ویکی‌پدیا

عملیات مخفیانه: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
برای اینکه عملیات، '''عملیات مخفیانه''' باشد باید از دید نهاد نظارتی، پنهان شود. به ویژه اینکه به منظور جلب اعتماد یک فرد یا سازمان برای یادگیری یا تایید اطلاعات محرمانه یا بدست آوردن اعتماد افراد مورد هدف، برای گردآوری اطلاعات یا شواهد، هویت واقعی شخص، [[فریب|پنهان شود]] یا از هویت فرضی استفاده شود. به شکل سنتی، این روشی است که [[سازمان اجرای قانون|سازمان‌های اجرای قانون]] یا [[کارآگاه خصوصی|کارآگاهان خصوصی]] انجام می‌دهند و به کسی که در چنین نقشی فعالیت می‌کند مامور مخفی گفته می‌شود.
{{بدون منبع}}
 
== تاریخچه ==
'''عملیات مخفیانه''' عملیات اطلاعاتی ([[جاسوسی]]) یا [[عملیات نظامی]] است که به گونه‌ای انجام می‌شود که عموم مردم یا نیروهای دشمن خاص از انجام آن بی‌خبر می‌مانند.
در طول تاریخ، کارهای مخفیانه، به شیوه‌های گوناگون انجام شده‌اند. اما نخستین برنامه مخفی سازمان‌یافته، اما غیر رسمی را [[اوژن-فرانسوا ویدوک]] در اوایل [[سده ۱۹ (میلادی)]] در [[امپراتوری یکم فرانسه]] برای [[بازگشت بوربون‌ها به سلطنت فرانسه]] انجام داد. در پایان سال [[۱۸۱۱ (میلادی)]] ویدوک یک واحد [[لباس‌شخصی]] به نام "[[تیپ]] امنیتی" به راه انداخت که بعدها با نام "[[اداره ریاست پلیس]]"، زیرمجموعه واحد [[پلیس]] امنیتی شد. در آغاز، "تیپ امنیتی" ۸ و سپس ۱۲ و در [[۱۸۲۳ (میلادی)]] ۲۰ [[کارمند]] داشت. یک سال پس از آن، دوباره رشد کرد تا به ۲۸ کارمند رسید. همچنین ۸ نفر نیز مخفیانه برای تیپ امنیتی کار می‌کردند و به جای حقوق، مجوز [[قمارخانه]] می‌گرفتند. شمار زیادی از زیردستان ویدوک، مانند خود او، در گذشته، [[بزهکاری|بزهکار]] بودند.<ref>{{cite book|last=Hodgetts|first=Edward A.|title=Vidocq. A Master of Crime|year=1928|publisher=Selwyn & Blount|location=London}}</ref>
 
[[پرونده:Achille Devéria - Vidocq.jpg|بندانگشتی|[[اوژن-فرانسوا ویدوک]]، بزهکار پیشین و جرم‌شناس پیشرو که یکی از نخستین واحدهای پلیس مخفی را در اوایل [[سده ۱۹ (میلادی)]] پایه‌گذاری کرد.]]
== تعریف ==
[[فرهنگ لغت وزارت دفاع برای اصطلاحات نظامی و مرتبط]] (با انتشار مشترک JP1-02 در [[۵ ژانویه ۲۰۰۷]]) عملیات مخفیانه را اینگونه تعریف می‌کند: عملیاتی که [[وزارت]] یا [[سازمان دولتی|سازمان‌های دولتی]]، به گونه‌ای پشتیبانی می‌کنند یا انجام می‌دهند که از [[محرمانگی]] یا پنهانی بودن آن مطمئن شوند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en-US|تاریخ=|وبگاه=Joint Chiefs of Staff-United States Department of Defense|نشانی=https://www.jcs.mil/Portals/36/Documents/Doctrine/pubs/dictionary.pdf?ver=2018-05-02-174746-340|عنوان=DOD Dictionary of Military and Associated Terms}}</ref> فرق [[covert operation|عملیات پنهانی]] با عملیات مخفیانه در این است که عملیات پنهانی، هویت پشتیبان یا انجام دهنده را پنهان می‌کند؛ ولی عملیات مخفیانه، انجام عملیات را پنهان می‌کند. یعنی وجود عملیات پنهانی را می‌توان انکار کرد. در [[عملیات ویژه]]، ممکن است یک کار، به هر دو صورت مخفیانه و پنهانی انجام شود و ممکن است به اندازه برابر به ملاحظات عملیاتی و کارهای اطلاعاتی، توجه شود. (JP 3-05.1)
 
