سید روح‌الله خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{اصلی|تبار روح‌الله خمینی}}

 

 

 

به نوشته [[باقر معین]]، خمینی در خانواده‌ای به دنیا آمد که سابقه فعالیت‌های دینی و مذهبی در آن به قرن‌ها قبل برمی‌گشت. آن‌ها «سید موسوی» بودند، به این معنی که نسب‌شان به [[محمد]] – پیامبر اسلام – و از طریق دختر او [[فاطمه]] و نیز به [[موسی کاظم]] – هفتمین امام [[شیعه|شیعیان]] – برمی‌گشت.<ref name="alislam">{{یادکرد وب| نشانی = https://web.archive.org/web/20120719024531/http://www.jamaran.ir/fa/4269/با_امام/حدیث_بیداری/فصل_اول_حیات_فردی_و_اجتماعی/| عنوان = حیات فردی و خانوادگی|}}</ref><ref name="baqer2">{{یادکرد |فصل= The Orphan – Childhood in Khomein|کتاب= Khomeini: Life of the Ayatollah|نویسنده = Baqer Moin|ناشر =I.B.Tauris & Co Ltd |شهر= Victoria House, Bloomsbury Square, London WC1B 4DZ, 175 Fifth Avenue, New York NY 10010|زبان=en| صفحه= ۲ تا ۳ |سال=1999|شابک=1-85043-128-0}}</ref>

خمینی، اول مهرماه ۱۲۸۱ خورشیدی (۲۴ سپتامبر سال ۱۹۰۲ میلادی) در شهر [[خمین]] به دنیا آمد. به گفته عباس میلانی علت کشته شدن پدر خمینی در هاله‌ای از ابهام می‌باشد و منابع طرفدار خمینی، همدستان [[رضاشاه]] را عامل قتل پدرش می‌دانند. او می‌گوید اما به نظر می‌رسد که این داستان صرفاً هدفی سیاسی داشته باشد زیرا رضا شاه بیست و دو سال بعد از کشته شدن پدر خمینی به پادشاهی رسید.<ref name=Abbas/> خمینی توسط سه زن بزرگ شد. دایه او که خاور نام داشت، مادرش و عمه‌اش. مادر و عمه او در موج اپیدمی آنفلوآنزای اسپانیایی و وبا که در سال ۱۲۹۷ خورشیدی ایران را فرا گرفت درگذشتند. چیز زیادی از دوران کودکی او نمی‌دانیم.<ref name="Abbas"/>

 

 

[[احمد خمینی]] گفته‌است که پدرش در دوران کودکی خیلی بازیگوش بود و دچار شکستگی‌های متعدد شده بود و همیشه در خاک کوی و آب جوی مشغول بازی بود.<ref name=bbc.co>[http://www.bbc.co.uk/persian/khomeiniinterview.ram Ahmad Khomeini interview] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140209033521/http://www.bbc.co.uk/persian/khomeiniinterview.ram |date=9 فوریه 2014}}</ref> خمینی تحصیلات ابتدایی و مقدماتی را در نوجوانی و آغاز جوانی در مکتب محلی و مدرسه‌ای در خمین گذراند.

=== تحصیلات ===

[[پرونده:خمینی و همدرسان.JPG|بندانگشتی|چپ|سید روح‌الله، نفر دوم سمت راست در جمع همدرسان]]

 

خمینی پس از تحصیلات مقدماتی خود در خمین، در ۱۹ سالگی، به سال ۱۲۹۹ خورشیدی، برای تکمیل تحصیلات خود راهی [[اراک]] شد.<ref>{{یادکرد|کتاب=Reinventing Khomeini: The Struggle for Reform in Iran|نویسنده = Daniel Brumberg|ناشر =University of Chicago Press|شهر=Chicago |صفحه=45|سال=2001|شابک=0-226-07758-6 |زبان=en}}</ref> او در آن‌جا وارد [[مدرسهٔ سپهدار]] شد.<ref name="hawze"/>

 

 

 

 

