌چین}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ابن هشام| نام = | عنوان = السیرة النبویة | پیوند نویسنده= ابن هشام | جلد = | سال = | ناشر =|مکان = | شابک = |زبان=en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =واقدی | نام =
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ابن سعد | نام = | عنوان = الطبقات الکبیر | جلد = | سال = | ناشر =|مکان = | شابک = |زبان=}}
سطر ۴۳۹ ⟵ ۴۳۶:
{{شیعه-افقی}}
{{فلسفه اجتماعی و سیاسی}}
{{Subject bar |book1=اسلام |book2=قرآن |portal1=زندگی‌نامه |portal2=اسلام |portal3=قرآن |portal4=تشیع |portal5=مهدویت |portal6=محمد |portal7=علی |portal8=فاطمه زهرا |commons=y |commons-search=محمد بن
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
[[رده:محمد|محمد]]
| |||