علی بن موسی الرضا: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسینشده] | [نسخهٔ بررسینشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز اصلاح نویسههای عربی، اصلاح ارقام، تمیزکاری تا فصل عهد امین |
|||
خط ۲:
{{جعبه اطلاعات امام شیعه|نام=علی بن موسی|تصویر=AliRedhaSVG.svg|اندازه تصویر=250px|عنوان تصویر=خوشنویسی نام «علی الرضا» به خط ثلث در مسجد النبی، مدینه|نقش=هشتمین امام [[شیعه|شیعیان]]|کنیه=ابوالحسن (ابوالحسن ثانی)|زادروز=[[۱۱ ذی القعده]] سال ۱۴۸ پس از [[هجرت محمد|هجرت]]|زادگاه=[[مدینه]]|درگذشت=۳۰ [[صفر]] سال ۲۰۳ پس از [[هجرت محمد|هجرت]]|مدفن=[[مسجد بالاسر]]، [[حرم امام رضا]]، [[مشهد]]|محل زندگی=|القاب=رضا{{سخ}}|پدر=[[موسی کاظم]]|مادر=ام بنین [[نجمه خاتون|نجمه]]|همسران=[[سبیکه]] (خیزران)|فرزندان=[[محمد تقی]]|طول عمر=پیش از [[امامت]] ۳۵ سال{{سخ}}(سال ۱۴۸ تا ۱۸۳ پس از [[هجرت محمد|هجرت]]){{سخ}}
دوران [[امامت]] ۲۰ سال{{سخ}}(سال ۱۸۳ تا ۲۰۳ پس از [[هجرت محمد|هجرت]])}}<br />{{شیعه}}
'''علی بن موسی الرضا''' ([[۱۴۸ (قمری)|۱۴۸]]–[[۲۰۳ (قمری)|۲۰۳]] ه.ق)، ملقب به '''رضا''' و '''ابوالحسن،''' هشتمین امام [[شیعه|شیعیان]] دوازده امامی بعد از پدرش [[موسی کاظم]] و پیش از پسرش [[محمد تقی]] میباشد. علی بن موسی در شهر [[مدینه]] از [[نجمه خاتون]] متولد و در دیار [[توس]] از دنیا رفت. رضا در دورهای میزیست که خلفای عباسی با مشکلات عمدهای از جمله شورشهای شیعیان مواجه بودند. [[مأمون]] به دنبال راهی برای پیروزی بر این شورشها تصمیم گرفت رضا را در حکومت دخیل کند، و به همین منظور پست ولیعهدی را به عهدهٔ او گذاشت. مأمون بعدها به اشتباهش پیبرد و برای جبران آن به نوشتهٔ بیشتر مورخان تصمیم گرفت به او سم خورانده، او را از سر راهش بردارد. رضا در یکی از روستاهای [[خراسان]] که بعدها به مناسبت خاکسپاریاش در آن به [[مشهد]] (محل شهادت)، تغییر نام یافت به خاک سپرده شد.<ref>{{پک|Tabåatabåa'åi||||1981|ف=|ک=A Shi'ite Anthology|زبان=en|ج=|ص=49–50 & 138–139}}</ref><ref name="Donaldson">{{پک|Donaldson||||
== مشخصات ==
=== نام ===
علی به معنای والامقام و بلند مرتبه است.<ref>{{پک|ابن منظور|۱۳۳۵|ک=لسان العرب|ص=۸۳|ج=۱۵}}</ref><ref>{{پک|راغب اصفهانی|۱۴۱۲|ک=مفردات|ص=۵۸۲|ج=}}</ref> شیعیان معتقدند، نام علی برای او در [[حدیث لوح فاطمه|لوح فاطمه]] که مطابق منابع دستاول و کتب شیعی، [[خدا]] آن را از طریق [[جبرئیل]] به [[محمد]] داد و محمد آن را به دخترش [[فاطمه]] هدیه داده، موجود است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امامت از منظر حدیث لوح|نشانی=http://pajoohe.ir/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D9%84%D9%88%D8%AD__a-44158.aspx|وبگاه=پژوهشکده باقرالعلوم|بازبینی=|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref> علی بن موسی، سومین امام شیعی است که پس از [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]] و [[سجاد|علی بن حسین]]، به اسم علی نامگذاری شدهاست. پس از او نیز [[علی النقی]] (نوه علی بن موسی) نیز به
=== القاب ===
