ویکی‌پدیا:ابهام‌زدایی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
Gharouni (بحث | مشارکت‌ها)
جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: بخوبی⟸به‌خوبی، بصورت⟸به‌صورت، بطور⟸به‌طور، بوجود⟸به‌وجود
خط ۲۹:
 
به عنوان مثال:
* [[وزارت امور خارجه]] در نوشتار کشورهای مختلف یا نوشتارهای سیاسی ظاهر می‌شود و در همه مفهوم مشترکی دارد. در این صورت بجای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی با این عنوان و پیوند دادن به نوشتارهای مربوط به هر کشور، این صفحه باید حاوی مقاله‌ای در توضیح این وزارت بطوربه‌طور کلی و شباهت‌ها و تفاوت‌های مثال‌های مختلف آن باشد. نمونه‌های دیگر: [[دیوان عالی]] یا [[تأمین اجتماعی]].
* [[مایکروسافت لومیا]] به مدل‌های بسیار متنوعی از این گوشی همراه اشاره دارد. اینکه مدل‌های زیادی از یک سری تولید از یک تولیدکننده نام واحد (یا ترکیب واحدی از نام و شماره) دارند دلیلی برای ایجاد صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست. شباهت‌ها و تفاوت‌های بین این مدل‌ها می‌تواند و باید در صفحه‌ای که محصولات تولید شده توسط تولیدکننده را معرفی می‌کند تشریح شود.
* [[ورزش فوتبال]] ممکن است به یکی از چندین نوع ورزش مختلفی اشاره کند که وجه مشترک همگی لگد زدن به توپ است، مانند [[فوتبال آمریکایی]]، [[فوتبال استرالیایی]]، [[فوتبال گیلیک]] یا [[فوتبال]]. اگرچه واژهٔ «ورزش فوتبال» بسته به پس‌زمینهٔ متن می‌تواند برای هر یک از انواع فوتبال استفاده شود، تمامی این انواع دارای مشترکات و منشأ واحدی هستند که تاریخچه و تحول مفهوم کلی آن می‌تواند در «ورزش فوتبال» قرار گیرد.
خط ۴۷:
معیار واحدی برای تعریف کاربرد اصلی وجود ندارد. با این وجود دو شاخص اصلی که معمولاً برای تعیین کاربرد اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند از این قرارند:
# کثرت در کاربرد: یک موضوع برای یک کلمه کاربرد اصلی شناخته می‌شود اگر بسیار محتمل باشد -محتمل‌تر از هر موضوع دیگر و محتمل‌تر از مجموع دیگر موضوع‌ها- که یک خواننده هنگام جستجوی آن کلمه به دنبال آن موضوع باشد.
# اهمیت در بلندمدت: یک موضوع برای یک کلمه کاربرد اصلی شناخته می‌شود اگر بطوربه‌طور قابل ملاحظه‌ای برجستگی ماندگارتر و ارزش آموزشی بیشتری نسبت به موضوع‌های دیگر مرتبط با آن کلمه داشته باشد.
 
در بسیاری از موارد کاربرد اصلی از نظر کثرت در کاربرد، همان کاربرد اصلی از نظر اهمیت در بلندمدت است. در بسیاری موارد دیگر تنها یکی از این دو موضوعیت دارد. در موارد معدودی که تعارضی میان این دو وجود دارد، [[ویکی‌پدیا:اجماع|اجماع]] معلوم خواهد کرد که کدام‌یک (احتمالا) کاربرد اصلی خواهد بود.
خط ۱۱۰:
سرنویس‌های ابهام‌زدایی بخشی از نوشتار نیستند. آنها به عنوان صفحه مربوطند، نه به موضوع و محتویات صفحه.
 
بیشتر الگوهای سرنویس بطوربه‌طور خودکار پیوند ایجاد می‌کنند و در نتیجه برای پیوند دادن درون الگو نیازی به دو قلاب [[]] نیست. در برخی موارد بیش از یک الگو قابل استفاده است که می‌تواند با یا بدون ارایهٔ اطلاعات دربارهٔ موضوع نوشتار باشد. در صورتی که ضرورتی به ارایهٔ اطلاعات در سرنویس نباشد، از الگوهای کوتاهتر استفاده می‌شود.
 