=== تدریس ===

در سال ۱۳۲۵، مراجع تقلید وقت شیعه، [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و [[سید حسین طباطبایی قمی]] در [[عراق]] درگذشتند. پس از آن، عملاً سید حسین طباطبایی بروجردی عهده‌دار مرجعیت عامه شیعیان گشت و این موضوع به مدت نزدیک به ۱۵ سال ادامه یافت.<ref name=ToolAutoGenRef1/><ref>[http://www.ahl-ul-bait.org/fa.php/page,24386A46294.html آیت‌الله العظمی سید حسین طباطبایی قمی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180527090745/http://www.ahl-ul-bait.org/fa.php/page,24386A46294.html |date=27 مه 2018}}</ref><ref>{{یادکرد |کتاب = عنصر فضیلت و تقوی حضرت العظمی قمی (قدس‌سره)|نویسنده = عباس حاجیانی دشتی |فصل = |صفحه = ۳۵ | ناشر = مفید (محلاتی) | سال = ۱۳۷۲}}</ref>

 

 

 

به نوشته عباس میلانی، در این دوره حوزه قم تحت نفوذ محمدحسین بروجردی بود که به عدم دخالت روحانیان در امور سیاسی اعتقاد داشت. خمینی به عنوان یک روحانی جوان با این رویه عمیقاً مخالف بود. وی به‌طور مخفیانه به تدریس عرفان می‌پرداخت، هرچند این کار در آن زمان در حوزه ممنوع بود. او همچنین، به‌طور مخفیانه از نواب صفوی حمایت می‌کرد. او در هنگام تدریس روش مرسوم در قم که مباحثه بین طلاب بود را برنمی‌تافت. عباس میلانی می‌نویسد که خصوصیاتی مانند خودرایی و قاطعیت که بعدها در زندگی سیاسی او می‌بینیم، در خمینی به عنوان یک معلم جوان هویدا است.<ref name="Abbas"/>

رابطهٔ خمینی با شخصیت‌های مذهبی فعال آن دوران که به شکل آشکاری در حوزهٔ سیاست به مبارزه با اقدامات حکومت می‌پرداختند، نظیر [[سید ابوالقاسم کاشانی]] و [[سید مجتبی نواب صفوی]] رهبر [[جمعیت فدائیان اسلام|فدائیان اسلام]]، مقطعی و اکثراً بی‌ثمر بود. علت اصلی عدم تمایل او بر مبارزات مستقیم و صریح سیاسی در آن زمان به عقیدهٔ خاص او در این زمینه بازمی‌گشت. او معتقد بود که هرگونه جنبش مبارز و خواهان تغییرات می‌بایست توسط یک روحانی دینی هدایت شود. این در حالی بود که تأثیرگذارترین چهرهٔ این راه در آن زمان، [[محمد مصدق]] بود که فردی [[سکولاریسم|سکولار]] و [[ملی‌گرایی|ملی‌گرا]] محسوب می‌شد.<ref name="alislam"/>

 

 

== مبارزه با محمدرضاشاه ==

به گفته [[حمید الگار]] پس از مرگ بروجردی (۱۳۴۰) خمینی به عنوان یکی از جانشینان بروجردی برای رهبری مذهبی مطرح شد. از نشانه‌های این امر، انتشار کتاب‌هایی در فقه و از جمله [[توضیح المسائل]] بود.<ref group="یادداشت">به گفته [[یرواند آبراهامیان|آبراهامیان]] توضیح المسائل خمینی در سال ۱۹۶۱ میلادی (۱۳۳۹–۱۳۴۰ خورشیدی) در نجف چاپ شد.[http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft6c6006wp&chunk.id=d0e37&toc.depth=1&toc.id=d0e37&brand=ucpress Abrahamian, ''Khomeinism'', p. 10] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140904061741/http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft6c6006wp&chunk.id=d0e37&toc.depth=1&toc.id=d0e37&brand=ucpress |date=4 سپتامبر 2014}}</ref> طولی نکشید که خمینی به عنوان مرجع تقلید جمع کثیری از شیعیان ایران شناخته شد.<ref name="al-islam4">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.al-islam.org/imambiography/4.htm| عنوان = The Years of Struggle and Exile, 1962–1978| تاریخ بازدید = ۵ سپتامبر ۲۰۱۱| نویسنده = Hamid Algar| ناشر = The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)| زبان = انگلیسی}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100822044810/http://www.al-islam.org/imambiography/4.htm |date=22 اوت 2010}}</ref> اما به گفته عباس میلانی، پس از مرگ بروجردی، هرچند خمینی از مدرسان تأثیرگذار حوزه بود و مورد علاقه روحانیان نسل جوان بود، اما به‌طور قطع هم سطح سایر مراجع تثبیت شده قم نبود.<ref>{{پک|زبان=en|Milani|۲۰۱۱|ک=The Shah|ص=۱۴–۲۷}}</ref>