پدر علی بن موسی از همان لحظه
=== پدر ===
{{نوشتار اصلی|موسی کاظم}}
موسی بن جعفر الکاظم، یا موسی کاظم -هفتمین امام [[تشیع دوازده امامی|شیعیان دوازده امامی]] بعد از پدرش [[جعفر صادق]]- پدر علی بن موسی الرضا است. وی متولد ۱۲۸ هجری قمری، در [[ابواء]] (منطقهای در میان [[مکه]] و [[مدینه]]) است. اهلسنت بهعنوان یک عالم دینی به موسی کاظم احترام میگذارند. زندگی موسی کاظم همزمان با زندگی خلفای عباسی [[منصور (خلیفه)|منصور]]، [[هادی (خلیفه)|هادی]]، [[مهدی (خلیفه)|مهدی]] و [[هارونالرشید]] بود. موسی کاظم چندین بار به زندان افتاد و عاقبت در [[زندان سندی بن شابک]] در [[بغداد]] به دستور خلیفه کشته شد.<ref>{{پک|Shahristani||||2004|ف=|ک=A Brief History of The Fourteen Infallibles|زبان=en|ج=|ص=135–143}}</ref><ref name="Sharif al-Qarashi2">{{harvnb|Sharif al-Qarashi2|2000|p=128}}</ref>
=== مادر ===
{{نوشتار اصلی|نجمه خاتون}}
تاریخنگاران برای مادر علی بن موسی، نامهای مختلفی ذکر کردهاند؛ از جمله: نجمه، اروی، سکن، سمان، تکتم و طاهره. امّا مشهورترین نام وی تکتم و نجمه بوده<ref name=":4">{{پک|پورامینی|۱۳۹۶|ک=بر مدار آفتاب|ص=۱۷}}</ref> و پس از متولد شدن امام به نامهای طاهره و امالبنین نیز خوانده شده است. [[سید محمدتقی مدرسی|محمدتقی مدرسی]] معتقد است که دلیل تعدد نامهای وی شاید به خاطر آن باشد که کنیز، نزد هر یک از صاحبان خود، به نامی خوانده میشده است.<ref name=":2">{{پک|مدرسی|۱۳۸۲|ک=زندگی ثامن الائمه|ص=۱۲}}</ref> در منابع شیعی از نجمه خاتون به نیکی یاد کرده، و او را همچون حمیده از علما و پاکان میدانند.<ref name="Donaldson" /><ref name=":0" /><ref name=":1" />
== سرگذشت ==
=== تولد و کودکی ===
اکثر مورخین و محدثین همچون [[شیخ مفید|مفید]] در
=== در عهد هارون ===
[[هارون الرشید]]
هرچند هارون در این
اما این تنها معضل علی بن موسی در دوران هارون
=== در عهد امین ===
هارون الرشید در دوران حکومت خویش و به منظور تحکیم قدرت خلافت و پیشگیری از هرگونه مشکلات احتمالی در روند انتقال قدرت، سلسله تمهیداتی را در نظر
تاریخ نشان
=== در عهد مامون ===
مأمون در سال ۱۹۶ قمری، پس از شکست برادرش امین و نشستن بر تخت حکومت، جهت استقرار حکومتش و پایبندی به سنت خلفاء در تعیین
==== احضار به مرو ====
مسعودی چگونگی دعوت از علی بن موسی الرضا را اینگونه شرح میدهد: «به سال دویست مأمون، رجاء بن ضحاک و یاسر خادم را پیش علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی فرستاد که او را بیاورند و او را محترمانه پیش مأمون بردند.»<ref>{{پک|شاکریان|۱۳۹۴|ک=ولایتعهدی امام رضا (ع)، علل و پیامدها|ص=۸}}</ref> در مسیر حرکت علی بن موسی الرضا از مدینه تا مرو، اختلافاتی وجود دارد؛ برخی مسیر حرکت وی را «مدینه، بصره، اهواز، فارس، اصفهان، قم، ری، سمنان، دامغان، نیشابور، طوس، سرخس و مرو» میدانند.<ref>{{پک|اعتمادالسلطنه|۱۴۲۵|ک=مطلع الشمس|ص=۷۴۰|ج=۲}}</ref> در مقابل برخی مسیر حرکت ایشان را «مدینه، مکه، قادسیه، بصره، اهواز، بهبهان، اصطخر فارس، طبس، نیشابور و مرو» میدانند.