خود ویدوک، ماموران خود را آموزش می‌داد. برای نمونه، به انتخاب فریب درست، بر پایه گونه ماموریت، کمک می‌کرد. خود او هم به دنبال بزهکاران می‌رفت. یادداشت‌های او پر از داستان‌هایی درباره چگونگی پیشی‌گرفتن از [[کلاهبرداری|کلاهبرداران]]، با تظاهر به [[گدایی|گدا]] بودن یا پیرمرد [[دیوث]] هستند. در زمانی، او حتی [[مرگ]] خود را نیز شبیه‌سازی کرده بود.<ref>{{citation|surname1=Morton, James|title=The First Detective: The Life and Revolutionary Times of Vidocq|publisher=Ebury Press|isbn=978-0-09-190337-4|language=German}}</ref>
== تفاوت با عملیات پنهانی ==
بیشتر عملیات‌های مخفیانه، در رابطه با [[List of intelligence gathering disciplines|گردآوری اطلاعات]] است و معمولاً با هر دو روش [[clandestine human intelligence|مأمور مخفی اطلاعاتی]] و [[حسگر]]های مخفی انجام می‌شوند. کارگذاری دستگاه‌های شنود ارتباطی [[کابل (برق)|کابل‌های]] زمینی و [[کابل ارتباطی زیردریایی|زیردریایی]]، [[دوربین]]، [[میکروفون]]، حسگرهای ترافیک، نظارت‌گرهایی مانند [[بویشگر]]، و سامانه‌های مشابه، نیاز دارد که مأموریت، ناشناس و بدون برانگیختن شک انجام شود. همچنین، عملیات پنهانی، ممکن است با زیردریایی بدون سرنشین، [[ماهواره شناسایی]] (جاسوسی) مانند [[Misty (classified project)|میستی]]، [[پهپاد]] پایین‌پرواز، یا [[Measurement and Signature Intelligence|حسگرهای راه دور]] (مانند آنچه در [[Operation Igloo White|عملیات ایگلو وایت]] و پس از آن استفاده شد)، یا انسان کارگذاشته، انجام شوند.
 
در [[انگلستان]]، نخستین نیروی پلیس مخفی امروزی در سال [[۱۸۲۹ (میلادی)]] بدست [[رابرت پیل]] به نام سرویس "پلیس [[منطقه کلان‌شهری]] [[لندن]]" پایه‌گذاری شد. از همان آغاز، این نیرو، گاهی لباس‌شخصی‌ها را به کار می‌گرفت. اما مردم از بابت اینکه از این نیروها برای [[سرکوب سیاسی]] استفاده شود نگران بودند. برای رفع بخشی از این نگرانی‌ها در سال [[۱۸۴۵ (میلادی)]] چند دستور رسمی پلیس، همه عملیات مخفیانه را موظف می‌کردند که به طور خاص، یک [[سرپرست (پلیس)]] اجازه انجام آنها را بدهد. تنها در سال [[۱۸۶۹ (میلادی)]] بود که رئیس‌پلیس [[ادموند هندرسون]]، یک واحد رسمی کارگاه لباس‌شخصی ایجاد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wIf5w6BJOmQC|title=Historical Dictionary of Law Enforcement|author=Mitchel P. Roth, James Stuart Olson|year=2001|publisher=Greenwood Publishing Group|page=271|isbn=978-0-313-30560-3}}</ref>
ممکن است برخی عملیات‌ها به هر دو صورت پنهانی و مخفیانه انجام شوند. مانند استفاده از حسگرهای کنترل از راه دور پنهان‌شده یا زیرِ نظر گیرانِ انسانی برای حمله مستقیم [[توپخانه]] و [[حمله هوایی]] که هر دو به نظر، آشکار می‌آیند. یعنی به دشمن، هشدار داده می‌شود و دشمن، هدف خود را شناسایی کرده‌است؛ ولی روش هدف‌گیری (روش اصلی مورد استفاده برای جانمایی هدف) می‌تواند مخفی بماند.
 