 

 

=== مخالفت با اصلاح قانون انتخابات ===

{{اصلی|تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی ولایتی}}

 

این موضوع مخالفت شدید روحانیان را به همراه داشت. در این میان خمینی طبق یک اقدام خارج عرف دو بار مستقیماً به شاه نامه نوشت. در نامه اول خمینی چنین نوشت:<ref>صحیفه نور، جلد اول، ص۷۸</ref>

{{اصلی|انقلاب سفید}}

در دی‌ماه ۱۳۴۱ طرحی جدید توسط شاه با عنوان «[[انقلاب سفید]]» یا «انقلاب شاه و میهن» با اصولی شش‌گانه اعلام شد.<ref name="imam-khomeini"/> معروف‌ترین بند این اصول شش‌گانهٔ انقلاب سفید، [[اصلاحات ارضی در ایران|الغای رژیم ارباب و رعیتی]] بود.

 

 

 

به دنبال آن، خمینی مردم ایران را به مبارزه منفی علیه حکومت فراخواند و شاه را به تمکین در برابر اسلام و علماء.<ref>{{یادکرد|http://www.jamaran.ir/fa/245/با_امام/صحیفه_امام_خمینی/جلد1/مخالفت_با__کاپیتولاسیون_و_دعوت_مردم_و_علما_به_قیام صحیفهٔ امام- جلد اول|نویسنده = روح‌الله خمینی|ناشر = مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)}}</ref> شاه نیز در ۲۳ اسفند آن سال در سخنانی تند، کسانی را که رفراندوم را تحریم کرده بودند به سرکوب و شدت عمل تهدید کرد. متقابلاً خمینی، طی بیانیه‌ای [[نوروز]] سال جدید، یعنی ۱۳۴۲ را عزای عمومی اعلام کرد.<ref name="al-islam4"/>

 

مخالفان اصلی برنامه‌های اصلاحی شاه دو گروه قدرتمند بودند: [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] از سویی و طبقه مذهبی و متحدانشان در بازار از سوی دیگر. جبهه ملی طی اعلامیه‌ای انقلاب سفید را «بازگشت به استبداد» دانست. علما نیز مخالف افزایش قدرت شاه، اصلاحات اراضی و اعطای حق رأی به زنان بودند.<ref>{{پک|زبان=en|Roger Savory|۱۹۹۳|ص=۴۴۸}}</ref> ولی در میان معترضان، خمینی ضمن دوری جستن از طرح موضوعاتی چون اصلاحات ارضی و حق رأی زنان که موضوع اصلی مورد مخالفت دیگر روحانیون بود، به مسائلی می‌پرداخت که بیشتر، توده مردم را خشمگین می‌ساخت و مرکز ثقل مخالفتش با شاه بر سر نفوذ آمریکا در ایران بود.<ref>مازیار بهروز، ص۸۳</ref><ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ص۵۲۴</ref><ref>میلانی، ص ۱۰۴–۱۰۷</ref><ref>Keddie, p۱۴۶–۱۴۷</ref>

در زمان حمله به فیضیه، خمینی برای حضور در مدرسه به راه افتاد، اما حاضران او را از این تصمیم منصرف کردند.<ref name="hawze"/>

خمینی همان‌جا در یک سخنرانی از شخص شاه به‌عنوان عامل اصلی جنایت و هم‌پیمان با آمریکا و اسرائیل یاد می‌کند و از سکوت علمای قم و نجف و دیگر کشورهای اسلامی گلایه می‌کند و می‌گوید:<ref name="imam-khomeini"/><ref name="al-islam4"/> «امروز سکوت، همراهی با دستگاه جبار است.»

