شهر بلقیس: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0 |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۷۰:
=== آب‌انبارهای شهر تاریخی بلقیس اسفراین ===
==== آب‌انبار ضلع جنوبی شارستان ====
این آب‌انبار درجبهه جنوبی شارستان و زیر باروی شارستان کشف گردیده که ایوان ورودی آن زیر بارو و مخزن آن در جنوب آن و خارج از محدوده شارستان قرار گرفته‌است از لحاظ گاهنگاری طبق مواد فرهنگی مکشوفه طی کاوش‌های باستان‌شناسی می‌توان گفت این آب‌انبار متعلق به قبل از دوره صفویه بوده در دوره صفویه شاید به دلیل حمله ازبک‌ها و کوچک شدن شارستان برای دفاع بهتر در برابر دشمن تخریب گردیده و روی آن دیوار ایجاد کرده‌اند که در دوره قاجار به بعد این دیوارها توسط عوامل انسانی و طبیعی تخریب گردیده‌است (نیک گفتار، ۱۳۹۱: ۳۵۴–۴۰۸)
این آب‌انبارهنگام پیگردی جهت روشن کردن وضعیت پی و مصالح به کار رفته درساختار دیوار شارستان شهر بلقیس برای مرمت اضطرای در سال ۱۳۹۰ در ضلع جنوبی شارستان شهر بخش کوچکی از یک سازه آجری شامل سردر ورودی و تعدادی پله کشف گردید که احتمال می‌رفت این سازه بقایای یک آب‌انبار است طی کاوش فصل پنجم شهر تاریخی بلقیس جهت روشن شدن وضعیت این ساختار یک ترانشه در ادامه سازه‌های قبل ایجاد گردید که مدتی پس از کاوش منجر به نمایان شدن بخش عظیمی از مخزن گردید، این قسمت از بنا به شکل یک دایره به قطر ۲۵/۴ و عمق ۵ متر در دل زمین با شفته آهک و آجر ایجاد گردیده‌است و قسمت داخلی آن بدون اندود بوده و تنها درنزدیک کف سازه حدود ۱ متر دارای یک اندود نازک آهک است.<ref>نیک گفتار، احمد، گزارش فصل پنجم کاوش در شهر تاریخی اسفراین، (منتشر نشده) آرشیو پایگاه شهر بلقیس، ۱۳۹۱</ref><ref>http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910509000225</ref>
و<ref>شهر بلقیس، روزنامه خراسان شمالی، پنج شنبه ۱۸ آبانماه ۱۳۹۱، شماره ۱۱۶۰، ص ۲و۶</ref>
[[File:آب انبار شهر تاریخی بلقیس.jpg|thumb|بندانگشتی|200px|Rghit|آب انبار [[سلجوقی]] مکشوفه ازکاوش های باستان شناختی در شهر تاریخی بلقیس اسفراین]]
[[File:سه بعدی آب انبار شهر تاریخی بلقیس.png|thumb|بندانگشتی|200px|Rghit|سه بعدی آب انبار شهر تاریخی بلقیس]]
==== آب‌انبار ضلع شمالی شارستان ====
سطر ۲۳۱ ⟵ ۲۳۳:
نوع سوم: عبارت است از کاشی‌های ساده با لعاب یکرنگ (لاجوردی سفید ـ فیروزه‌ای) و با اشکال و اندازه‌های مختلف (مربع ـ مثلث شش ضلعی …)می‌باشد، پراکندگی این نوع کاشی بیشتر دربخش شارستان قابل مشاهده می‌باشد.
== هنر
در کاوش باستان شناختی در داخل مجموعه شهر بلقیس علاوه بر سفال، یک قطعه موزائیک سفالی مربع شکل به ابعاد ۹×۹سانتی‌متر پیدا شد. روی این موزاییک با نقوش برجسته قالبی تزیین شده و پشت آن برای درگیر شدن با ملات شیار ملایمی ایجاد شده‌است. خمیره این موزاییک نخودی است و سطح آن را پوشش گلی رقیق نخودی رنگی پوشانده‌است. نقش قالبی روی این قطعه متشکل است از دو تاقنما با قوس هلالی متصل به هم که داخل هرکدام نقش یک نخلک تزئینی (پالمت) دیده می‌شود. پایه هر دو قوس بر روی یک ستون مشترک قرار دارد که سرستون بالشتکی آن نیز نشان داده شده‌است. نیمی از یک ستون که در سمت راست موزاییک دیده می‌شود و پایه یکی از قوس‌ها بر روی آن قرار گرفته نشان می‌دهد این نقش به صورت پی در پی در ردیفی از موزاییک‌های مشابه تکرار می‌شده و احتمالاً زمانی به عنوان یک عنصر تزئینی بر روی دیوار یک سازه نصب بوده‌است. نقشمایه روی این قطعه موزائیک بی‌درنگ آرایه‌های معماری دوره ساسانی را به ذهن می‌آورد (وحدتی، ۱۳۸۹: ۱۳۶). به واقع تاقنماهایی که از ستون‌ها و قوس‌های هلالی متصل به یکدیگر تشکیل شده نه تنها در گچبری‌ها و نمای خارجی کاخ‌های ساسانی فیروز آباد، بیشاپور و تاق کسری متداول بوده (تقی‌نژاد دیلمی، ۱۳۶۳: ۱۳۴و۱۴۳)؛ گریشمن، ۱۳۶۴: ۳۹۴) بلکه تصاویر آن‌ها بر روی ظروف نقره‌ای این دوره (دیمز ۲۰۰۱: ۱۴۶، تصاویر ۱۹–۲۱۸) نیز نقش شده و در سده‌های بعد بسیاری از بناهای سده‌ها ی آغازین دوره اسلامی از جمله قصرها و اردوگاه‌های حکمرانان عیاش اموی همچنین خربه المفجر و قصر اخیدر (هوگ ۱۳۶۸، شکل‌های ۲۷–۱۷) و برخی از کلیساهای باخترزمین از آن‌ها الگوبرداری کرده‌اند (گیرشمن ۱۳۶۴: ۴۰۳). به عنوان مثال در گچبری‌ها و موزاییک کاری‌های کلیسای ژرمنی دپره در نزدیکی اورلئان در سده‌های ۴–۳ه. ق تاقنماهایی با قوس‌های هلالی متصل به هم ایجاد شده‌است که در داخل هر تاقنما نقش یک نخلک تزئینی دیده می‌شود (تقوی نژاد دیلمی، ۱۳۶۳: ۱۳۲). این مورد اخیر از هر نظر با نقش قالبی روی موزاییک سفالی شهر بلقیس- که احتمالاً مربوط به سده‌های ۵–۴ ه. ق است- شباهت دارد.
