سگ: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
ویرایش نوشتار بیکیفیت و بیارزش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۱:
== تاریخچه ==
''سگ'' نوع اهلی گرگ خاکستری است اما زمان و محل دقیق اهلی شدن آن مشخص نیست. بررسی ژنتیکی در سال [[۲۰۱۴ (میلادی)]] نشان داده که تبار سگها ۲۷ تا ۴۰ هزار سال پیش از گرگ خاکستری جدا شدهاست. اما اهلی شدن آنها در آن زمان اتفاق نیفتاده چون هیچیک از جمعیتهای امروزی گرگ خاکستری، [[نیا|نیای]] مستقیم سگها نیستند. این به معنی آن است که نسل سگها به جمعیتی از گرگها میرسد که نسل نوع وحشی آنها اکنون منقرض شدهاست. زمان آغاز اهلی شدن سگ حدود ۱۱ تا ۱۶ هزار سال پیش و پیش از آغاز [[تاریخ کشاورزی|دوران کشاورزی]] و [[دامپروری]] در [[اروپا]]<ref name=thalmann2013>{{cite journal |doi=10.1126/science.1243650 |pmid=24233726 |bibcode=2013Sci...342..871T |title=Complete Mitochondrial Genomes of Ancient Canids Suggest a European Origin of Domestic Dogs |journal=Science |volume=342 |issue=6160 |pages=871–4 |first30=R. E. |displayauthors=29 |year=2013 |hdl=10261/88173 }}</ref> است. در نتیجه با مدارک باستانشناسی که نشان میدهند اهلی شدن سگها در جوامع [[شکارچی-گردآورنده]] انجام شده سازگار است. البته فسیلهایی از سگسانان شبیه به سگ به قدمت ۳۳ هزار سال در [[سیبری]] پیدا شدهاند. اما مشخص نیست آیا این فسیلها نیاکان سگهای امروزی هستند یا نشاندهنده تلاشهای ناموفقی برای اهلیسازی یا گرگهایی هستند که شباهت ساختاری به سگهای امروزی داشتهاند. محل جغرافیایی اجداد سگهای امروزی هم نامشخص است. مدارک متفاوتی از [[جنوب شرق آسیا]]، [[خاورمیانه|خاور میانه]] و اروپا حمایت میکنند.<ref>[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3894170/ Genome Sequencing Highlights the Dynamic Early History of Dogs]</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=هلن بریگز-خبرنگار علمی|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۲۵ مهر ۱۳۹۷|وبگاه=[[بیبیسی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-45885251|عنوان=یافتههای تازه از تاریخ دوستی انسان و سگ}}</ref>
== خاستگاه نژادهای سگ ==
بررسی فسیلهای باقیمانده از سگهای باستانی و بررسی تغییرات ژنتیکی آنها نشان میدهد که سگها حدود هفده تا بیست و چهار هزار سال پیش از لحاظ ژنتیکی به دو شاخه شرقی و غربی تقسیم شدند. سگهای شاخه شرقی در نقاط مختلف [[خاور دور]] و سگهای شاخه غربی در بقیه [[آسیا]]، اروپا و [[آفریقا]] ساکن شدند.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۲۸ تیر ۱۳۹۶|وبگاه=[[بیبیسی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-40652587|عنوان=سگها 'یکبار اهلی و به شرقی و غربی تقسیم شدند'}}</ref> سگهایی که به اروپا رسیدند با سگهایی که پیش از آن در آنجا بودند مخلوط شدند که باعث تغییر ژنتیکی این حیوان شد.<ref name=":1" />
سگهای اهلی همانند دیگر خویشاوندان سگسان خود مانند [[روباه]]، [[شغال]]، گرگ و [[دینگو]] متعلق به راستهٔ [[گوشتخواران]] اند. نخستین اعضای خانوادهٔ سگسانان نزدیک ۲۵ میلیون سال