 

پس از این وقایع، شاه [[خدمت وظیفه عمومی|خدمت نظام وظیفه]] را برای طلاب جوان الزامی‌کرد. این کار، یعنی برتن کردن لباس نظامی و خدمت زیر پرچم شاهنشاهی برای طلاب مخالف بسیار دشوار و سخت بود. اما، خمینی پیکی به سربازخانه‌ها فرستاد و از طلاب درخواست کرد که «تزلزل به خود راه ندهند» و «از این فرصت برای تقویت جسم و روح خود استفاده کنند.»<ref name="hawze"/>

 

=== سخنرانی روز عاشورا، دستگیری و تظاهرات ۱۵ خرداد ===

{{اصلی|تظاهرات ۱۵ خرداد}}

[[پرونده:Ruhollah Khomeini speaking to his followers against capitulation day 1964.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|سخنرانی علیه شاه ۱۳ خرداد ۴۲: «اینها با اساس کار دارند، با اساس اسلام و روحانیت مخالفند، اینها نمی‌خواهند این اساس موجود باشد، اینها نمی‌خواهند صغیر و کبیر ما موجود باشد. اسرائیل نمی‌خواهد در این مملکت علماء اسلام باشند… ای جناب شاه، من به تو نصیحت می‌کنم، دست از این اعمال و رویه بردار، من میل ندارم که اگر روزی اربابها بخواهند، تو بروی مردم شکر گزاری کنند، من نمی‌خواهم تو مثل پدرت بشی.»<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/4787/نطق-تاریخی-حضرت-امام-در-عاشورای-1342 نطق روح‌الله خمینی در عاشورای 1342]</ref>]]

 

ساعت ۳ بامداد ۱۵ خرداد، چند مأمور در تاریکی شب و پس از محاصرهٔ بیت خمینی، به درون خانه ریختند و او را<ref name="imam-khomeini"/> دستگیر کرده و ابتدا به بازداشتگاه [[باشگاه افسران وزارت جنگ|باشگاه افسران]]<ref name="imam-khomeini"/> و س‍پس غروب روز بعد، به [[زندان قصر]] واقع در تهران بردند.<ref name="al-islam4"/>

تا این‌که اعلامیه‌ای به امضای علما و مراجع و به ابتکار [[حسینعلی منتظری]] و امضای مهاجرین تهیه و منتشر شده‌بود، به صراحت مرجعیت خمینی را تأیید کرده و بعد از بیان شمول قانون مراجع و مصونیت خمینی از حکم اعدام، خواهان آزادی او شده بود.<ref name="hawze"/><ref name="baqer114">{{یادکرد |فصل= Arrest and Imprisonment – The Emergence of a Political Ayatollah|کتاب= Khomeini: Life of the Ayatollah|نویسنده = Baqer Moin|ناشر =I.B.Tauris & Co Ltd |شهر= Victoria House, Bloomsbury Square, London WC1B 4DZ, 175 Fifth Avenue, New York NY 10010|زبان=en| صفحه= Page 114|سال=1999|شابک=1-85043-128-0}}</ref>

 

 

 