'''در صفحهٔ کاربرد اصلی در صورتی که فقط یک موضوع دوم غیراصلی وجود دارد (بدون صفحهٔ ابهام‌زدایی):'''
خط ۱۵۰:
=== راهنمای استفاده ===
{{میانبر|وپ:ازرا}}
* در صفحه‌هایی که عنوان آنها (بطوربه‌طور طبیعی یا با پرانتز) بخوبیبه‌خوبی رفع ابهام شده‌است نیازی به استفاده از سرنویس پیوند به صفحهٔ ابهام‌زدایی نیست.
مثلاً [[شیر (خوراکی)]] به وضوح دربارهٔ کاربردی مشخص از واژهٔ «شیر» است، نه هیچ‌یک از مواردی که در [[شیر]] فهرست شده‌اند، در نتیجه نیازی به سرنویس دیگر کاربردها ندارد. خواننده‌ای که به دنبال کاربرد دیگری از «شیر» باشد می‌تواند از جعبهٔ جستجو استفاده کند.
* چنان‌که پیشتر اشاره شد پیوندهای ابهام‌زدایی باید در بالای صفحه در معرض دید قرار داده شوند. موضوع‌هایی که به نوشتار مربوطند، اما از نظر نام ابهامی ندارند باید در [[ویکی‌پدیا:راهنمای طرح‌بندی و آرایش مقاله#جستارهای وابسته|جستارهای وابسته]] در پانویس مورد اشاره قرار گیرند.
خط ۱۷۲:
{{همچنین ببینید|ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری}}
اگر یک عبارت دارای ابهام دارای کاربرد اصلی نباشد، خودِ عبارت دارای ابهام نام صفحهٔ ابهام‌زدایی قرار می‌گیرد، مثل [[جرم]]. در صورتی که کاربرد اصلی وجود داشته باشد، '''(ابهام‌زدایی)''' به عبارت دارای ابهام اضافه می‌شود، مثل [[ناهید (ابهام‌زدایی)]].
اگر یک صفحهٔ ابهام‌زدایی از یک‌کاسه کردن چندین عبارت بوجودبه‌وجود آمده باشد، یکی از این عبارت‌ها باید برای عنوان صفحه انتخاب شود. این انتخاب باید با رعایت نکات زیر باشد:
* اسم مفرد بر جمع ترجیح دارد.
* املایی که نمایندهٔ بیشترین مدخل‌های فهرست شده در صفحه باشد ارجح است.
خط ۱۸۶:
 
...}}
* هر فهرست را با یک مقدمهٔ کوتاه شامل عنوان بصورتبه‌صورت '''پررنگ''' آغاز و با [[دونقطه]] ختم کنید. مثلاً در صفحهٔ [[جو]] داریم:
{{quotation|'''جو''' ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:}}
* تا حد ممکن هر مدخل در فهرست را با پیوندی به صفحهٔ هدف آغاز کنید.
خط ۲۱۴:
اسامی مکان‌ها گاه شامل بخشی عام و بخشی خاص است، مانند «آذربایجان شرقی» (که «آذربایجان» بخش خاص و «شرقی» بخش عام آن است). در چنین مواردی باید اسامی این مکان‌ها را در صفحهٔ ابهام‌زدایی بخش خاص فهرست کرد (چنان‌که [[آذربایجان شرقی]] در [[آذربایجان (ابهام‌زدایی)]])، ولی نه در صفحهٔ ابهام‌زدایی بخش عام (نه در صفحهٔ [[شرق]]).
 
