*#تغییر_مسیر [[رخش‌الان‌ها |روخش آلان ها]] ▼{{حذف سریع|مقاله تکراری و نیاز به حذف یا تغییر مسیر دارد}}
{{تمیزکاری|تاریخ=دسامبر ۲۰۱۹}}
{{جعبه اطلاعات-نیاز|تاریخ=دسامبر ۲۰۱۹}}
{{رده-نیاز|تاریخ=دسامبر ۲۰۱۹}}
{{میان‌ویکی-نیاز|تاریخ=دسامبر ۲۰۱۹}}
{{ویکی‌سازی|تاریخ=دسامبر ۲۰۱۹}}
[[پرونده: Roman Empire 125.png|بندانگشتی]]
این نام، گویش و نگارش لاتینِ روخش آلانی (روس آلان، روکاس، روگاس) است. تیره ای پرشمار و بسیار کهن از تیره باختری ایرانیان سرمتی (باختری ترین سکاها) بودند که در دشت های خاور اروپای امروزی در کنار دیگر سکاها و ماساگت ها و سرمت ها می زیسته اند و به چند زبان سخن می گفتند. رخش آلان را آلان های سپیدروی می دانند (روخش: روشن). حتی وردانسکی نام روس را از آنان سرچشمه می داند و نیز مردمی با نام روکاس ( یا روگاس) که در نبردی از پادشاهی اوستروگوت شکست می خورند را آمیزه ای از روخش با آس (آلان ها همان آسی ها هستند) می داند.
آنان در سال ۱۰۰ پیش از میلاد به رهبری پادشاه خود تاسیوس (به گویش لاتین) در پشتیبانی از جنگ سالار اسکیتی (سکایی) پالاکوس، از دیفانتوس سردار مهرداد ششم پادشاه پونتی شکست می خورند.
جولیوس سزار نام روکسولان را در کتاب خود درباره جنگ با گیل ها (یا همان که به فرانسوی گُل می گویند؛ از تیره های کِلت یا سلتی) نگاشته و آنان را در جایی هم مرز با آلان ها می داند. جایی که میان یازیگ ها ( باختری ترین سکاها) و داسی ها بود.
آنان پیش از مهاجرت به شمال و باختر دریای سیاه، در سرزمینهای پست کناره رودخانه ولگا و کوهپایه های اورال می زیستند. پس آنگاه با سکاهای شمال دریای سیاه جنگیده؛ سپس پس از شکست آنان در سده دوم پیش از زایش مسیح، در کنارشان و در برابر پادشاهی پونتی (بسفرِ کیمری) و شهرهای یونانی نشین کریمه جنگیدند.
در سده نخست میلادی گروهی از آنان به سوی دانوب و دنیپر رفته؛ و تا ۷۰ سال در دشتهای رومانی (امروزی) تا صربستان (کنونی) زندگی می کردند، تا آنکه رومیان بر آنان تاختند و رُخش آلان ها بهمراه دیگر تیره های ایرانی این دشت ها همچون داس ها و تراس ها شکست هایی از رومیان خوردند. برخلاف هون ها که وابسته به تازش بر یکجانشینان بودند روش زندگی رخش آلان ها بیشتر بر پایه کشاورزی استوار بود. زمین های استپ برای کشاورزی چندان آماده نبود و خاک سرشاری نداشت، از همین رو گهگاه جنگی بر سر بدست آوردن زمینی فراهم برای کشت میان تیره ها پیش می آمد.
در یکی از نبردهای رومیان با روکسولان ها ۹۰۰۰ سوار از آنان بدست یگان ۳ گالیکا _یگان نبرد با گیل ها یا گُل ها چنانکه امروزه به فرانسوی می گویند_ و سپاه پیاده روم بود. این شکست در زمستان ۶۹ میلادی رخ داد. این سال در تاریخ روم به سال چهار فرمانروا شناخته می شود. آنها می خواستند از این هنگامه سود ببرند که گرفتار سپاهی شدند که نخست همپیمان اوتو و سپس ویتیلیوس شده بود و پس از آن بدنبال نبرد با ویتیلیوس و هوادار وسپاسین بود. در زمانی که سال تاسیتوس تاریخ نگار رومی گوید: ریشه شکست آنان سنگینی زره‌شان بود و اینکه بر زمین افتاده و با نیزه بلندشان_ که جنگ افزار آیینی سرمتیان بود نمی‌توانستند دوباره از زمین برخیزند.