همان طوریکه در طبیعت، همه موجودات زنده، خودشان را با شرایط محیطی و [[تغییر اقلیم]] سازگار میکنند هیچ شکی وجود ندارد که سگها نیز که در مراحل نخست [[فرگشت]] در نقاط مختلف جهان، خود را با این شرایط سازگار کرده باشند. سگهای تازی نخستین برای نواحی [[بیابان|بیابانی]] و [[دشت]] و سگهای [[مستیف]] برای نواحی [[کوهستان|کوهستانی]] و [[جنگل|جنگلی]] سازش یافتند. [[جهش]] ژنتیکی، موجب افزایش شمار گونهها شد و به تدریج این گونهها آگاهانه توسط انسان به کار گرفته و پرورش داده شد. [[جمجمه]] و [[استخوان|استخوانهای]] یافت شده از [[دوران نوسنگی]] نشان میدهند که دستکم چهار گونه سگ در اروپا وجود داشتهاند که از نظر بزرگی و شکل جمجمه با هم تفاوت داشتند. ممکن است سگ از گرگ و در مواردی دیگر از [[شغال]] فرگشت یافته باشد. همچنین ممکن است از حیوان دیگری که بهطور مستقل از سایر حیوانات تکامل یافتهاست به وجود آمده باشند.<ref>راهنمای تربیت سگ، دکتر علیرضا قمریان. چاپ قمریان. ص ۱۱۳</ref>
== دوران زندگی و طول عمر ==
توله سگ تازه زاده شده در مدت کوتاهی به یک سگ بالغ تبدیل میشود. طول عمر یک حیوان به فاکتورهای مختلفی از جمله محیط، [[نژاد (زیستشناسی)|نژاد]]، [[سلامت|سلامتی]]، [[بهداشت]]، نحرک، و [[تغذیه]] بستگی دارد. نژادهایی مانند اشپیتز و [[فاکس تریر|فکس تریر]] مدت طولانی یعنی ۱۸تا ۲۰ سال عمر میکنند و نژادهایی مانند [[باکسر]] و [[ژرمن شپرد]] طول عمری تا ۱۲ یا ۱۳ سالگی دارند.
سگها در سن ۳ تا ۵ سالگی کاملاً بالغ شده و فعالترین دوران زندگیشان را در این سنین میگذرانند. از سن ۷، ۸ سالگی کمکم حالت افتادگی و کاهش فعالیت در آنها دیده میشود. سگهایی که به این سن رسیدهاند محیطی راحت و آرام را برای خود ترجیح میدهند و بیشتر آنها در این دوران در حال [[خواب]] و [[استراحت]] هستند و بخصوص در [[زمستان]] ساعتها در محیطهای گرمی چون کنار [[رادیاتور]] استراحت کرده یا میخوابند. سگهای پیر، دچار کاهش حس [[شنوایی]] ویا حتی [[ناشنوایی]] میشوند. بیشتر آنها دچار [[آبمروارید]]، ریزش [[دندان|دندانها]] (که باعث سختی در جویدن خوراک میشود) و بزرگی [[پروستات]] (که باعث اِشکال در دفع [[ادرار]] میشود) شده و ممکن است ویژگیهای رفتاری آنها تغییر کند. نسبت به گذشته بیشتر لجاجت میکنند و نسبت به عادتهای روزانه خود بیشتر وابستگی نشان میدهند.
== چشم ==
[[چشم]] سگها برای جلب نظر انسان، فرگشت یافته است. در طول هزاران سال، در اطراف چشمان سگها [[ماهیچه]] کوچکی پدید آمده که حالتی کودکانه و جذاب به سگ میدهد تا برای جذب انسان باشد و واکنش مادرانه او را بر انگیزد. این ماهیچه به ابروهای سگ حالتی "بیانگر" میدهد که برای انسان، توهم ارتباط انسانی به وجود میآورد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=شان کافلان|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۲۸ خرداد ۱۳۹۸|وبگاه=[[بیبیسی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-48671638|عنوان=چشم سگها برای 'جلب نظر انسان تکامل پیدا کرده'}}</ref>
== برخی دستهبندیها ==
سطر ۷۸ ⟵ ۸۱:
{{انبار-رده|Dog}}
{{ویکیگفتاورد}}
{{Wikispecies}}
{{ویکیواژه}}
== پیوند به بیرون ==
* {{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۱۵ شهریور ۱۳۹۶|وبگاه=[[بیبیسی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/science-41170121|عنوان=سگ های وحشی آفریقا 'با عطسه رای می گیرند'}}
{{سگ}}
{{الگو:جانوران}}
{{الگو:جانوران بر نشانهای خانوادگی}}
{{الگو:سگ اهلی}}
{{الگو:سگسانان}}
{{دادههای کتابخانهای}}
|