نخستین [[شعبه ویژه]] پلیس، [[شعبه ویژه ایرلند]] بود که در [[۱۸۸۳ (میلادی)]] به عنوان بخشی از [[Criminal investigation department|اداره بررسی‌های جنایی]] [[Metropolitan Police Service|پلیس منطقه کلان‌شهری]] لندن تشکیل شد. کار آن در آغاز، مبارزه با [[Irish Republican Brotherhood|انجمن برادری جمهوری‌خواه ایرلند]] بود که چند سال پیش از آن پایه‌گذاری شده بود. این شعبه پیشرو، نخستین واحدی بود که برای عملیات [[ضدتروریسم]]، آموزش دیده بود.
== نمونه ==
در [[جنگ جهانی دوم]]، به هدف‌هایی که با [[تحلیل رمز]] ارتباطات [[رادیو|رادیویی]]، شناسایی می‌شدند تنها در صورتی حمله می‌شد که شناسایی هوایی در آن منطقه انجام شده بود یا در صورتی دستور [[تیراندازی]] به [[دریابد]] [[یاماموتو ایسوروکو]] صادر می‌شد که پیدا شدن جای او را بتوان به [[نگهبانان ساحلی]]، نسبت داد. در دوره [[جنگ ویتنام]]، [[کامیون|کامیون‌هایی]] که در [[تریل]] [[هو شی مین]] ([[Ho Chi Minh trail]])، هدف حمله بودند کاملاً از وجود حسگرهای مخفی، مانند حس‌گرهای [[Radiofrequency MASINT|کلاغ سیاه]] که جرقه‌های [[موتور]] [[خودرو]]ها را شناسایی می‌کردند بی‌خبر بودند. همچنین گشت‌های مخفیانه نیز می‌توانستند آنها را شناسایی کنند. مزاحمت و ممنوعیت یا قوانین [[free-fire zone|منطقه آتش‌به‌اختیار]] هم می‌تواند باعث شود به دلایل کاملاً تصادفی به یک هدف، حمله شود.
 
[[پرونده:Special Irish Branch.jpg|بندانگشتی|نخستین [[شعبه ویژه]] کارآگاه مخفی [[London Docks|حوضچه خشک لندن]] در سال [[۱۹۱۱ (میلادی)]]]]
تا [[دهه ۱۹۷۰ (میلادی)]] عملیات مخفیانه، درونمایه‌ای [[سیاست|سیاسی]] داشت و هدف آن بیشتر، کمک‌رسانی به گروه‌ها یا کشورهایی بود که پشتیبانان این عملیات‌ها به آنها علاقه داشتند. نمونه آن همکاری اطلاعاتی [[ایالات متحده آمریکا]] برای شناسایی جنایتکاران جنگی [[آلمان نازی]] و [[امپراتوری ژاپن]]، پس از جنگ جهانی دوم است. امروز، شمار زیادی از اینگونه عملیات انجام می‌شود که عملیات مخفیانه مرتبط با [[فناوری]] را نیز در بر می‌گیرد.
 