در زمان دومیتیان، لژیون ۲۱ راپاکس (یگان رومی گماشته بر پانونیا) را به کینه جویی از کشتاری که از مردمان شان کرده بودند به یاری داس ها یکسره نابود کردند. در جنگهای داسی نخست سوی داسی ها را گرفتند و بیشتر سواران خود را به جنگ برای آنان فرستادند ولی در جنگ نخست داسی به سال ۱۰۲-۱۰۱ میلادی در نیکوپولیس اد ایستروم شکست خوردند و در جنگ دوم با داس ها همراه نشدند تا آنکه در ۱۰۶-۱۰۵ پادشاهی داسی یکسره نابود شد و تراژان (ترایانوس) پادشاه روم، کین خواهی نمود. سپاه دانوبی روم همه شهرها و روستاهای آنها را سوزاند و بسیاری از مردان ایشان را کشت و یا به همراه زنان و کودکان ایشان به بردگی کشید و جابجایی های بزرگی را برنامه ریزی نمود و همه گنجینه طلا و جواهرات پادشاهی داس را که بوربیستا و پیشینیانش فراهم آورده بودند و رشک رومیان گشته بود به تاراج برد. بدین سان فرمانداری رومی داسیا را بنیاد گذاشت و رومی ها به مرز با روخش آلان ها در دانوب رسیدند. تراژان بسیاری از داس ها را به استان های شمال ایتالیای کنونی (پانونیا) در مرز با ژرمن ها جانشین نمود. هادریان دژهای بسیار برای پیشگیری از تاخت و تاز آنان در راستای دانوب ساخت.
مارکوس اورلیوس فرمانروای نامدار روم نیز که با ژرمن ها نبرد های بزرگی داشت با آنان نیز در کرانه دانوب جنگید. در سال ۲۶۰ میلادی به استان رومی پانونیا تاختند و پس از اندکی بخشی از آنان در سپاه روم می جنگیدند.
مانند سرمتیان دیگر سرزمین آنها در میانه سده ۴ میلادی بدست هون ها افتاد.
واپسین بار آنان را در کناره شمالی دریای سیاه در اوکراین امروزی و شبه جزیره کریمه گزارش کرده اند.
استرابو تاریخ نگار و جغرافیدان یونانی-رومی که در جنگ های ژولیوس سزاز با او همراه بود، آنان را گاری نشین (چادرنشین) نامیده بود.
== جستارهای وابسته ==
* [[سرمتی]]
* [[سکاها]]
▲* [[رخش‌الان‌ها|روخش آلان ها]]
* [[الانان|آلان ها]]
* [[مردم آسی|آس ها]]
* [[یاسی‌ها|یاس ها]]
* [[یازیگ‌ها|یازیگ]] ها
* [[داس ها]]
* [[داهان|داهه ها]]
* [[تراکیه|تراس ها]]
== منابع ==
{{پانویس}}
* {{یادکرد-ویکی|عنوان=Roxolani|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/Roxolani|زبان=انگلیسی|بازبینی=۱۵ دسامبر ۲۰۱۹}}
* تارنمای: https://medium.com/@atronte/roxolani-6ce0af4b6b38
* تارنمای: https://www.livius.org/articles/legion/legio-viii-augusta/
{{سخ}}
{{سکاها}}
{{مردمان ایرانی‌تبار}}
[[رده:اقوام باستانی]]
[[رده:الان‌ها]]
[[رده:پادشاهی بسفور]]
[[رده:تاریخ اورال]]
[[رده:تاریخ اوکراین]]
[[رده:تاریخ باستان اوکراین]]
[[رده:تاریخ باستان رومانی]]
[[رده:تاریخ روسیه]]
[[رده:تاریخ رومانی]]
[[رده:تاریخ قزاقستان]]
[[رده:تاریخ قفقاز شمالی]]
[[رده:تاریخ مولداوی]]
[[رده:سرمتی]]
[[رده:عشایر اوراسیا]]
[[رده:فرهنگ‌های باستانی آسیا]]
[[رده:فرهنگ‌های باستان‌شناختی اروپای جنوب شرقی]]
[[رده:فرهنگ‌های باستان‌شناختی اروپای شرقی]]
[[رده:کوچ‌گردان ایرانی‌تبار]]
[[رده:کوچ‌نشینان اوراسیا]]
[[رده:مردمان ایرانی‌تبار]]
[[رده:مردمان باستانی ایران]]
| 