پلاسمید: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی
جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: محدودالاثر⟸محدود الاثر، بیماریزا⟸بیماری زا، کانژوگاسیون⟸هم یوغی
خط ۴:
پلازمیدها در بسیاری از [[باکتری]]‌ها، آرکئا (آرکی باکترها)، برخی قارچ‌ها م[[مخمر]] و [[گیاهان]] به‌طور طبیعی دیده می‌شوند اما می‌توان آن‌ها را به شکل مصنوعی [[تراریختی]] (ترانسفورماسیون) به [[یاخته|سلول‌های]] جانوری نیز وارد کرد. در طبیعت، پلازمیدها می‌توانند موجب بهتر زنده‌ماندن ارگانیسم‌ها شوند به‌طور مثال آن‌ها می‌توانند حامل ژن‌های مقاومت آنتی‌بیوتیکی باشند. پلازمیدها از طریق [[انتقال افقی ژن]]‌ها{{به انگلیسی|horizontal gene transfer}} از یک باکتری به باکتری دیگر انتقال پیدا می‌کنند. پلازمیدها معمولاً به شکل یک مولکول [[DNA]] دورشته‌ای حلقوی هستند (هرچند گونه‌های خطی پلازمید نیز وجود دارد).
 
اندازهٔ پلازمیدها از ۱ تا ۱۰۰۰ کیلو [[جفت باز]] متغیر است. از یک تا هزاران پلازمید می‌تواند در یک سلول وجود داشته باشد. پلازمیدها بیشتر اوقات از طریق [[هم‌یوغی باکتریایی|کانژوگاسیونهم یوغی]] (یکی از مکانیسم‌های انتقال افقی ژن‌ها) از یک ارگانیسم به ارگانیسم دیگر منتقل می‌شوند.
 
واژهٔ پلازمید، اولین بار توسط زیست‌شناس آمریکایی [[جاشوآ لدربرگ]] {{به انگلیسی|Joshua Lederberg}} در سال ۱۹۵۲ بکار گرفته شد.
خط ۱۰:
== وکتورها ==
[[پرونده:PLASMID.JPG|چپ|180px|بندانگشتی|اجزای تشکیل دهنده پلازمید]]
وکتورها، پلازمیدهایی هستند که در مهندسی ژنتیک از آن‌ها استفاده می‌شود. از پلازمیدها در مهندسی ژنتیک برای تکثیر یا بیان ژن یا ژن‌های خاصی استفاده می‌شود. برای این کار، ژن مورد نظر را وارد پلازمید می‌کنند. این نوع از پلازمیدها به‌طور معمول دارای یک ژن مقاومت آنتی‌بیوتیکی (برای غربالگری) و یک جایگاه کلونینگ چندگانه {{به انگلیسی|multiple cloning site}} یا polylinker است. جایگاه کلونینگ چندگانه، قطعه کوچکی از پلازمید است که دارای چند جایگاه برش برای آنزیم‌های محدودالاثرمحدود الاثر مختلف {{به انگلیسی| restriction enzymes}} است. این کار سبب می‌شود که قطعه یا ژن دلخواه به راحتی وارد پلازمید شود. در مرحله بعد، پلازمید از طریق ترانسفورماسیون وارد باکتری می‌شود. سپس باکتری در معرض یک آنتی‌بیوتیک خاص قرار می‌گیرد. باکتری‌هایی که پلازمید مورد نظر را داشته باشند، زنده می‌مانند زیرا ژن مقاومت آنتی‌بیوتیکی را بر روی پلازمید مورد نظر حمل می‌کنند اما باکتری‌هایی که پلازمید را نداشته باشند، می‌میرند. با استفاده از این روش (غربالگری با آنتی‌بیوتیک) می‌توان باکتری‌های دارای پلازمید را جدا ساخت و آن‌ها را به میزان زیاد تکثیر داد. سپس پلازمیدها را به میزان زیاد از آن‌ها جدا ساخت.
ظرفیت پذیرش قطعات DNA در پلازمیدها بین ۱ تا ۱۰ کیلو جفت باز است. برای کلون کردن قطعات یا ژن‌های بزرگتر بایستی از فاژ لامبدا، کاسمیدها {{به انگلیسی| cosmids}}، کروموزوم‌های مصنوعی باکتریایی {{به انگلیسی| bacterial artificial chromosomes}} یا کروموزوم‌های مصنوعی مخمری {{به انگلیسی| yeast artificial chromosomes}} استفاده کرد.
 
خط ۲۴:
 
== انواع ==
[[پرونده:Conjugation.svg|چپ|250px|بندانگشتی|مراحل هم یوغی (کانژوگاسیونهم یوغی) در باکتری‌ها]]
[[پرونده:Plasmid em-nl.jpg|بندانگشتی|تصویر میکروسکوپ الکترونی از پلازمید]]
یکی از روش‌های طبقه‌بندی پلازمیدها بر اساس انتقال آن‌ها به دیگر باکتری‌هاست. پلازمیدهای هم یوغی {{به انگلیسی| Conjugative plasmids}} دارای ژن‌های tra می‌باشند که در فرایند هم یوغی (کانژوگاسیونهم یوغی) نقش دارد. در هم یوغی، پلازمید از یک باکتری به باکتری دیگر منتقل می‌شود. پلازمیدهای غیر هم یوغی توانایی آغاز هم یوغی در باکتری‌ها را ندارند اما می‌توانند با کمک پلازمیدهای هم یوغی منتقل شوند.
انواع مختلفی از پلازمیدها ممکن است در یک سلول وجود داشته باشد. با این حال، پلازمیدهای مشابه یا هم خانواده اغلب اوقات ناسازگار {{به انگلیسی| incompatible}} هستند به‌طوری‌که فقط یکی از آن‌ها در سلول باقی خواهد ماند. این امر به دلیل تنظیم عملکردهای حیاتی آن‌ها اتفاق می‌افتد. پس بنابراین می‌توان پلازمیدها را در گروه‌های ناسازگاری مختلف طبقه‌بندی کرد.
 
خط ۳۴:
* پلازمیدهای Col که ژن‌های کدکننده باکتریوسین‌ها را حمل می‌کنند. باکتریوسین‌ها، پروتئین‌هایی هستند که می‌توانند سایر باکتری‌ها را از بین ببرند.
* پلازمیدهای تجزیه‌کننده {{به انگلیسی| Degradative plasmids}} که این توانایی را به باکتری می‌دهند تا ترکیبات غیرمعمول را تجزیه کنند مانند تولوئن و اسید سالیسیلیک.
* پلازمیدهای بیماریزایی {{به انگلیسی| Virulence plasmids}} که موجب تبدیل یک باکتری غیر بیماریزابیماری زا به یک باکتری بیماریزابیماری زا (پاتوژن) می‌شوند.
 
== تفاوت پلازمید با کروموزوم ==