=== مبارزه با کاپیتولاسیون ===

۲۵ دی ۱۳۴۲ برابر با ۱۵ ژانویه ۱۹۶۴ دولت [[اسدالله علم]]، [[s:قانون اجازه استفاده مستشاران آمریکایی در ایران از مصونیت‌ها و معافیت‌های قرارداد وین|لایحه اجازه استفاده مستشاران آمریکایی در ایران از مصونیت‌ها و معافیت‌های قرارداد وین]] را به [[مجلس سنای ایران|مجلس سنا]] برد. طبق این طرح، ایران همانند ۳۸ کشور دیگر در دنیا به مستشاران نظامی آمریکا اجازه می‌داد که همچون دیپلمات‌ها و کارمندان اداری و فنی سفارتخانه‌ها از مصونیتها و معافیتهای مندرج در [[کنوانسیون وین درباره روابط کنسولی|کنوانسیون وین]] برخوردار باشند. در ۳ مرداد ۱۳۴۳ مجلس سنا این قانون اجازه استفاده مستشاران آمریکایی از [[قرارداد وین درباره روابط سیاسی]] را تصویب کرد و به [[مجلس شورای ملی]] فرستاد.{{مدرک}} در ۲۱ مهر ۱۳۴۳ این قانون با ۷۴ بلی و ۶۱ نه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.<ref name="ReferenceA">صورت مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ مهر ۱۳۴۳ جلسه ۱۰۴</ref> مجلهٔ داخلی مجلس شورا، پس از گذشت چند روز از تصویب لایحه به دست خمینی رسید و او متن کامل سخنرانی‌ها و گفتگوهایی که میان نمایندگان مجلس و رئیس دولت ردوبدل شده‌بود را مطالعه کرد.<ref>{{یادکرد|کتاب=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی - جلد اول|نویسنده = سیدحمید روحانی|ناشر =احرار|شهر=تهران|صفحه= صفحهٔ ۷۰۸|سال=۱۳۵۶}}</ref>

 

 

خمینی در سخنرانی گفت: {{نقل قول|… عزت ما پایکوب شد، عظمت ایران از بین رفت، عظمت ارتش ایران را پایکوب کردند. قانونی را به مجلس بردند که در آن ما را ملحق کردند به پیمان وین… که تمام مستشاران نظامی آمریکا با خانواده‌هایشان، با کارمندهای فنی‌شان با کارمندان اداری‌شان، با خدمه‌شان… از هر جنایتی که در ایران بکنند، مصون هستند. ملت ایران را از سگ‌های آمریکا پست‌تر کردند… آقا من اعلام خطر می‌کنم، ای ارتش ایران من اعلام خطر می‌کنم، ای سیاسیون ایران من اعلام خطر می‌کنم… والله گناهکار است کسی که فریاد نکند. ای سران اسلام به داد اسلام برسید. ای علمای نجف به داد اسلام برسید. ای علمای قم به داد اسلام برسید…<ref>[http://farsi.khamenei.ir/imam-content?id=10553 سخنرانی روح‌الله خمینی علیه کاپیتولاسیون] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180622031804/http://farsi.khamenei.ir/imam-content?id=10553 |date=22 ژوئن 2018}}</ref>}}

 

=== فعالیت در سال‌های تبعید ===

 

 

 

 

 

 

 

 

