خط (نوشتار): تفاوت میان نسخه‌ها

[[Fileپرونده:Writing systems worldwide.png|460px|thumb

}}]]

[[Fileپرونده:World_alphabets_%26_writing_systems.svg|460px|thumb

}}]]

لازم به یادآوری هست که کهن‌ترین نوشته‌ها معمولاً از «راست به چپ» و سپس از «چپ به راست» نوشته شده‌است. حتی درآغاز نوعی روش شیار گونه نیز متداول بوده‌است.<ref name="آموزگار" /> در یونان قدیم، نوعی نگارش بوده که ابتدا از راست بچپ می‌نوشتند و چون به انتهای سطر می‌رسیدند از چپ براست می‌نوشتند و باهمین ترتیب تا آخر پیش می‌رفتند.<ref name="دهخدا" />

{{ وسط‌چین}}

[[علم نجوم]]، تقسیم [[ساعت]] به ۶۰ [[دقیقه]] و دقیقه به ۶۰ [[ثانیه]]، مسائل هندسی و [[وزن|اوزان]]، میراث‌های گرانبهایی هستند که این قوم برای آشوری‌ها و بابلی‌ها بر جای گذاشتند. سومری‌ها چون پیوندی با همسایگانشان نداشتند از میان رفتند یا جذب اقوام سامی شدند.<ref name="زبان‌های خاموش" />

''در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد وقتی که سومری‌ها خط تصویری را به عنوان بهترین وسیله برای مکاتبات خود اختراع کردند این ابداع به سرعت به همسایگان عیلامی آن‌ها رسید. صرفنظر از اختلاف در جزئیات، تردید نباید کرد که خط تصویری عیلامی بر مبنای سرمشق سومری تدوین شده‌است. این خط به سرعت گسترش یافت و تقریباً هم‌زمان در شمال شرق [[کاشان]] (میان [[تهران]] و ''اصفهان'') و در [[شرق دور]] و جنوب در [[کرمان]] ظاهر شد.''<ref name="باستان" />

[[تپه چغامیش]] [[دزفول]]، در حاشیه دشت شوش، یکی از مراکز مهم آغاز کتابت و شهرنشینی در ایران به‌شمار می‌رود و تعداد زیادی [[الواح گِلی]]، [[الواح شمارشی]]، و قطعات و ظروف و کاسه‌های سفالی مشهور به «[[لبه واریخته]]» که از سفالینه‌های شاخص دوره آغاز کتابت است، اولین بار از این تپه به دست آمده‌است. (24)<ref name="باستان" /> -->

[[خط اکدی|خط میخی اکدی]] (بابلی) نیز از شاخه‌های خط سومری است. خط میخی نه تنها در میان‌رودان که درگستره وسیعی رواج یافت. در آسیای صغیر و میان‌رودان شمالی و در میان هیتی‌ها، هوری‌ها، اورارتورها، لولوبی‌ها و کاسی‌ها وغیره.<ref name="زبان‌های خاموش" />

یکی دیگر از فرزندان خط فنیقی خط آرامی است که به سرعت در [[خاورمیانه]] پخش شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=164.| عنوان = زبان آرامی| تاریخ بازدید = خرداد۱۳۸۷| نویسنده=احمد تفضلی| ناشر = وبگاه رسمی دایرة المعارفدائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دبا)| زبان =}}</ref> آرامی‌ها اقوامی بودند که از صحرای شمالی عربستان به سوی خاورمیانه مهاجرت کردند و در بین‌النهرین مستقر شدند. دراوایل هزاره اول پیش از میلاد، حکومت‌هایی برای خود برپا کردند ولی به زودی مقهور و خراج‌گزار آشوری‌ها گشتند. اما از آنجا که بازرگانان موفقی بودند نفوذ ریشه داری در منطقه کردند و محل استقرار خود را در [[بابل (دولت‌شهر)|بابل]] و [[نینوا]] قرار دادند و بر جمعیتشان نیز افزوده شد و زبان این قوم زمانی دراز در این منطقه ماندگار شد و مهم‌تر این که بر مبنای الفبای فنیقی، خط آرامی به وجود آمد که به سرعت رواج یافت و تبدیل به خط بین‌المللی منطقه شد و زبان آرامی نیز که چندان دور از [[زبان‌های سامی]] آن نواحی نبود، تبدیل به زبان ارتباطی خاورمیانه گشت.