با گسترش نقش [[شعبه ویژه]] ایرلند برای مبارزه با همه‌گونه تهدید [[تروریسم|تروریستی]]، پیشگیری از [[براندازی]] خارجی، و نفوذ به سازمان‌های [[جرائم سازمان‌یافته]]، نام آن به "شعبه ویژه" تغییر کرد. سازمان‌های اجرای قانون در جاهای دیگری نیز، شعبه‌های همانندی تاسیس کردند.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=1fqAZzIDlgYC|title=Dictionary of Policing|author=Tim Newburn, Peter Neyroud|year=2013|publisher=Routledge|page=262|isbn=978-1-134-01155-1}}</ref>
 
در [[ایالات متحده آمریکا]] [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] در سال [[۱۹۰۶ (میلادی)]] راه مشابهی را زیر نظر رئیس‌پلیس [[William McAdoo (New Jersey politician)|ویلیام مک‌آدو]] برای بنیان‌گذاری [[جوخه]] [[ایتالیایی‌های آمریکا|ایتالیایی‌های نیویورک]] به منظور مقابله با [[جنایت|بزهکاری‌های]] شایع و ایجاد ترس در محله‌های فقیرنشین ایتالیایی پیمود.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OB0wOgBbHHkC|title=Italian Americans in Law Enforcement|author=Anne T. Romano|year=2010|publisher=Xlibris Corporation|page=33|isbn=978-1-4535-5882-9}}{{Self-published inline|certain=yes|date=January 2018}}</ref> مدت کوتاهی پس از آن، سازمان‌های فدرال گوناگون، برنامه‌های پنهانی خود را آغاز کرند. نمونه آن، [[اداره تحقیقات فدرال]] (اف‌بی‌آی) بود که در سال [[۱۹۰۸ (میلادی)]] پایه‌گذاری شد.<ref>Marx, G. (1988). Undercover: Police Surveillance In America. Berkeley: [[University of California Press]]</ref><ref name="Romano2010">{{cite book|author=Anne T. Romano|title=Italian Americans in Law Enforcement|url=https://books.google.com/books?id=OB0wOgBbHHkC&pg=PA33|accessdate=30 August 2013|date=11 November 2010|publisher=Xlibris Corporation|isbn=978-1-4535-5882-9|pages=33–}}</ref>
 
== ریسک‌ها ==
دو مشکل اساسی می‌توانند بر کار ماموران در نقش مخفی، تاثیر بگذارند. یکم حفظ [[هویت]] و دوم بازگشت به کار عادی است.
 
زندگی دوگانه در یک محیط تازه، مشکلات زیادی را پدید می‌آورد. کار مخفیانه، یکی از فشار روانی‌زاترین کارهایی است که یک [[مامور ویژه]] می‌تواند انجام دهد.<ref>Girodo, M. (1991). Symptomatic reactions to undercover work. The Journal of Nervous and Mental Disease, 179 (10), 626-630.</ref> مهمترین دلیل [[فشار روانی]]، جدایی مامور مخفی از دوستان، [[خانواده]]، و محیط کاری عادی او است. این جدا افتادگی ساده می‌تواند به [[افسردگی (حالت)|افسردگی]] و پریشانی بیانجامد. [[داده|داده‌ای]] برای تایین نرخ [[طلاق]] ماموران مخفی وجود ندارد. اما آسیب به [[روابط اجتماعی]]، رخ می‌دهد. این می‌تواند پیامد نیاز به [[رازداری]] و عدم توانایی درمیان‌گذاشتن مشکلات کاری، برنامه کاری غیر قابل پیش‌بینی، تغییر در [[شخصیت]] و [[سبک زندگی]]، و مدت‌زمان جدایی باشد که باعث مشکلات در روابط می‌شوند.<ref name="Marx, G. 1988">Marx, G. (1988). Undercover: Police Surveillance In America. Berkeley: University of California Press</ref>
 