<ref>{{پک|عرفانمنش|۱۳۷۶|ک=جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا|ص=۶}}</ref><ref>رک: {{پک|ولایتی|۱۳۶۶|ک=خراسان در آستانه سفر امام رضا ع|ص=۱۱۸}}</ref> در کتاب اطلس شیعه، مسیر حرکت چنین آورده شدهاست: «مدینه، نقره، هوسجه، نباج، حفر ابوموسی، بصره، اهواز، بهبهان، اصطخر، ابرقوه، ده شیر (فراشاه)، یزد، خرانق، رباط پشت بام، نیشابور، قدمگاه، ده سرخ، طوس، سرخس، مرو.»<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۱|ک=حیات فکری و سیاسی ائمه|ص=۴۶۰}}</ref>
در برخی منابع آمده است: وقتی علی بن موسی به سرخس
[[پرونده:Dirham with al-Rida.jpg|راست|بندانگشتی|398x398پیکسل|سکهای مربوط به دوران مأمون که بر روی آن نام علی بن موسی الرضا به عنوان ولیعهد حک شده است]]
==== ولایتعهدی ====
{{نوشتار اصلی|ولایتعهدی علی بن موسی الرضا}}
علی بن موسی که از نیت مأمون به جهت انتصابش به ولایتعهدی آگاه
شیعیان عصر مأمون که جمعیت زیادی را تشکیل میدادند، امامان شیعه را جانشینان واقعی پیغمبر میدانستند که میبایست رهبری حکومت اسلامی را بر عهده گیرند. چنین اعتقادی تهدیدی بزرگ برای خلافت مأمون بهشمار میرفت که از آرمانهای شیعه فاصلهٔ زیادی داشت. به عقیدهٔ [[محمد حسین طباطبایی|طباطبایی]] مأمون، علی بن موسی را به خراسان خواند و مقام جانشینی را بر عهده او گذاشت تا اولاً با دخیل کردن اولاد پیغمبر در حکومت از شورش آنها علیه حکومت جلوگیری کند و ثانیاً با درگیر کردن رهبر شیعیان در امور دنیایی و حکومتی از تقدس و اعتبار او در بین پیروانش بکاهد.<ref>{{پک|Tabatabaei||||1975|ف=|ک=Shi'ite Islam|زبان=en|ج=|ص=}}</ref> مأمون حتی پرچم [[خلافت عباسیان|عباسیان]] را از سیاه به سبز که رنگ و نشان شیعیان بود تغییر داد. بهعلاوه خواهرش، ام حبیب، را به ازدواج رضا درآورد. همچنین دخترش ام فضل را به ازدواج پسر رضا، [[محمد تقی|جواد]] درآورد. گذشته از اینها دستور ضرب سکههایی را داد که هم نام مأمون و هم نام رضا را بر روی خود حک داشت.<ref name=":8">{{پک|Khaldūn||||1958|ف=|ک=The Muqaddimah: an introduction to history ; in three volumes|زبان=en|ج=|ص=}}</ref><ref name=":9">{{پک|Bobrick||||2012|ف=|ک=The Caliph's Splendor|زبان=en|ج=|ص=205}}</ref><ref name=":10">{{پک|Esposito||||1999|ف=|ک=The Oxford History of Islam|زبان=en|ج=|ص=}}</ref>
خط ۶۰:
== از مدینه تا مرو ==
در سال ۲۰۰
=== قدمگاهها ===
دهخدا، قدمگاه را اینگونه تعریف میکند: «به مکانی گفته میشود که پای پیامبر، امام و یا قدیس دیگری به آنجا رسیده باشد و یا گمان رود که اثر پایی که در سنگ و مانند آن دیده میشود جای پای پیامبر و یا امامی است.»<ref>
==== ماجرای شکارچی و آهو ====
داستان مشهوری درباره ضمانت آهو توسط علی بن موسی الرضا نزد عامه مردم مشهور است؛ داستان چنین است که روزی صیادی در بیابان آهویی را دنبال میکند. از روی اتفاق آهو به علی بن موسی الرضا که در آن حوالی -صحرای سمنان- بوده، پناه میبرد؛ امام حاضر میشود مبلغی را به آن شکارچی بپردازد تا او آهو را آزاد سازد ولی صیاد نمیپذیرد. در این هنگام آهو به زبان میآید و به امام میگوید من دو بچه شیرخوار دارم که گرسنهاند و چشم بهراهاند و شما ضمانت مرا بکنید تا به لانه خود بروم و آنها را شیر دهم و برگردم. امام هم ضمانت آهو را میکند و آهو میرود و بعد از مدتی باز میگردد، شکارچی که این وفای به عهد آهو را میبیند، منقلب میشود و آهو را آزاد میکند.<ref>{{پک|میرآقایی|۱۳۹۱|ک=ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی|ص=۱۱}}</ref> بین شهرهای سمنان و دامغان در استان