به منظور جلوگیری از خیلی طولانی شدن صفحه‌های ابهام‌زدایی، [[ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان|نوشتارهای دربارهٔ افراد]] تنها در صورتی که آنها بطوربه‌طور معمول به این نام شناخته شده باشند در صفحهٔ ابهام‌زدایی نام کوچک یا نام خانوادگی مربوطه فهرست می‌شوند. ما منطقاً انتظار داریم [[علی شریعتی]] را در [[شریعتی (ابهام‌زدایی)]] ببینیم، ولی بعید است منبعی را بتوان یافت که از هنرپیشه [[اصغر شریعتی]] با «شریعتی» خالی یاد کرده باشد. در نتیجه اصغر شریعتی تنها در [[شریعتی (نام خانوادگی)]] باید فهرست شود، نه در [[شریعتی (ابهام‌زدایی)]].
 
==== موضوعات مرتبط ====
خط ۲۴۲:
=== ابهام‌زدایی دوتایی ===
{{میانبر|وپ:ازدوتایی}}
ابهام‌زدایی دوتایی یعنی پیوندی از یک صفحهٔ ابهام‌زدایی به یک صفحهٔ ابهام‌زدایی دیگر. هنگامی که یک عبارتِ بطوربه‌طور طبیعی رفع ابهام شده همچنان دارای ابهام باشد، خودش تبدیل به صفحهٔ ابهام‌زدایی جدیدی می‌شود و سپس از صفحهٔ ابهام‌زدایی اولیه به آن پیوند داده می‌شود. مثلاً [[دودانگه]] یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، ولی از آنجا که چندین دهستان با نام «دودانگه» وجود دارد، بجای فهرست کردن تک تک این دهستان‌ها در [[دودانگه]]، صفحهٔ ابهام‌زدایی [[دهستان دودانگه]] ساخته می‌شود و پیوندی از آن در فهرست موارد دارای ابهام [[دودانگه]] قرار می‌گیرد. از آنجا که صفحهٔ هدف خود صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست، پیوند بجای [[دهستان دودانگه]] به [[دهستان دودانگه (ابهام‌زدایی)]] برقرار شده‌است. این کار دو دلیل دارد: یکی اینکه در نگاه اول مشخص باشد که این یک صفحهٔ ابهام‌زدایی‌ست و دیگر اینکه این پیوند به عنوان یک پیوند اشتباهِ نیازمندِ اصلاح شناسایی نشود. برای اطلاعات بیشتر در مورد پیوند داخلی به صفحهٔ ابهام‌زدایی بخش [[#پیوندها به صفحه ابهام‌زدایی|پیوندها به صفحهٔ ابهام‌زدایی]] را ببینید.
 
این نوع از ابهام‌زدایی نوعاً خاص‌تر از ابهام‌زدایی ساده است و در ویکی‌پدیا چندان متداول نیست.
خط ۲۶۱:
'''هنگام ایجاد یک صفحهٔ ابهام‌زدایی، تمامی پیوندهایی را که در اثر این کار اعتبار خود را از دست می‌دهند اصلاح کنید.'''
 
گاهی لازم است که یک نوشتار را به عنوانی دیگر (که بطوربه‌طور طبیعی یا با پرانتز ابهام‌زدایی شده) منتقل کنیم و بجایش صفحهٔ ابهام‌زدایی بسازیم. در چنین مواقعی باید ''پیش'' از انتقال، با استفاده از [[:ویژه:Whatlinkshere|پیوندها به این صفحه]] تمامی پیوندها به آن صفحه را یافت و آنها را به نام جدید نوشتار تغییر داد. هنگام اصلاح این پیوندها باید با استفاده از نام‌پوشی (<code><nowiki>[[پیوند|نمایش]]</nowiki></code>) مانع نشان داده شدن پرانتز شد. بدین صورت که اگر عنوان یک مقاله از «فلان» به «فلان (بهمان)» تغییر کرده‌است، در مقاله‌ها باید <code><nowiki>[[فلان (بهمان)|فلان]]</nowiki></code> را جایگزین <code><nowiki>[[فلان]]</nowiki></code> کرد.
 