همچنین فشار روانی می‌تواند نتیجه نبود هدایت تحقیقات یا ندانستن تاریخ پایان عملیات باشد. میزان برنامه‌ریزی دقیق و جزئی‌نگر، [[ریسک]]، و هزینه، می‌توانند یک مامور مخفی را برای موفقیت، زیر فشار بگذارد که فشار روانی فزاینده‌ای را ایجاد می‌کنند.<ref name="ReferenceA">Marx, G. (1988). Undercover: Police Surveillance In America. Berkeley: University of California Press.</ref> فشار روانی‌ای که یک مامور مخفی تجربه می‌کند کاملا با آنچه همتایان او با وظایف عادی (، مانند [[مدیریت]] و [[دیوان‌سالاری]]) تجربه می‌کنند متفاوت است. دوری مامور مخفی از دیوان‌سالاری می‌تواند مشکلات دیگری ایجاد کند.<ref>{{cite journal|last=Brown|first=Jennifer|last2=Campbell|first2=Elizabeth|date=October 1990|title=Sources of occupational stress in the police|url=http://www.informaworld.com/smpp/content~content=a782548838~db=all|journal=Work & Stress|volume=4|issue=4|pages=305–318|doi=10.1080/02678379008256993|accessdate=2008-06-15}}</ref> نبود کنترل‌های معمول، مانند [[لباس همسان|پوشاک همسان]]، نشان، نظارت دائم، محل کار ثابت، یا (اغلب) یک کار تعیین‌شده، به همراه تماس دائمی با سازمان‌های جرائم سازمان‌یافته، می‌تواند احتمال [[فساد سیاسی]] را افرایش دهد.<ref name="ReferenceA" />
 
این فشار روانی می‌تواند باعث سوء مصرف مواد [[مخدر]] یا [[نوشیدنی الکلی]] شود. به خاطر جدا افتادگی و دسترسی به مواد مخدر، ماموران مخفی، به نسبت دیگر نیروهای پلیس، بیشتر مستعد گرفتار شدن به اعتیاد هستند.<ref name="ReferenceA" /> به طور کلی، پلیس در مقایسه با دیگر گروه‌های شغلی، نرخ [[الکلیسم|الکی‌های]] بیشتری دارد و فشار روانی، یکی از عوامل احتمالی آن شمرده می‌شود. محیطی که ماموران مخفی در آن کار می‌کنند آنها را اغلب در برابر مصرف الکل قرار می‌دهد<ref>Girodo, M. (1991). Drug corruptions in undercover agents: Measuring the risks. Behavioural Science and the Law, 9, 361-370.</ref> که همراه با فشار روانی و [[تنهایی]] می‌تواند به الکلی‌شدن بیانجامد.
 
به خاطر [[خیانت]] به کسانی که به مامور مخفی، اعتماد کرده‌اند او ممکن است [[احساس گناه]] کند. این می‌تواند باعث پریشانی و حتی در موارد بسیار کمیابی، احساس [[همدردی]] با افراد هدف شود. این موضوع، به ویژه در مورد گروه‌های سیاسی صدق می‌کند. زیرا مامور مخفی، اغلب، ویژگی‌های شخصیتی، مانند [[طبقه اجتماعی]]، سن، [[قومیت]]، یا [[دین]] خود را با آن شخص یا گروه، هماهنگ می‌کند. این حتی می‌تواند به روگردانی برخی ماموران بیانجامد.<ref name="Marx, G. 1988" />
 