=== درخت بادام ===
[[شیخ صدوق]] در [[عیون اخبار الرضا]] آورده است که: بانویی که امام علیه السلام در [[نیشابور]] به خانه ی پدربزرگش وارد شده بود می گوید: «علی بن موسی الرضا به نیشابور آمد و در محلهی غربی در ناحیهای که به لاشاباد معروف است در منزل پدربزرگم وارد شد. امام در گوشهای از خانه ما به دست مبارک خود بادامی کاشت، از برکت امام در ظرف یکسال درختی شد و بار آورد، مردم به بادام این درخت شفا میجستند و هر بیماری از بادام این درخت به قصد شفاء میخورد بهبود مییافت.»<ref name=":5">{{پک|خرازی|۱۳۸۷|ک=زندگانی چهارده معصوم|ص=۴۱۵}}</ref>
[[پرونده:Tilings of a Hadith on a Wall at Nishapur.jpg|بندانگشتی|241x241پیکسل|[[حدیث سلسلهالذهب|حدیث سلسلة الذهب]] در
=== حدیث سلسلة الذهب ===
خط ۷۹:
=== چشمه ده سرخ ===
[[شیخ صدوق]] نقل کردهاست که پس از آنکه کاروان علی بن موسی از نیشابور خارج
== مرگ ==
خط ۱۰۷:
== همسران و فرزندان ==
برای علی بن موسی، دو همسر یاد شده است، [[سبیکه]]، امحبیبه. سبیکه، کنیزی منسوب به نوبه -از نواحی مصر- بود که به سبیکه نوبیه و خیزران شهرت داشت. متون تاریخی وی را از خاندان [[ماریه|ماریه قبطیه]] -همسر پیامبر اسلام- دانستهاند.<ref name=":4" />ام
در شماره و اسامی فرزندان علی بن موسی، اختلاف بسیاری است، گروهی آنها را پنج تن پسر و یک دختر نوشتهاند، به نامهای محمّد قانع، حسن، جعفر، ابراهیم، [[شاهزاده حسین (قزوین)|حسین]] و فاطمه (عایشه). سبط بن جوزی در تذکره الخواصّ، آنان را چهار تن، که با حذف حسین، به شرحی که ذکر شده نام برده است، امّا [[شیخ مفید]] بر این باور است، که علی بن موسی را، فرزندی جز محمد جواد نبوده است، و [[ابن شهرآشوب]] و [[شیخ طبرسی|طبرسی]] در اعلام الوری، نیز بر همین اعتقاد میباشند، و اما در کتاب العُدد القویّه تعداد فرزندان آن حضرت دو فرزند پسر، به نامهای محمّد و موسی، ذکر شده است؛ و آنچه در کتاب قرب الاسناد آمدهاست، این قول را تقویت میکند، و آن این است که بزنطی از علی بن موسی سوال کرد: «در چند سال پیش پرسیدم که جانشین شما کیست؟ فرمودید فرزندم، و در آن روز فرزند نداشتید، و اکنون خداوند به شما دو فرزند عطا فرموده است، کدام یک از این دو جانشین شماست؟» همچنین در [[عیون اخبار الرضا|عیون اخبارالرضا]] آمده که امام دختری به نام فاطمه داشته است.<ref>{{پک|فضلالله|۱۳۸۱|ک=تحلیلی از زندگانی امام رضا|ص=۴۴}}</ref> [[عباس قمی|شیخ عباس قمی]] نیز مدعی است که در کتب انساب، دختری به نام فاطمه برای علی بن موسی گزارش شدهاست؛ این دختر همسر محمد بن جعفر بن قاسم بن اسحاق بن عبدالله بن جعفر بن ابیطالب بوده و مادر حسن بن محمد بن جعفر است.<ref>{{پک|قمی|۱۳۸۶|ک=منتهی الآمال|ص=۴۳۵|ج=۲}}</ref>
خط ۱۱۴:
