مردمان هزاره: تفاوت میان نسخه‌ها

هزاره‌ها به گویش هزارگی که گویشی از [[فارسی دری|زبان فارسی دری]] است صحبت می‌کنند<ref name="Iranica3">{{cite encyclopedia |editor= [[احسان یارشاطر|Ehsan Yarshater]]|encyclopedia= [[Encyclopوdia Iranica]]|title= HAZĀRA iv. Hazāragi dialect|url= http://iranicaonline.org/articles/hazara-4 |accessdate=۲۰۱۱-۰۱-۱۳ |edition= Online|publisher= [[دانشگاه کلمبیا|Columbia University]]|location= United States}}</ref><ref>Mongols of Afghanistan: An Ethnography of the Moghôls and Related Peoples of Afghanistan'' Mouton, The Hague, Netherlands, page 17, [http://worldcat.org/oclc/401634 OCLC 401634]''</ref> در این گویش تعدادی از واژه‌های [[زبان‌های ترکی|ترکی]] و [[مغولی]] موجود است.<ref name="Iranica2"/><ref>خاوری، محمد جواد، [[امثال و حکم مردم هزاره]]، مشهد: نشر عرفان، ۱۳۸۰، ص۱۶.</ref><ref>Malistani, A. H. Tariq and Gehring, Roman (compilers) (1993) '' Farhang-i ibtidal-i milli-i Hazarah: bi-inzimam-i tarjamah bih Farsi-i Ingilisi = Hazaragi - Dari/Persian- English: a preliminary glossary'' A. H. Tariq Malistani, Quetta, [http://worldcat.org/oclc/33814814 OCLC 33814814]</ref><ref name="Farhadi">Farhadi, A. G. Ravan (1955). ''Le persan parlé en Afghanistan: Grammaire du kâboli accompagnée d'un recuil de quatrains populaires de la région de Kâbol''. Paris.</ref> گویش هزارگی برخی از ویژگی‌های دستوری دری سدهٔ چهارم و پنجم هجری را در خود حفظ کرده‌است.<ref>همان. ص ۱۷.</ref> در گویش هزارگی دو حرف د غلیظ و ت غلیظ نیز وجود دارد که تلفظشان نزدیک به تلفظ آن حروف در [[پشتو]] و [[اردو]] است. میزان تفاوت در این گویش با فارسی معیار در گویش هزارگی [[غزنی]] ([[جاغوری]]، [[مالستان]]، [[ولسوالی قره‌باغ، ولایت غزنی|قره‌باغ]]، [[ولسوالی جغتو|جغتو]] و [[ولسوالی ناور|ناور]]..) بسیار زیاد و در گویش هزارگی [[ولایت بامیان|بامیانی]]، [[بهسود]]ی و [[ولسوالی دایمیرداد|دایمیردادی]] کم است.<ref>همان، ص۲۰.</ref> همچنین بسیاری از واژه‌های [[اوستایی]] نیز در این لهجه موجود است که به گفته برخی محققان و زبان شناسان، بیش از ۲۵٪از واژه گان این لهجه ریشه اوستایی دارند. مثلاً: هزارگی آبست-اوستایی آبستا که هردو به معنی خویشاوند است یا واژه‌های دیگری مثل: ابسو، اِنگهَ، اوته، اوثه، جُنگه، کوور، خسور، تفت، خیرتو، پیتَو، اسپی، گیرو و… برخی از زبان شناسان بدون تحقیق و ریشه یابی واژه‌ها به روش علمی، به نظریه‌پردازی اقدام نموده و این واژگان را غیر (فارسی ترکی، مغولی، و عربی) دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد|نویسنده =شوکت علی محمدی |کتاب =دُر اوستایی در صدف لهجه هزارگی | ناشر =صبح امید کابل|صفحه = 106|تاریخ =۱۳۹2}}</ref>

* [[محمد عارف شاه جهان]] فعلاً منحیثبه‌عنوان رئیس [[امنیت ملی]] در [[فراه|ولایت فراه]]