سبک زندگی که ماموران مخفی در پیش می‌گیرند بسیار متفاوت از کارکنان دیگر بخش‌های سازمان‌های اعمال قانون است و این، بازگشت دوباره به وظایف عادی را بسیار دشوار می‌کند. مامورانی که ساعت کاریشان را خود تعیین می‌کنند از نظارت مستقیم دائمی، به دور هستند و می‌توانند قوانین لباس پوشیدن و آداب کاری را نادیده بگیرند.<ref>Girodo, M. (1991). Personality, job stress, and mental health in undercover agents. Journal of Social Behaviour and Personality, 6 (7), 375-390.</ref> بنابراین بازگشت دوباره به عنوان یک مامور عادی پلیس، نیازمند کنارگذاشتن عادت‌ها، گفتار، و لباس پوشیدن گذشته است. پس از کار در چنین سبک زندگی آزادانه‌ای، ممکن است ماموران، مشکل رعایت آداب داشته باشند یا از خود، واکنش‌های عصبی نشان دهند. ممکن است احساس ناراحتی کرده و دید [[کلبی‌گری|کلبی‌گرانه]]، مشکوک، یا حتی [[پارانویا]] پیدا کنند و همیشه در برابر دیگران، گارد بگیرند. خطرات دیگر، افتادن به دست فرد یا گروه هدف و اسارت، مرگ، یا شکنجه هستند.<ref name="ReferenceA" />
 
== اجرای قانون لباس‌شخصی ==
مامور مخفی، نباید با مامور اجرای قانون که لباس شخصی می‌پوشد اشتباه گرفته شود. [[سازمان اطلاعاتی|سازمان‌های اطلاعاتی]] و اجرای قانون از این روش استفاده می‌کنند. پوشیدن لباس شخصی به معنی پوشیدن لباس، مانند مردم عادی است و هدف از آن، پیشگیری از شناسایی یا تشخیص هویت مامور اجرای قانون است. ماموران پلیس لباس شخصی معمولا تجهیزات عادی پلیس و [[سند هویتی|سند شناسایی]] معمولی دارند. لباس شخصی کارآگاهان پلیس، [[کت شلوار]] یا لباس رسمی به جای پوشاک همسانی است که معمولا همتایانشان می‌پوشند. ماموران پلیس لباس‌شخصی باید هنگام استفاده از اختیارات قانونی خود، هویت خود را آشکار کنند. اگرچه در صورتیکه از آنها پرسیده شد آنها نیاز ندارند که هویت خود را آشکار کنند و ممکن است در برخی مواقع، در مورد وضعیت خود پلیس بودن خود دروغ بگویند. ([[عملیات استینگ]] را ببنید.)
 
برخی مواقع، ممکن است پلیس از خودروی بدون نشان پلیس یا خودروی [[تاکسی|تاکسی‌مانند]] استفاده کند.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=gs4T19m8a18|title=Unmarked Police Cars Responding Compilation: Sirens NYPD Police Taxi, Federal Law Enforcement, FDNY|last=Code3Paris|via=YouTube}}</ref>
 
== دیگر گونه‌های عملیات ==
 
== جستارهای وابسته ==
* [[عملیات کیف سیاه]]
* [[عملیات استینگ]]
سطر ۲۲ ⟵ ۴۳:
* [[عملیات پنهانی]]
* [[عملیات نظامی]]
* [[عملیات سری]]▼
* [[عملیات سیاه]]
▲* [[عملیات سریویژه]]
* [[ستون پنجم]]
 
سطر ۳۰ ⟵ ۵۱:
 
== منابع ==
* {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Clandestine_operation&oldid=837129900|عنوان=Clandestine operation|زبان=انگلیسی|بازیابی=۱۸ آوریل ۲۰۱۸}}▼
 
▲* {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Clandestine_operationUndercover_operation&oldid=837129900907337264|عنوان=ClandestineUndercover operation|زبان=انگلیسی|بازیابی=۱۸۲۲ آوریلژوئیه ۲۰۱۸۲۰۱۹}}
{{ویکی‌انبار-رده|Clandestine operations}}
 
[[رده:عملیاتواژگان جاسوسیاجرای بر پایه گونهقانون]]
[[رده:جاسوسان بر پایه نقش]]
[[رده:عملیات‌های مخفیانه|عملیات‌های مخفیانه]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/عملیات_مخفیانه»