== ویژگیهای ظاهری و اخلاقی ==
رنگ رخسار علی بن موسی الرضا را برخی سفیدرو و برخی سرخروی و خرمایی رنگ توصیف کردهاند. بسیاری بر این باورند که سیمای او جذاب و سبزه بوده است. برخی نیز چون [[یوسف بن حاتم شامی]] او را از لحاظ
در ویژگیهای اخلاقیاش آوردهاند که با مردم خوش اخلاق و نرمخوی بوده و هرگز بدگویی نکرده است. در عفو و بخشش سرآمد بوده و به حلم و بردباری دعوت مینموده. فروتنی وی مثال زدنی بوده و از صفات دیگرش به
== موقعیت علمی و روایی ==
از صفات علی بن موسی
=== مناظرهها ===
خط ۱۲۵:
==== مناظره با جاثلیق ====
در اولین جلسه مناظرهای که مأمون تدارک دیده
==== مناظره با راس جالوت ====
پس از پایان مناظره با جاثلیق
==== مناظره با بزرگ هیربدان ====
پس ایمان راس
==== مناظره با عمران صابی ====
پس از بازماندن بزرگ
==== مناظره با سلیمان مروزی ====
در همین ایام داغ مناظرات در مرو بود که سلیمان
==== مناظره با علی بن محمد بن الجهم ====
در یکی از جلسات مناظره که توسط مأمون تدارک دیده شده
==== مناظره با زندیق ====
برای علی بن
[[پرونده:QoranQomMuseum.jpg|بندانگشتی|416x416پیکسل|قرآنی خطی منسوب به علی بن موسی الرضا، در [[موزههای آستان قدس رضوی|موزه آستان قدس رضوی]]]]
خط ۱۷۸:
=== آثار ادبی ===
شاعران
[[پرونده:تالار فرشچیان.jpg|بندانگشتی|243x243پیکسل|مجموعه آثار [[محمود فرشچیان]]؛ سومی عکس از چپ، مربوط به تابلو «ضامن آهو ۲»]]
=== آثار تجسمی ===
از جمله آثار تجسمی مرتبط با علی بن موسی
<br />
=== آثار نمایشی ===
در سال
در سال ۱۳۹۰، انیمیشن آقای مهربان، به کارگردانی سید علیرضا گلپایگانی و بهنام
== کتابشناسی ==
خط ۱۹۵:
=== زندگینامه ===
اهم کتبی که به زندگی علی بن موسی الرضا پرداختهاند، کتاب [[عیون اخبار الرضا]]، تالیف [[شیخ صدوق]] است که به زندگینامه، شرح احوال و نقل اقوال وی از طریق نقل روایات شیعی پرداخته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتابشناسی امام رضا علیه السلام|نشانی=http://shabestan.ir/detail/News/565568|وبگاه=خبرگزاری شبستان|تاریخ=|بازبینی=|کد زبان=fa|نویسنده=}}</ref> کتاب پر اهمیت دیگر در این
=== ولایتعهدی ===
کتابهای بسیاری با موضوع ولایتعهدی علی بن موسی الرضا به رشته تحریر درآمده است، از جمله: «کتاب ولایتعهدی امام رضا علیهالسلام» نوشته [[مرتضی مطهری]]
== سالشمار امامت امامان دوازدهگانه شیعه ==
{{سالشمار امامت امامان دوازدهگانه شیعه}}<br />
خط ۲۲۷:
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=محمدی اشتهاردی|نام=محمد|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=سوگنامه آل محمد صلی الله علیه و آله: در ذکر مصائب جانسوز چهارده معصوم علیهم السلام و شهداء و اسراء کربلا|کوشش=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۷۰|ناشر=انتشارات ناصر|مکان=قم|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=|پیوند=http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=3597&Itemid=167&lang=fa}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=اکبری|نام=امیر|پیوند نویسنده=|نام خانوادگی۲=|نام۲=|پیوند