به نوشته [[یرواند آبراهامیان]]، خمینی در سخنرانی‌های خود برای طلاب، از حکومت روحانیون حمایت می‌کرد، اما در اعلامیه‌های عمومی بحث روشنی از این‌گونه حکومت به میان نمی‌آورد و از کاربرد ولایت فقیه خودداری می‌نمود. در عوض، او استراتژی سال ۱۳۴۲، یعنی حمله به نقطه‌ضعف‌های اصلی رژیم را ادامه می‌داد. شاه را به خاطر فروش کشور به امپریالیست‌ها و کمک به اسرائیل؛ نقض مشروطیت و زیر پا نهادن [[قانون اساسی مشروطه]]؛ حمایت از ثروتمندان و استثمار فقرا؛ نابودی فرهنگ ملی؛ تشویق و اشاعه فساد و هدر دادن منابع باارزش کشور در قصرها؛ خرید تسلیحات؛ نابودی کشاورزی و در نتیجه وابسته ساختن هرچه بیشتر ایران به غرب، مورد انتقاد قرار می‌داد. او ضمن مقایسه شاه با [[یزید]]، مؤمنان را به سرنگونی رژیم پهلوی و بیرون راندن امپریالیستها، فرامی‌خواند.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ص۵۹۰</ref> خمینی می‌کوشید تا بیشتر گروه‌های مخالف را با خود همراه کند، برای مثال هنگام اعتراض مطهری به سخنرانی‌های «ضد روحانی» شریعتی در حسینیه ارشاد، سکوت کرد و حتی بدون نام بردن از شریعتی، به استفاده از شعارها و عباراتی که سخنرانان حسینیه ارشاد رواج داده بودند (مثل «مستضعفین، وارثان زمین خواهند بود»، «مردم، استثمارگران را به زباله‌دان تاریخ خواهند انداخت» و «دین افیون توده‌ها نیست»)، ادامه داد. بسیاری از جوانان متفکر، با شنیدن این عبارات ولی غافل از سخنرانی‌های او در [[نجف]]، بی‌درنگ نتیجه گرفتند که خمینی با تفسیر شریعتی از اسلام انقلابی موافق است. در اواخر سال ۵۷ و هنگام نابودی حکومت پهلوی، محبوبیت خمینی در بین طرفداران شریعتی آنچنان بود که آنان - نه روحانیون - گامی برداشتند که احتمال تعبیر «کفر» در آن بود و به خمینی لقب «امام» که فقط مختص [[امامان شیعه|دوازده امام شیعه]] بود، را دادند. بدین سان، خمینی با تبلیغ پیام مبهم اما دلخواه توده‌ها، طیف گسترده‌ای از نیروهای اجتماعی و همچنین سازمان‌های سیاسی مذهبی و سکولار را با خود همراه کرد.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ص۵۹۲ و ۶۵۸–۶۵۹</ref><ref>Abrahamian, Iran between two revolutions, p۵۳۴</ref> [[نیکی کدی]] می‌گوید در سال‌های ۱۳۵۶–۵۷ و در دوران انقلاب، در مصاحبه‌هایی متعددی که خمینی با رسانه‌ها داشت بارها اعلام داشت که نه او و نه هیچ از یک علما قدرت را در دست نخواهند داشت. همچنین هیچگاه در این دوران و اوایل پیروزی انقلاب اشاره‌ای به ولایت فقیه نکرد.<ref>{{پک|زبان=en|Nikki R. Keddie |۲۰۰۶|ک=Modern Iran|ص=240}}</ref>

 

=== رهبری انقلاب ایران ===

 

 

تبعید خمینی به فرانسه با نظر مساعد شاه انجام شد. شاه چنین می‌پنداشت که [[ژورنالیسم]] شفاف غرب به روشن شدن مواضع خمینی و به حاشیه رانده شدن او منجر می‌شود. به نوشته [[عباس میلانی]] محاسبات شاه در این مورد اشتباه از کار درآمد. خمینی در پاریس ردای یک [[لیبرال]] پوشید. او اعلام کرد که در بازگشت به ایران به قم خواهد رفت و نقشی در قدرت نخواهد داشت. او اعلام کرد که تنها قصد دارد در قم در کسوت یک روحانی به امور معنوی مقلدان خود بپردازد.<ref name=Abbas/> در آن زمان کتاب‌های خمینی برای دو دهه در ایران ممنوع بود و به همین دلیل هم برای مردم مشکل بود که ایدئولوژی واقعی خمینی را درک کنند. در دوران اولیه مبارزه، خمینی هیچ تلاشی برای پنهان کردن ایده‌های خلاف دمکراسی خود نکرد. اما در چند ماه پیش از انقلاب خمینی کوچکترین اشاره‌ای به مواضع مخالف پیشین خود در قبال اصلاح اراضی، حق رأی زنان و ولایت فقیه ننمود.<ref>{{پک|زبان=en|Milani|۲۰۱۱|ک=The Shah|ص=؟ -۱۵ to؟ -۱۶}}</ref>

 

=== تأسیس جمهوری اسلامی و رخدادهای سال‌های آغازین پس از پیروزی انقلاب ===

 

سال ۲۰۱۵ مأمور سابق [[موساد]] گفت پیش از بازگشت خمینی، [[شاپور بختیار]] طرح ترورش را به اسراییل پیشنهاد کرد، اما [[موساد]] نپذیرفت.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.theguardian.com/world/iran-blog/2015/jun/05/mossad-assassination-irans-khomeini-says-israel-agent | عنوان=Israel considered request to kill Khomeini, says former Mossad agent | ناشر=theguardian}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170107011113/https://www.theguardian.com/world/iran-blog/2015/jun/05/mossad-assassination-irans-khomeini-says-israel-agent |date=7 ژانویه 2017}}</ref>

|}

 

 