سطر ۲۸۷ ⟵ ۲۸۹:
اسفراین از دوره ایلخانی یکی از مراکز مهم ضرب سکه در خطهٔ حراسان بزرگ مطرح بوده و ضرب نام «اسفراین» بر روی این سکه‌ها، نشان از اهمیت و اعتبار این منطقهٔ دردوره ایلخانی است. کتاب حاضر، به منظور آگاه‌کردن مخاطب از سکه‌های مضروب در این شهر کهن، از آغاز دورهٔ ایلخانیان تا پایان حکومت صفویه است. در این کتاب علاوه بر موارد ذکر شده منبع خوبی برای آگاهی از موزه‌های است که این سکه‌ها در آنجا نگهداری می‌شوند تا محققان بتوانند از نزدیک این اشیا را ببیند و در مورد آن به تحقیق بپردازند "<ref>http://vista.ir/book/155213/شناسایی-و-معرفی-سکه‌های-ضرب-شده-در-اسفراین-(از-آغاز-ایلخانان-تا-پایان-صفویه)</ref>
===
بن مایه این کتاب برمبنای بررسی‌های هدفمند باستان شناختی در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۷ در شهرستان اسفراین و نتایج هفت فصل کاوش‌های باستان شناختی و مرمتی در سال‌های ۱۳۸۶تا ۱۳۹۴ در شهر تاریخی بلقیس است.
کتاب حاضر ۶ فصل دارد که عبارتند از:
سطر ۲۹۵ ⟵ ۲۹۷:
فصل چهارم: مربوط به وجه تسمیه شهر تاریخی اسفراین و معرفی مختصر از تاریخچه و آثار موجود درمجموعه می‌باشد. مطالب این بخش با استناد به متون تاریخی وسکه‌شناسی و یافته‌های باستان شناختی است.
فصل پنجم: این فصل مربوط به تشکیلات ساختار معماری مجموعه (ارگ، شارستان و ربض) می‌باشد. مطالب این بخش به این صورت تدوین گردیده که ابتدا جهت درک و آشنایی بهتر در مورد هر ساختار به یک پیشینه و تعریفی کلی از آن پرداخته شده و سپس به ریشه یابی ساختار این مجموعه در متون تاریخی و جغرافیایی و اسناد محلی و سفرنامه‌ها و در نهایت به توصیف این آثار طبق یافته‌های باستان شناختی و معماری درمجموعه پرداخته شده‌است.
فصل ششم: این فصل به هنرها و حرف موجود در شهر تاریخی بلقیس پرداخته‌است. در این فصل ابتدا توضیح مختصری در مورد پیشینه هر هنر یا حرفه داده شده‌است و سپس به توصیف و توضیح آثار بدست آمده طی کاوش‌های علمی باستان‌شناسی که طی چند فصل در مجموعه صورت گرفته پرداخته شده‌است که بخش اعظمی از این آثار در موزه مرکزی استان نگهداری می‌شود یا در موزه‌ها و کلکسیون‌های خارجی و ایرانی قرار دارند که برای تحقیق به آن‌ها اتکا شده‌است.<ref>http://ketab.ir/bookview.aspx?bookid=2027506</ref>
== گفتاوردها ==
سطر ۳۰۴ ⟵ ۳۰۶:
{{وسط‌چین}}
<gallery>
پرونده:بقایایی از ساختار برج های در ضلع غرب ارگ شهر تاریخی بلقیس اسفراین قبل از مرمت.jpg|thumb|بقایایی از ساختار برج های در ضلع غرب ارگ شهر تاریخی بلقیس اسفراین قبل از مرمت.
پرونده:بقایای از برج دیده بانی در دروازه ضلع جنوب غربی شهر بلقیس اسفراین عکس از احمد نیک گفتار 1387.jpg|این عکس مربوط بقایایی از یک [[برج (ساختمان)|برج]] دیده بانی در ضلع جنوب غربی ارگ شهر بلقیس می‌باشد.
پرونده:بازدید سفیر چین از شهر بلقیس.JPG|در سال ۱۳۹۱ سفیر [[چین]] از شهر بلقیس [[اسفراین]] دیدن کرد و این بنا را یکی از بناهای بی‌نظیر درایران و [[جهان]] دانست.
| |||