تولوی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تولی خان''' یا '''تولوی خان'''، پسر چهارم [[چنگیز خان]]<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.vajehyab.com/dehkhoda/تولوی|عنوان=تولوی {{!}} لغت‌نامهٔ دهخدا|بازبینی=}}</ref> که برادران خود [[جوجی]] و [[جغتای‌خان|جغتای]] و [[اوگتای]] کوچک‌تر بود و در دلاوری و قلعه گشایی و سپاهیگری بی مانند بود و هیچ‌یک از پسران و برادران چنگیز مانند وی لشکرکشی و فتوحات نکرده‌اند. چنگیز در اوایل میل داشت که او را به جانشینی تعین کند اما بعد از آن برگشت و گفت که منصب لشکرکشی و ضبط یورت و حفظ خزانه بر تو مناسبتر است. تولی در بیشتر اوقات ملازم چنگیزخان بود و او همواره با وی مشورت می‌کرد. چون چنگیز بمرد و شاهزادگان هریک به مقام خود رفتند تولی در یورت اصلی که تختگاه چنگیزخان بود بماند تا آنکه [[قوریلتای]] (مجلس بزرگ) دایر شد و اوگتای را به قاآنی برداشتند. پس از آن به دستور اوگتای قاآن جدید تولی به چین لشکر کشید و سپاهیان [[التان خان]] را بشکست و از رودخانه‌ای [[قراموران]] که تا آن زمان هیچ‌کس نگذشته بود بگذشت و به برادرش پیوست. تولی در زمان قاآنی اوگتای بمرد و از جمله فرزندان او [[منکوقاآن]] و [[هولاگوخان]] یا همان هلاکوی خونریز معروف و [[قوبیلای قاآن]] و [[آریق بوکا]] بودند. [[سورقوقتیتیسرقویتی بیکیبیگی]] زن تولی خان را زنی بسیار خردمند گفته‌اند، این زن خردمند بود که فرزندان خود را با ادب و با فرهنگ تربیت کرد و چنان رفتار کرد که پس از مرگ [[گیوگ خان]] سلطنت به پسرش [[منکوقاآن]] تعلق گرفت.

== سلطنت غیررسمی تولویتولی ==

تولویتولی درجنگ‌های ایران مامورمأمور فتح خراسان بود وارشد اولاد چنگیز خان. با وجود این که برادرش اگتایاوگتای رسماً از جانب پدر به خانی منصوب شده بود، مع‌هذا به‌طور غیررسمی تا تعیین اگتایاوگتای از جانب قوریلتای با کمک سه مشاور پدرش «محمود یلواج» «تاتاکوس» «یه لیوچوتسای» طی دو سال ۶۲۴ تا ۶۲۶ هجری قمری مدت فاصله مرگ چنگیز خان تا جلوس اکتایاوگتای به مقام قاآنی به‌طور غیررسمی فرمانروایی کرد و دراین مدت ممالک چنگیز خان به همان روش و شیوه و سبک و سیاق سابق اداره می‌شد.

* لغت‌نامهٔ دهخدا [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/تولی-4 تولی]

* [[:en:Tolui|Tolui]]، ویکی‌پدیای انگلیسی.