نویسنده۲=|نام ویراستار=|پیوند ویراستار=|نشانی فصل=|نویسندگان سایر بخشها=|عنوان=فصلنامه پژوهشی تاریخ: برامکه و عوامل نزاع دیوانسالاری ایران و اعراب در عهد هارون عباسی|کوشش=|نشانی=http://noo.rs/1XDDx|نشانی بایگانی=|نوع=|ویرایش=|سال=۱۳۸۶|ناشر=دانشگاه آزاد اسلامی|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=، سال دوم، شماره هفتم}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=راغب اصفهانی|نام=أبوالقاسم
*{{یادکرد کتاب|پیوند نویسنده||عنوان=تاریخ سیاسی و اجتماعی خراسان در آغاز حکومت عباسیان|نام خانوادگی=التون|نام=دانیل|پیوند نویسنده=التون دانیل|ترجمه=مسعود رجبنیا|سال=۱۳۸۹|ناشر=شرکت انتشارات علمی و فرهنگی|مکان=تهران}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=عرفانمنش|نام=جلیل|پیوند نویسنده=|نام خانوادگی۲=|نام۲=|پیوند نویسنده۲=|نام ویراستار=|نام خانوادگی ویراستار=|پیوند ویراستار=|فصل=|نشانی فصل=|نویسندگان سایر بخشها=|عنوان=جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا علیه السلام از مدینه تا مرو|کوشش=|نشانی=|نشانی بایگانی=|نوع=|ویرایش=|سال=۱۳۷۶|ناشر=بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی|مکان=مشهد|زبان=فارسی|صفحه=|گفتاورد=|پینوشت=}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مدرسی|نام=محمدتقی|پیوند نویسنده=سید محمدتقی مدرسی|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=زندگی ثامن الائمه حضرت علی بن موسی علیه السلام|کوشش=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۸۲|ناشر=محبان الحسین(ع)|مکان=تهران|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=محمدصادق شریعت|پیوند=http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=12873&Itemid=167&lang=fa}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=خرازی|نام=محسن|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=زندگانی چهارده معصوم علیهم السلام: قسمت مربوط به حضرت امام رضا (علیه السلام)|کوشش=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۸۷|ناشر=مسجد مقدس جمکران|مکان=قم|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=|پیوند=http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=3431&Itemid=167&lang=fa}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|نام=ناصر|پیوند نویسنده=ناصر مکارم شیرازی|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=مناظرات
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=فضلالله|نام=محمدجواد|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=میرآقایی|نام=سید هادی|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=مجله فرهنگ مردم: ضامن آهو و تجلی آن در شعر فارسی|کوشش=سید احمد وکیلیان|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۹۱|ناشر=|مکان=تهران|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/985613/%D8%B6%D8%A7%D9%85%D9%86-%D8%A2%D9%87%D9%88-%D9%88-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مرتضوی|نام=محمد|پیوند