آنچه به خمینی کمک کرد بتواند رهبری انقلاب را به دست بگیرد، این بود که او اولاً، توانست روحانیت شیعه را که معمولاً جناح گرا و فردگرا هستند را ماهرانه در حمایت از خود متحد کند. ثانیاً، خمینی توانست گروه‌های سیاسی مختلف با اهداف مختلف را با هدف حذف شاه متحد کند. ثالثاً، خمینی توانست با تعبیر مبارزه خود علیه شاه در قالب شعارهای آسمانی، توده‌های مردم به خصوص طبقات پایین را جذب کند. انقلاب بدین ترتیب تبدیل به بازسازی [[نبرد کربلا|واقعه کربلا]] و جنگ بین حق و باطل شد، که در آن حامیان و مخالفان انقلاب نقش‌های [[حسین]] و [[یزید]] را تداعی می‌کردند. شخصیت خمینی در تبعید، شخصیت [[مهدی]] را تداعی می‌کرد که از طریق نوابش به پیروان خود پیام می‌فرستد.<ref name=Moojan>An Intoroduction to Shi'i Islam, The History and Doctrines of Twelver Shi'ism, by Moojan Momen, Yale University Press, Page 288-89</ref>

 

== مآخذ فکری ==

 

به نظر برخی محققان خمینی در تئوری خود در باب حکومت ولایت فقیه متأثر از [[جمهور]] [[افلاطون]] بوده‌است. به احتمال قوی این آشنایی از مسیر روایت [[فارابی]] از افلاطون در [[آرای اهل مدینه فاضله]] بوده‌است. نگرش خمینی به افلاطون به عنوان یک حکیم الهی در [[کشف الاسرار]] محرز است. ضمن آنکه وی، خود در مصاحبه ای در سال ۱۳۵۷ با [[محمدجواد باهنر]] و [[مهدی حائری یزدی]] بر این تأثیرپذیری اذعان کرده‌است.<ref>{{پک|زبان=en|Vanessa Martin |2003|ک=Creating An Islamic State: Khomeini and the Making of a New Iran|ص=34، 35، 207}}</ref><ref>{{پک|زبان=en|Mark Thiessen |2008|ک=An Island of Stability: The Islamic Revolution of Iran and the Dutch Opinion Khomeini|ص=21}}</ref><ref>{{پک|زبان=en|Joseph J. Kaminski |2017|ک=The Contemporary Islamic Governed State: A Reconceptualization|ص=122}}</ref>

 

=== خمینی و اقتصاد ===

 

برای خمینی توسعه وسیله بود نه هدف نهایی. هدف از توسعه، به وجود آوردن یک «امت اسلامی» واقعی بود.<ref name="Rodney"/> [[سعید امیرارجمند]] نقل کرده‌است<ref name="Said"/> که خمینی در ۲۴ اوت ۱۹۷۹ گفته «اقتصاد مال خر است. مردم ما برای اسلام انقلاب کرده‌اند نه خربزه»<ref name="Said"/> در منبعی دیگر این موضوع به صورت «اقتصاد برای الاغ نیز دارای اهمیت است» نقل شده‌است.<ref name="Rodney">Author Rodney Wilson

== منابع ==

=== منابع فارسی ===

* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =میلانی| نام =عباس| پیوند نویسنده =عباس میلانی| عنوان =نگاهی به شاه| سال =۱۳۹۲| ناشر =پرشین سیرکل|مکان =تورنتو}}

* [http://www.sharghnewspaper.com/840312/html/spc13.htm یادنامه روزنامه شرق، ۱۲ خرداد ۸۴]

* [http://www.imam-khomeini.ir/ وبگاه رسمی سید روح‌الله خمینی]

* [http://farsi.rouhollah.ir/ پایگاه گسترش آراء و اندیشه‌های روح‌الله خمینی]

* [https://hawzah.net/fa/Article/View/79935/ماخذشناسی-سیره-فلسفی-امام-خمینی گنجینه معارف ، معناشناسی سیره فلسفی امام خمینی]

 

{{چهره‌های سرشناس اعدام شده توسط جمهوری اسلامی}}

{{کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷}}

 

 

[[رده:سید روح‌الله خمینی]]