اصل خط آرامی که از کجا شاخه گرفته‌است درست محقق نیست، برخی تصور کرده‌اند که خط مذکور از روی خط هیریوغلف مصر تقلید شده‌است زیرا هر چند خط نامبرده خط الفبایی است معذلکمع‌ذلک حروفی در آن خط هست که حاکی از صورتی است که خود آن حرف هم به معنی همان صورت است مانند [[آ|الف]] «عَلفّیا» به معنی «گاو» که در اصل به شکل سر گاو بوده و بعد که از حال نگاری به حال صوتی افتاده صدای «آو» یافته و بعد حرف الف و صدای «اَ اِ اُ» پیدا کرده‌است. دیگر «[[ب]]» که نام او «بیت» است و در اصل به صورت خانهٔ مسقف بوده‌است. همچنین «[[ج|جیم]]» که نامش «گمیل» است و در اصل صورت جَمل (شتر) بوده و «طِطْ» که نام و صورت افعی است و «[[عین]]» که به شکل چشم است و «لامد» که به شکل عصا است و «هی» که به صورت شبکه‌است و غیره… و گروهی گویند که خط آرامی از مخترعات یکی از ملل سامی است و جمعی آن را ماْخوذ از خط فنیقی دانند. چنان‌که گذشت و جماعتی گویند خط فنیقی از خط آرامی اخذ شده‌است زیرا خط آرامی از دو هزار سال قبل از میلاد وجود داشته‌است.<ref name="بهار">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.persian-language.org/Group/Article.asp?ID=1210&P=2| عنوان = تاریخ خط فارسی| تاریخ بازدید = ۱۲ خرداد ۱۳۸۷| نویسنده = [[سبک‌شناسی (کتاب)|سبک‌شناسی]]؛ [[محمدتقی بهار]]| ناشر = وبگاه رسمی شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی| زبان =}}</ref>

خط میخی برای نقر و نقش کتیبه به کار می‌رفته‌است و از برای نامه‌ها و دیگر نیازمندی‌های عمومی مناسب نبوده‌است از این رو خط ساده و الفبائی «آرامی» که از عهد کلدانیان در آسیای صغیر معروف بود به تدریج اهمیت پیدا کرد. ابتدا به مناسبت سهولت هر جا به خط میخی چیزی نوشته می‌شد نام صاحب خط یا اگر آن چیز ظرف سفالی یا جنس دیگری بود نام خریدار یا فروشنده را در کنار آن به خط آرامی می‌نوشتند، ولی بعدها وسعتِ استعمال این خط به جایی رسید که در تمام قلمرو ایران، عراق، آسیای صغیر و مصر عمومیت یافت و مکاتیب حکام، پادشاهان، روابط ملل، روزنامه‌های دولتی، فرمان‌ها و نوشته‌های عادی همه با خط آرامی انجام می‌گرفت. ترقی روزافزون این خط با حمایت و تقویت شهنشاهان هخامنشی حاصل آمد که در شاهنشاهی خود متعرض آئین، رسم‌ها، خط و زبان ملل تابعه نمی‌شدند.<ref name="بهار" />

{{ وسط‌چین}}[[پرونده:Aram nabat arab syriac.png]]{{پایان}}

::{{یادکرد وب| نشانی = http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=164| عنوان = آرامی| تاریخ بازدید = خرداد۱۳۸۷| نویسنده=احمد تفضلی| ناشر = وبگاه رسمی دایرة المعارفدائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دبا)| زبان =}}

::{{یادکرد وب| نشانی = http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=130&avaid=604| عنوان = ابجد| تاریخ بازدید = خرداد۱۳۸۷| نویسنده= آذرتاش آذرنوش| ناشر = وبگاه رسمی دایرة المعارفدائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دبا)| زبان =}}