نویسنده=|نام خانوادگی۲=|نام۲=|پیوند نویسنده۲=|نام ویراستار=|نام خانوادگی ویراستار=|پیوند ویراستار=|نشانی فصل=|نویسندگان سایر بخشها=|عنوان=ولایتعهدی امام رضا (علیه السلام)|کوشش=|نشانی=|نشانی بایگانی=|نوع=|ویرایش=|سری=سوم|سال=۱۳۸۵|ناشر=بنیاد پژوهشهای اسلامی|مکان=مشهد|زبان=فارسی|شابک=964-971-001-9|گفتاورد=|پینوشت=}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=پطروشفسکی|نام=ایلیاپاولویچ|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=پژوهشی در اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی|کوشش=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۴۸|ناشر=شرکت کتاب|مکان=|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=کریم کشاورز|پیوند=https://books.google.com/books?id=M4WCAwAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=پورامینی|نام=محمد حسین|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=برمدار آفتاب: سبک زندگی بر مدار حیات رضوی|کوشش=|ویرایش=|سری=دوم|سال=۱۳۹۶|ناشر=آستان قدس رضوی|مکان=مشهد|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=|پیوند=http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=13052&Itemid=167&lang=fa}}
*{{یادکرد کتاب||عنوان=تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام|نام خانوادگی=اکبری|نام=امیر|ناشر=سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی|سال=۱۳۸۴|شابک=|مکان=تهران}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=قائمی|نام=علی|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=در مکتب آل محمد: علی بن موسی الرضا (ع)|کوشش=|ویرایش=|سری=اول|سال=۱۳۸۵|ناشر=پیام قدس|مکان=|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=|شابک=9649925090}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=ابن منظور|نام=
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=جعفریان|نام=رسول|پیوند نویسنده=|نام خانوادگی۲=|نام۲=|پیوند نویسنده۲=|نام ویراستار=|نام خانوادگی ویراستار=|پیوند ویراستار=|نشانی فصل=|نویسندگان سایر بخشها=|عنوان=حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام|کوشش=|نشانی=|نشانی بایگانی=|نوع=|ویرایش=|سری=یازدهم|سال=۱۳۸۱|ناشر=انصاریان|مکان=قم|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|پیوند=http://www.ghbook.ir/index.php?name=حیات%20فکری%20و%20سیاسی%20امامان%20شیعه%20علیهم%20السلام&option=com_dbook&task=readonline&book_id=8944&page=1&chkhashk=18A0AD00E3&Itemid=218&lang=fa&tmpl=component#}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=احمدی بیرجندی|نام=احمد|پیوند نویسنده=|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=مدایح رضوی در شعر فارسی|کوشش=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۷۷|ناشر=بنیاد پژوهشهای اسلامی|مکان=مشهد|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=|پیوند=http://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=6148&Itemid=167&lang=fa}}
|