مثلاً عنوان «زن در ریگ روان» قبلاً حاوی نوشتار فیلمی با این نام بود و کتابی که مبنای ساخت این فیلم است [[زن در ریگ روان (رمان)]] نام گرفته بود. از آنجا که هر دو این آثار تقریباً به یک اندازه شناخته شده هستند، هیچ‌یک کاربرد اصلی نیستند. در نتیجه «زن در ریگ روان» به [[زن در ریگ روان (فیلم)]] منتقل شده و [[زن در ریگ روان]] که حالا تنها حاوی یک تغییر مسیر است به صفحهٔ ابهام‌زدایی تبدیل می‌شود. اما ''پیش'' از این کار باید پیوندها به صفحهٔ «زن در ریگ روان» را در مقاله‌ها به «زن در ریگ روان (فیلم)» ویرایش کرد. بطوربه‌طور مثال در [[سینمای ژاپن]] یا [[تشیگاهارا هیروشی]] <code><nowiki>[[زن در ریگ روان]]</nowiki></code> به <code><nowiki>[[زن در ریگ روان (فیلم)|زن در ریگ روان]]</nowiki></code> ویرایش می‌شود.
 
روش دیگر برای نام‌پوشی این است که قسمت نمایش را خالی بگذاریم. با این کار عبارت قسمت پیوند بدون پرانتز نمایش دارده می‌شود. مثلاً <code><nowiki>[[زن در ریگ روان (فیلم)|]]</nowiki></code> بصورتبه‌صورت [[زن در ریگ روان (فیلم)|زن در ریگ روان]] نمایش داده می‌شود.
 
=== پیوند به صفحه ابهام‌زدایی ===
خط ۳۰۴:
== رده ==
{{میانبر|وپ:ازرده}}
صفحه‌های ابهام‌زدایی مقاله نیستند و نباید به آن نحو رده‌بندی شوند. رده‌های یک مقاله خواننده را به مقاله‌های مرتبط هدایت می‌کنند، حال اینکه صفحه‌های ابهام‌زدایی تنها باید در رده‌های ابهام‌زدایی قرار داده شوند. تعدادی از رده‌ها با استفاده از {{الگوب|ابهام‌زدایی}} و پارامتر مربوطه (مثل نام، جغرافیا،...) بطوربه‌طور خودکار به مقاله افزوده می‌شوند، مثلاً {{الگوب|ابهام‌زدایی نام}}. رده‌های پنهان به دلایل فنی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما رده‌های دیگر (مثل [[:رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان]]) نباید در صفحه‌های ابهام‌زدایی استفاده شوند. در صورتی که صفحهٔ ابهام‌زدایی شامل تعدادی نام افراد باشد و صفحهٔ نام متناظر با آن («نام صفحه (نام)» متناظر با «نام صفحه (ابهام‌زدایی)») هنوز ساخته نشده باشد، افزودن رده‌هایی مثل [[:رده:نام‌های خانوادگی فرانسوی‌زبانان]] به صفحهٔ ابهام‌زدایی تا زمان منشعب شدن صفحهٔ نام از صفحهٔ ابهام‌زدایی بی‌اشکال است.
 
در ویکی‌پدیای فارسی [[کاربر:Rezabot/رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات‌هایی]] هستند که رده‌های فارسی را بر اساس رده‌های [[وپ:میان‌ویکی|میان‌ویکی]] انگلیسی به مقاله‌ها می‌افزایند. این کار ممکن است در صفحه‌های ابهام‌زدایی مشکل‌ساز شود، چرا که این احتمال می‌رود موارد دارای ابهام در صفحهٔ ابهام‌زدایی انگلیسی و فارسی به رده‌های یکسانی تعلق نداشته باشند. مثلاً [[:en:Hook]] حاوی [[:en:Hook, London]] است، در نتیجه صفحه در ردهٔ [[:en:Category:Place name disambiguation pages]] قرار گرفته‌است، در صورتی که در [[قلاب]] هیچ مورد ابهام‌زدایی مکانی نیامده و افزودن [[:رده:صفحه‌های ابهام‌زدایی مکان‌ها]] به آن درست نیست. در مواردی اینچنین باید {{الگوب|رده همسنگ نه}} را به صفحهٔ ابهام‌زدایی افزود و در صفحهٔ بحث هم به علت این ویرایش اشاره کرد.