زبان سکایی ختن: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹) |
جز ویرایش بهوسیلهٔ ابرابزار: |
||
خط ۳۰:
}}</ref>
قبایل سکایی، در سرزمینی از حوضهٔ رودخانهٔ تاریم تا مرز بلخ به سر میبردند و از اوایل سده دوم پیش از میلاد به سوی [[باختری|باختر]] و [[زرنج|زرنگ]] و [[رخج]] و بعداً به هندوستان شمال غربی کوچیدند.<ref name="میر بابایف، عزیز"
در سده یازدهم میلادی در نواحی [[کاشغر]] [[زبان کنچگ]] رایج بوده که واژههای باقیماندهٔ آن حاکی از شباهت این زبان به گویشهای سکایی است.<ref name="میر بابایف، عزیز"
به طوری که بعضی از زبانشناسان ذکر نمودهاند، شاید [[زبانهای پامیری]] امروزی ادامهٔ تاریخی گویشهای مختلف سکایی باشند. بررسی قیاسی زبان سکایی ختنی و گویش [[وخی]] امروزی، که از گروه زبانهای پامیری است، حاکی از شباهت تاریخی این دو زبان است و نشان میدهد که از سرچشمهای نزدیک به هم پیدا شدهاند.<ref name="میر بابایف، عزیز">میر بابایف، عزیز: تحول تاریخی زبانهای ایرانی در منطقه هندوکش شرقی. در: «نامه پارسی»، سال هشتم، بهار ۱۳۸۲ - شماره ۱.</ref>
== خط ==
برای نگارش ختنی گونههای رسمی و شکسته یا پیوسته براهمی به آن صورت که در آسیای میانه تحول یافته بود، به کار میرفت. گونه رسمی خط عمدتاً، و نه منحصراً محدود به متون دینی است. انواع خط شکسته برای متون ادبی و نگارش روزمره به کار
تحول خط را میتوان به چهار دسته تقسیم کرد.
# براهمی ترکستانی آغازین در حدود قرن پنجم میلادی
خط ۴۵:
== برخی واژهها ==
[[سکاها]] طایفههای ایرانی بودند که در دو سوی [[دریای خزر]]، دشتهای جنوب [[روسیه]] و [[ماوراءالنهر]] میزیستند و از زبان آنها در دوره باستان هیچ اثر مکتوبی در دست نیست.<ref>{{پک|زرشناس|1384|ک=میراث ادبی روایی در ایران باستان|ص=15}}</ref> گزارشهای [[هرودوت]] از افسانهها و داستانهای اسکیتی و به وجود ادبیات بسیار غنی و به ویژه، حماسی زبان سکایی باستانی گواهی میدهد.<ref name="rezaee"
تنها آثار بازمانده از زبان سکایی باستان، برخی اسامی افراد، قبیلهها و مکانها در کتیبههای یونانی منطقه پنتوس و در آثار یونانی است، که بر اساس آنها و به کمک زبانهای ایرانی باستان (اوستایی و فارسی باستان) و نام چند مکان (تپه، رودخانه در اوکراین و جنوب روسیه)، میتوان برخی از واژههای این زبان را بازسازی کرد.<ref name="rezaee"
رضایی باغبیدی، ۲۲ واژه را گردآوری کردهاست:<ref name="rezaee"
{| class="wikitable"
|-
خط ۷۱:
|}
زبان سکایی باستان، گویشهای مختلفی داشته که دو تا از آنها، اسکیتی و سرمتی بودند. به روایت هرودوت، زبان سرمتها اسکیتی است، اما به اصالت باستانیاش صحبت نمیشود. شواهد نشان میدهد که دستکم در برخی از گویشهای اسکیتی-سرمتی باستان xv ایرانی باستان به f و d ایرانی باستان در میان دو مصوت به l (یعنی d < δ < l) تبدیل
== پانویس ==
{{پانویس|اندازه=ریز|۲}}
== منابع ==
خط ۹۴:
{{کد زبانهای معرفیشده در ایزو ۶۳۹–۳ که حرف اول عنوان بینالمللی آنها حرف O است}}
{{کد زبانهای معرفیشده در ایزو ۶۳۹–۳ که حرف اول عنوان بینالمللی آنها حرف K است}}
[[رده:زبانهای ایرانی باستان شرقی]]
|